طراحی و اجرای ساختمان

طراحی و ساخت یک ساختمان فرآیندی که از طراحی یک معمار و همکاری مهندسین عمران ، سازه ، مکانیک در کنارهم تبدیل به اجرای یک پروژه می شود. امروزه با توحه به افزایش قیمت زمین و همچنین هزینه ساخت طراحی باید با اصول و جزییات بیشتر و با توجه به طرح توجیهی  ساختمان از محل قرارگیری و ارزش بهای تمام شده ملک و کلیه نکاتی که باید گروه مهندسی در نظر بگیرند تا یک ساختمان هم از لحاظ زیبایی و  استحکام و هم از لحاظ اقتصادی و فروش کارایی داشته باشد.

اصول طراحی ساختمان و اجرای ساختمان:

در این مطلب قصد داریم تا به شما از سیر تا پیاز طراحی ساختمان و اجرای ساختمان را شرح دهیم

ولی نه به زبان سخت و پیچیده ی دانشگاهی , بلکه با توجه به نیازی که بازار کار ما دارد. اصلا اصول کار سایت ژوپیتر دیزاین در تولید محتوا هدف گرفتن بازار کار هست و برای همین سعی در تولید محتوای خاص خودمون داریم. خوب در درجه ی اول به مفهوم اصلی یعنی ساختمان بپردازیم و ببینیم که هر واحد ساختمانی شامل چه مواردی میشود:

گرایش ها؟

فرقی نداره مهندس عمران باشید یا معماری یا حتی مکانیک , یا ساختمانی که در حال ساخت و درست کردنش هستیم کاربری مسکونی دارد یا اداری هر سازه ی ساختمانی به سه بخش سازه , معماری و تاسیسات تقسیم میشود. در واقع اصول طراحی ساختمان , از هر کاربریی که باشد تقریبا یک چیز است و این مورد دقیقا در اصول اجرای ساختمان هم به همین ترتیب و به همین منوال است.

برای درک بهتر از شرایط موجود یک مثال برای شما میزنیم فرض میکنیم شما یک زمین دارید و میخواهید در این زمین شروع به ساخت و ساز کنید ؛ خوب باید چه کنیم؟

عمران یا معماری؟

هر ساختمانی گفتیم به ۲ بخش عمرانی و معماری تقسیم میشه و بخش تاسیسات بعدا به اینها اضافه میشه. که هر دو بخش عمران و معماری مکمل یکدیگیر در کار ساختمانی هستند:
هر دو میدونیم که کار هر دو قشر مکمل یکدیگر هست و اگر یکی نباشه , کار اون یکی هیچ ارزشی نداره. پس دعوای همیشگی بین مهندسین عمران و معماری رو یک بار برای همیشه کنار میزاریم

و از الان یاد میگیرم که این کار رو فقط افراد سطح پایین این قشر انجام میدن. ساخت یک سازه ی ساختمانی از طراحی ساختمان تا اجرای ساختمان به هر دو گروه نیاز داره

و سهم کار هر کدوم هم ۵۰ درصد هست.خوب با گروه و قسمت های سازه ای کارمون رو شروع میکنیم:

انواع سازه ساختمانی:

به صورت خلاصه میشه گفت ما چهار دسته سازه ساختمانی داریم:

ساختمان فولادی , ساختمان بتنی , ساختمان چوبی و سازه های بنایی

انتخاب نوع مصالح کاملا مرتبط با شرایط جوی و منطقه ای هست , و بعد هم نیروی اجرای و قیمت اجرای آن از عوامل موثر هستند. همچنین در سازه های بتنی انواع بتن را داریم که بسته به نیاز هر پروژه

باید از یکی از انواع بتن موجود در کشور از آن ها استفاده کنیم. حالا به بررسی ساختمان ها میپردازیم:

ساختمان فولادی:

اختمان هایی که مصالح ساخت آن ها از فولاد است و مصالح فولادی نرم تر هم عملکرد بهتری دارند چون در کشش بیشتر کش می آیند.(مثل آدامس یا پنیر پیتزا که کش آمدن آن ها باعث دیرتر افتادن و از هم گسیختگی از هم میشود) سیستم های ساختمانی سازه های فولادی: سیستم های سازه ای ساختمان فولادی معمولا به ۳ دسته تقسیم میشود:

سیستم قاب خمشی:

در این سیستم های سازه ای کل نیروهای زلزله و بارگذاری ثقلی (دیوارها و کف سازی و …) بر عهده ی تیرها و ستون ها هست. مزیت این ساختمان ها این است که محدودیتی در قرار دادن درها و پنجره ها ندارند

و به راحتی میتوان از کل فضای نور گیر در آن ها استفاده کرد تا نور وارد واحد ساختمانی شود. ولی عیب این دست از سازه ها بزرگ بودن مقاطع تیر و ستون است. و دلیل  آن این است که تحمل بار ثقلی و زلزله به عهده ی تیر و ستون ها میباشد.

قاب های ساده به همراه مهاربند و قاب ساده به همراه دیوار برشی:

این دست از ساختمان ها  دارای اتصال مفصلی هستند(یعنی نیروی زلزله را تیرها تحمل نمیکنند و توسط مهاربند ها یا دیوارها کنترل میشود) و در کشور ما هم معمولا بسته به نوع ساختمان در یک جهت از این سیسم سازه ای استفاده میکنند و هوادران زیادی هم بین مهندسین دارند. توصیه میشه که در جهتی که بعد کوچکتری دارد از این سیستم استفاده بشه.

قاب خمشی به همراه مهار بند و قاب خمشی به همراه دیوار برشی بتنی:

در این سازه ها نیروی زلزله و بارهای ثقلی توسط قاب های خمشی به همراه مهاربند ها یا دیوارها تحمل میشه , این دست از سازه ها دارای مقاومت بیشتری نسبت به سایر سازه های ساختمانی هستند.

و میتوانیم در ساختمان هایی با ارتفاع بلند تر هم از آن ها استفاده کنیم , و بزرگترین مزیت آن ها نسبت به ساختمانهای بالا هم همین مورد است.

قاب خمشی به همراه دیوار برشی فولادی:

این ساختمان ها مثل ساختمان های دسته ی بالا هستند منتهی به جای این که از دیوار برشی که مصالحی با وزن بالا و اجرای سخت استفاده شود. از مصالح فولادی با صورت ورق هایی با ضخامت های مشخص به عنوان دیوار برشی استفاده میشود که هم هزینه ی ارزان تری نسبت به سایر سیستم ها دارد و هم این که سختی بالاتری نسبت به دیوار برشی بتنی دارد.

چه طور ساختمان را طراحی کنیم؟(اصول طراحی سازه)

به صورت کلی طراحی ساختمان دارای مراحل مختلفی میباشد که در ادامه به آن ها پرداخته ایم: استفاده از نرم افزار مناسب و شخصی که به صورت کامل مسلط باشد در وهله ی اول از ضروریات کار طراحی ساختمان است. آموزش طراحی سازه برای مهندسین از حساسیت بالایی برخوردار هست و در صورت ناآگاهی ممکنه که باعث مرگ تعداد زیادی از افراد بشه.

چک لیست طراحی سازه:

چک لیست طراحی سازه به صورت کلی شامل موارد زیر میشود:

• انتخاب درست و بهینه ی سیستم ساختمانی
• تعریف متریال ها
• تعریف مقاطع تیر و ستون و مهاربند (به این اعضا در اصطلاح اعضای خطی گفته میشود)
• تعریف کف ها و دیوارها (به این اعضا نیز اعضای سطحی گفته میشود)
• تعریف بارها و ترکیبات بارگذاری برای ساختمان های فولادی
• ترسیم اولیه ی سازه فولادی و اختصاص مقاطع فولادی تعریف شده به همراه ترسیم کف ها
• بارگذاری ثقلی سازه بر اساس دیتیل ها اجرایی
• اختصاص دیافراگم صلب به کف ها
• اختصاص نواحی صلب انتهایی (Rigid zone factor)
• اعمال کردن شرایط و ضرایب آیین نامه ای
• تحلیل اولیه سازه
• طراحی سازه و اصلاح مقاطع
• تیپ بندی نهایی مقاطع
• تحلیل نهایی
• طراحی نهایی
• بررسی کنترل های آیین نامه ای و در صورت نیاز تغییر دوباره ی مقاطع و تحلیل و طراحی دوباره سازه
• خروجی گرفتن از سازه و بردن فایل ها به نرم افزار سیف برای طراحی پی ها   یا اصول طراحی فونداسیون  (شالوده)
• ترسیم و ارائه نقشه های اجرایی به کارفرما

چک لیست بالا شامل طراحی سازه های فولادی و طراحی سازه های بتنی میشود

و برای ساختمان های چوبی نیز به همین شکل خواهد بود.

البته جزئیات طراحی ساختمان ها تا حدی با هم فرق خواهند داشت ولی به صورت کلی

از الگوریتمی مانند الگوریتم بالا استفاده میشود.

اما اگر به دنبال یک چک لیست دقیق از طراحی سازه هستید به مقاله چک لیست طراحی سازه نیز می توانید مراجعه کنید.

نکاتی در مورد سازه بتنی:

اما مورادی که باید در طراحی سازه های بتنی در نظر بگیریم چه چیزی است؟

• اعمال ضرایب ترک خوردگی در مقاطع
• اعمال ضریب کاهش وزن تیر
• ترسیم دیوارهای برشی و انجام تنظیمات مخصوص آن ها و طراحی آن ها
• و کنترل های مورد نیاز دیوار برشی

 

همچنین برای طراحی ساختمان های چوبی مواردی که باید رعایت شوند عبارتند از :

تعریف مصاح به شیوه ای درست , چرا که مصالح چوبی دارای دو مدول الاستیسیته هستند. انجام آزمایش بر روی چوب های مخصوص تا ارائه ی آیین نامه ی طراحی ساختمان چوبی در ایران بعد از پایان عملیات تحلیل و طراحی و ارائه ی نقشه ها نوبت به اجرای ساختمان میشود.

اجرای ساختمان:

در این مرحله که بعد از دریافت نقشه ها از مهندس محاسب شروع میشود؛ ابتدا به اندازه ی موجود زمین را خاک برداردی میکنیم. بعد از خاکبرداری ساختمانی باید با بتن مگر کف محل را پوشاند و بعد از آن

با توجه به نقشه ها یکی از پی های خواسته شده از ما را اجرا کرد که در مقاله ی آشنایی با انواع پی به صورت مفصلی به آن ها پرداختیم. بعد از این مرحله نوبت به اتصال ستون ها به پی است و سپس تیرها را اجرا میکنیم. در این مرحله اگر دیوار برشی و یا مهار بند هم داشته باشیم طبعا نباید از اجرای آن ها هم غافل بشیم. در مورد ساختمان های چوبی نیز به همین شکل عمل میکنیم و ابتدا شالوده ی آن ها را با روش هایی که در کتاب سازه های چوبی گفتیم اجرا میکنیم و بعد از آن دیوارها و سایر اعضای ساختمان چوبی را اجرا میکنیم. بعد از اجرای اسکلت سازه به معماری ساختمان باید پرداخته شود.

جزئیات در طراحی ساختمان:

که شامل طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی و بعد از آن هم طراحی نما ساختمان میباشد. که بسته به نوع سبک معماری ساختمانی که در حال کار بر روی آن هستیم از روش های مختلف و متفاوتی استفاده میشود.

درباره ی دکوراسیون داخلی و سبک های مختلف دکوراسیون داخلی میتوانید به سری مقالات دکوراسیون داخلی ما مراجعه کنید. همچنین از عوامل موثر در طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی استفاده از روش هایی  مختلفی در طراحی سازه مانند فنگ شویی میباشد که اخیرا در بین مردم محبوبیت زیادی پیدا کرده است.بعد از معماری سازه و طراحی و اجرای اسکلت ساختمان نوبت به تاسیسات ساختمان میباشد. موردی که بعد از معماری برای خریداران یک ساختمان بیشترین درجه ی اهمیت را دارد و علاوه بر اهمیت هم خطرات جانی میتواند در پی داشته باشد.

تاسیسات برقی ساختمان:

که شامل طراحی کلیه ی سیم کشی ساختمان و عبور از قسمت های مختلف ساختمان میباشد و از مهم ترین بخش ها در تاسیسات ساختمان میباشد و باید با دقت هر چه بیشتری طراحی و اجرا شود.

تاسیسات مکانیکی:

که شامل طراحی اعضای مکانیکی ساختمان مثل لوله های آب و فاضلاب و پکیج ها و موتورخانه ها میباشد. اخیرا برای ساختمان های بالا ۶ طبقه طراحی تاسیسات از الزامات اساسی برای نظام مهندسی میباشد

و نقشه های تاسیسات علاوه بر نقشه های معماری و عمرانی ارائه شوند.

آسانسور:

یکی دیگر از تاسیسات لازم و حیاتی آسانسور ها میباشند که در ساختمان های بیشتر از ۴ طبقه استفاده از آن ها ضرروی و الزامی بوده و نکات بسیار زیادی در مورد آن ها وجود دارد.

از بارگذاری آسانسور در طراحی سازه ها گرفته , تا روش های اجرای آسانسور در عمل و انواع آسانسور در ساختمان ها همگی نکاتی هستند که اگر در کارهای اجرایی باشید باید در مورد آن ها بدانید. بعد از اجرای تاسیسات تقریبا ساخت یک ساختمان تمام شده محسوب میشه و تقریبا دیگه کار خاصی وجود نداره که بخواد ادامه پیدا کنه.

فرض را بر این میگذاریم که ساختمان مورد نظر ما چند سالی است که ساخته شده.

و در حال حاظر نیاز به بهسازی ساختمان و بازسازی ساختمان وجود دارد.

بازسازی و بهسازی:

اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که هنوز تفاوت های بین بازسازی و بهسازی را نمیدانید , باید حتما مقاله ی تفاوت های بازسازی و بهسازی را مطالعه کنید. خوب اگر عمر ساختمان معمولا بین ۵ تا ۱۰ سال گذشته باشد , صاحبین ساختمان معمولا بازسازی ساختمان را شروع میکنند. عملیات بازسازی شامل اصلاح رنگ و گچ بری ها , عوض کردن تاسیسات فرسوده , تعویض دکوراسیون قدیمی , و حتی گاها عوض کردن نما و یا شستشوی کاملا آن را شامل میشود. ولی در بهسازی ساختمان ؛ معمولا بعد از ۱۵ تا ۲۵ سال از گذر کردن از عمر سازه , آن را برای بهبود شرایط سازه ای بهسازی میکنند.عملیات بهسازی شامل تقویت تیر ها , تقویت ستون ها , تقویت و یا قرار دادن بادبندها , تقویت و یا قرار دادن دیوارهای برشی که معمولا بتنی هستند و حتی تقویت اتصالات سازه ای میشود. نکته ای که باید به آن توجه کنیم در عملیات بهسازی باید دسترسی کاملی به اعضای ساختمانی که همان تیر ها و ستون ها و مهاربندها است داشته باشیم. برای همین باید اعضا و مقاطع معماری مثل دیوارها به صورت کامل برداشته شوند , پس میتوان گفت که بعد از عملیات بهسازی , نیاز به بازسازی ساختمان هم خواهیم داشت.

جمع بندی:

اگر به عنوان پیمانکار ساختمانی در صنعت ساختمان فعال هستید, دسترسی به یک بانک پروژه های در حال ساخت می تواند کمک زیادی به شما در بازاریابی و توسعه کسب و کارتان کند. در این زمینه شرکت پرشین سازه, بانک اطلاعات ساختمان جامعی تهیه کرده که همواره بروزرسانی شده و آخرین پروژه های کلید خورده تهران و کرج در آن ثبت می گردد. در این مقاله سعی کردیم در مورد سیر تا پیاز طراحی تا اجرای ساختمان به همراه نکات بهسازی و بازسازی اطلاعات کاملی را به شما ارائه دهیم و سعی ما بر این هست. که به صورت مداوم اطلاعات مفید و کاربردی را در خصوص مهندسی عمران و معماری و هر آن چه که در دنیای ساختمان است را با شما به اشتراک بگذاریم. به همین دلیل ممکنه که هر از چند گاهی مقاله اصول طراحی ساختمان و اجرای ساختمان ما را به روز رسانی کنیم و آپدیت هایی را برای آن ارائه کنیم که توصیه میکنم این آپدیت ها را به هیچ وجهی از دست ندهید.

 

صفر تا صد اجرا ساختمان

ساختمان‌ سازی صنعتی روبه رشد در ایران است. روزانه میلیون ‌ها ساختمان در ایران ساخته می ‌شوند که هر کدام برای هدف خاصی مورد استفاده قرار می ‌گیرد. اما آیا صنعت ساختمان سازی در ایران با معیارهای روز دنیا برابر است؟ جواب این پاسخ را شاید بتوان در لابلای بررسی تمام جوانب این صنعت در ایران پیدا کرد. برای اینکه این صنعت در ایران با استاندارد های روز دنیا پیشرفت کند باید ابتدا بتواند مشکلات و موانعی زیادی را از میان بردارد. در ادامه بعد از تعریف اینکه ساختمان چیست به بررسی همه جوانب موجود در این صنعت خواهیم پرداخت. دانستن مسائل موجود در این صنعت به ایجاد درک بهتر از صنعت ساختمان ‌سازی در کشورمان کمک می‌ کند.

صنعت ساختمان‌ سازی و بازار مسکن از پر رونق ‌ترین صنایع جهان است. اکثر مردم به دلیل سود دهی بالای این بازار اقدام به ساخت‌ و ساز از یک طبقه تا چند طبقه می ‌کنند. به همین جهت داشتن یک دانش کلی از نحوه ساختن یک سازه کمک می‌ کند تا افراد سودجو نتوانند از هر فرصتی برای صرف هزینه اضافی استفاده کنند. لازم به ذکر است که در طول فرایند ساختمان ‌سازی به کارگران زیادی نیاز است و مصالح زیادی به خصوص آهن ‌آلات مصرف می ‌شوند تا یک سازه به شکل نهایی خود درآید. از این جهت لازم است یک دانش درست از قیمت آهن آلات آن هم از طریق مرجع معتبری مانند سایت آوان کسب شود. در ادامه با ما همراه باشید تا صفر تا صد ساختمان سازی را آموزش ببینید.

ساختمان در واقع سازه‌ ای است که از مصالحی همچون آجر، سنگ، بتن، آهن و غیره ساخته می ‌شود و میتواند فضا را به دو قسمت درون و بیرون تقسیم کند. ساختمان به عنوان یک سرپناه محلی برای سکونت و زندگی، کار یا هر هدف دیگری ساخته می ‌شود. برخی متخصصان در این صنعت ساختمان ‌ها را از نظر ارتفاع آنها دسته‌ بندی می‌ کنند. به عنوان مثال اگر ارتفاع و بلندی یک ساختمان از حد مشخصی که شهرسازی تعیین کرده بلندتر باشد، به آن ساختمان بلند مرتبه می ‌گویند. لازم است بدانید که طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در ایران و در سال ۱۳۷۷، به ساختمان ‌هایی که بالای شش طبقه داشته باشند ساختمان بلند مرتبه اطلاق می ‌شود. طبق همین مصوبه به ساختمان‌ های بلند بزرگ و دارای قدمت تاریخی نیز عمارت می ‌گویند. برج یا آسمان خراش نیز به آن دسته از ساختمان ‌های بسیار بسیار بلند که بالای پنجاه طبقه باشند گفته می‌ شود.

مقالات ساختمانی زیادی راجع به صنعت ساختمان‌ سازی و مشکلات مربوط به آن در ایران نوشته شده است. چهار مورد اصلی در این صنعت از مقالات استخراج شده است‌ که در ادامه آنها را بررسی می ‌کنیم.

• بتن‌ریزی و آرماتوربندی فونداسیون

در این مرحله داخل گود را به لایه ده الی پانزده سانتیمتری از بتن مگر پر می ‌کنند. این لایه بتن، بار وارده از سازه را تحمل می ‌کند و اجازه نشست کردن ساختمان را نمی ‌دهد. سپس پی ساختمان را با میلگردهای مش شده آرماتوربندی می‌ کنند. این آرماتوربندی در این بخش بسیار حیاتی و مهم است زیرا کل ساختمان قرار است بر روی آن بنا نهاده شود پس باید با دقت و ظرافت انجام گیرد. این مراحل با وجود کوچک بودن اما بسیار برای ساختمان مهم هستند و هر گونه خطا و نقص در اجرای آنها ایمنی سازه را پایین می ‌آورد.

• قالب ‌بندی و بتن ریزی

بعد از تکمیل مرحله آرماتوربندی فونداسیون نوبت به قالب ‌بندی و سپس بتن ‌ریزی میرسد. ابتدا با استفاده از قالب ‌های چوبی محلی که باید بتن ‌ریزی شود را قالب‌ بندی می ‌کنند‌. قالب‌ ها باید چرب شده باشند تا به بتن نچسبند. بعد از آن بتن ‌ریزی درون قالب‌ ها صورت می‌ گیرد و تا زمان خشک شدن باید قالب ‌ها در جای خود ثابت بمانند. اجرای این مرحله نیز به استحکام اسکلت ساختمان در آینده کمک به ‌سزایی می ‌کند؛‌ برای همین باید با دقت و درست انجام شود.

• اجرای اسکلت اصلی ساختمان

اسکلت ساختمان هم می ‌تواند بتنی باشد و هم فلزی. هر دوی این اسکلت ‌ها اگر با توجه به معیارها و استانداردهای روز دنیا اجرا شوند ایمنی خوبی برای کل سازه به وجود می ‌آورند. یکی از مهمترین تفاوت‌ های این دو اسکلت در قیمت و هزینه آنهاست‌ و از آنجا که قیمت آهن از بتن بیشتر است بنابراین اسکلت بتنی برای سازندگان اقتصادی ‌تر به نظر میرسد. برای شروع اسکلت ابتدا ستون ‌هایی که بیشترین وزن را تحمل می ‌کنند یعنی ستون ‌های میانی ساخته می‌ شوند. بعد از آن هم به ترتیب ستون ‌های کنار و ستون‌ های گوشه را برپا می ‌کنند.

• دیوارچینی

این کار نیز یا با استفاده از آجر و یا با استفاده از دیوارهای پیش‌ ساخته اجرا می ‌شود. البته دیوارهای پیش ‌ساخته هم از استحکام بیشتری برخوردار هستند و هم عایق صوتی و حرارتی بهتری نسبت به آجر به شمار میروند. برای ساخت این دیوارها انرژی زیادی صرف نشده و محیط ‌زیست نیز آلوده نمی ‌شود؛ ضمن اینکه دیوارهای پیش ‌ساخته صرفه اقتصادی بهتری هم نسبت به آجر دارند. دیوار چینی پایان مراحل سفت‌ کاری است و بعد از آن وارد مراحل نازک ‌کاری می ‌شویم.

• شمشه

این کار برای تراز کردن دیوارها انجام می ‌شود. بدین صورت که ارتفاع بلندترین و کوتاهترین دیوارها مشخص و با گچ و ماله مسطح می ‌شوند.

• پوشاندن دیوارها و گچ‌ کاری

در این مرحله از نازک‌کاری روی دیوارها با مخلوطی از گچ و خاک رس پوشانده می‌شود تا برای گچ‌کاری آماده شوند. گچ‌کاری یا همان سفیدکاری هم با مسطح کردن گچ روی دیوارها انجام می‌پذیرد و بعد کاملا کشته‌کشی شده تا برای رنگ آمیزی مشکلی به وجود نیاید.

• فرش کردن کف با ملات، کف ‌سازی و آب‌ بندی

ابتدا کف ساختمان با لایه ‌ای از ملات پوشانده می‌ شود. بعد از خشک شدن، کف خانه را با موزاییک، کاشی یا هر چیز دیگری می ‌پوشانند و سپس آب ‌بندی می‌ کنند تا از استحکام آن مطمئن شوند.

• کاشی‌ کاری دیوارها

در این مرحله نیز لازم است کاشی ‌ها تراز شوند که این کار با شاقول انجام می‌ شود. بعد از اجرای کاشی‌ ها و خشک شدن کامل، آنها را با سیمان سفید بند‌کشی می کنند.

• تکمیل سقف

سقف هم از داخل هم به وسیله گچ ‌کاری و هم با سقف کاذب تکمیل خواهد شد که بسته به سلیقه مالک یک روش انتخاب و اجرا می ‌شود. گچ‌ کاری روشی سنتی ‌تر است و امکان ایجاد طرح ‌های زیبا روی سقف را ایجاد می ‌کند. بعد از تکمیل سقف هم نمای ساختمان به عنوان آخرین مرحله ساخت ‌و ساز اجرا می‌ گردد و بعد از تمیز کردن محل، ساختمان آماده به مالک آن تحویل داده می‌ شود.

طراحی در ساختمان‌ سازی

طراحی در این صنعت خود دارای دو زیر مجموعه روش طراحی و آیین ‌نامه است.

• آیین ‌نامه‌ های طراحی ساختمان

متاسفانه باید گفت که ایران برای صنعت ساختمان ‌سازی آیین ‌نامه به خصوصی ارائه نداده است و برای ساخت ‌و ساز از آیین‌ نامه‌ های کانادا، نیوزیلند، آمریکا و غیره که کشورهای صنعتی و بزرگی هستند استفاده می ‌کند. آنها آیین‌ نامه ‌های خود را براساس ثروت و دارایی خود تنظیم می ‌کنند، بنابراین این آیین‌ نامه‌ ها برای کشوری که درآمد سالانه پایینی دارد مناسب نیستند. آیین ‌نامه ‌ها با امور مالی کشور ارتباط مستقیم دارند زیرا آنها تعیین کننده نوع و میزان مصالح مورد نیاز ساختمان ‌سازی هستند. با توجه به این مطلب، استفاده از آیین ‌نامه‌ های کشورهای دیگر بدون در نظر گرفتن مسائل مالی، منجر به ساخت‌ سازه ‌های گران و بی‌ کیفیت خواهد شد.

• روش طراحی ساختمان

در ایران برای طراحی ساختمان از نرم ‌افزار‌های غیر استاندارد و با درصد خطای بالا بهره می‌ گیرند. این نرم ‌افزارها برای پروسه طراحی مشکل ایجاد می ‌کنند زیرا جواب درست و مناسبی در اختیار مهندس طراح به هنگام طراحی نمی‌ گذارند. این مشکل بیشتر خود را در طراحی ‌های مهندسین کم ‌تجربه نشان می ‌دهد؛. به‌ خصوص اگر زمان کافی در اختیار مهندس وجود نداشته باشد، نتیجه طراحی خیلی مطلوب نخواهد شد. بنابراین باید اینگونه گفت که در حوزه طراحی، نه بخش آیین ‌نامه‌ ها و نه روش طراحی با شرایط جامعه کشورمان متناسب نیست و همین امر باعث می ‌شود که صنعت ساختمان ‌سازی در ایران پیشرفت چندانی نداشته باشد.

• شروع کار و تهیه نقشه

مهمترین بخش ساختمان ‌سازی که در مقالات ساختمانی زیاد راجع به آن بحث شده نقشه‌ کشی است زیرا در این بخش قسمت ‌های مختلف ساختمان مثل متراژ، زیربنا، تعداد اتاق ‌ها، تعداد طبقات، نوع کاربری و غیره نشان داده شده و آینده کاری یک ساختمان به تصویر کشیده می ‌شود. قبل از اقدام به تهیه نقشه ابتدا باید مدارک زمین را به شهرداری بفرستید تا آنها را تایید و یک دستور تهیه نقشه برای شما تعیین کند که شما با توجه به آن موظف هستید نقشه خود را طراحی کنید. بعد از آن، نقشه باید مجددا به شهرداری فرستاده ‌شود و بعد از تایید نهایی یک پروانه ساخت که همان شناسنامه ساختمان است را برای شما صادر می ‌کند.

باید به این نکته توجه داشته باشید که در صورت انجام هرگونه تخلف، شهرداری شما را ملزم به پرداخت جریمه نقدی می ‌کند و اگر تخلف خیلی شدید باشد امکان باطل شدن پروانه ساخت یا دستور تخریب بخش تخلف شده ساختمان از طرف شهرداری وجود دارد. بعد از صدور پروانه نوبت به انتخاب پیمانکار مناسب و عقد قرارداد میرسد. بهتر است شخص مطمئنی برای این کار انتخاب شود چراکه انتخاب پیمانکار بی ‌کفایت میتواند باعث افزایش هزینه‌ های اضافی و ساخت یک سازه ضعیف شود.

• گودبرداری

اهمیت این مرحله که از اساسی ‌ترین مراحل ساخت ‌و ساز به شمار میرود واقعا غیر قابل انکار است. عمق گودبرداری با توجه به تعداد طبقات و میزان بار وارده بر پی ساختمان تعیین می‌ شود. محاسبات این کار آنقدر مهم است که فقط مهندس سازه قادر به انجام آن است. هر گونه اشتباه در انجام محاسبات برای گودبرداری نه تنها برای ساختمان و ساکنین آن در آینده، بلکه برای ساختمان‌ های مجاور نیز خطرآفرین خواهد بود.

طراحی نظارت و اجرای ساختمان

نحوه اجرای طرح نیز به مجریان طرح و کارگران مجری طرح بستگی دارد.

• مجری طرح در ساختمان

در صنعت ساختمان‌ سازی کارها به دو بخش دولتی و خصوصی تقسیم می ‌شوند. در بخش خصوصی به دلیل تعریف کامل مسئولیت ‌ها و کلاسه‌ شدن ضوابط، تمام مراحل ساخت ‌و ساز منطقی ‌تر و بهتر پیش میروند. مشکل صنعت در بخش خصوصی است که ضوابط خاصی برای انتخاب مجری طرح وجود ندارد و اکثرا برای پرداخت هزینه کمتر از استخدام افراد متخصص اجتناب می ‌شود‌ و افراد بی‌ صلاحیت برای اجرای طرح انتخاب می ‌گردند. مجری طرح برای اینکه بتواند بیشترین سود را از ساختمان ببرد مصالح و آهن ‌آلات بی ‌کیفیت و ارزان با قیمت میلگرد پایین را برای کل ساختمان برآورد می ‌کند.

• کارگران مجری کننده طرح

به دنبال انتخاب مجریان نامتخصص، اغلب کارگران غیر حرفه ‌ای برای کار در محل طرح حاضر می‌ شوند. برای همین است که در ایران اکثر ساختمان‌ های احداث شده زیر حد استاندارد و معیارهای ساخت‌ و ساز هستند. در این مسیر نیز هزینه ‌های گزاف و انرژی زیادی تلف می ‌شود.

مصالح ساختمانی

این مورد نیز برای بررسی وضعیت صنعت ساختمان ‌سازی از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است. مهندس طراح یک ساختمان را با فرض قرار دادن مصالح استاندارد طراحی می ‌کند. ولی اتفاقی که به هنگام اجرای طرح به وجود می ‌آید با معیارهای طرح همخوانی ندارد و یک مجری طرح بی‌ صلاحیت به جای استفاده از مصالح خواسته شده در طرح، از مصالح بی‌ کیفیت مثل تیرچه ‌های پیش‌ ساخته در کارگاه ‌های غیر استاندارد، آهن متفرقه و بتن غیر استاندارد استفاده می ‌کند. مواردی از این قبیل منجر به ساخت سازه ‌های ضعیف و بی ‌کیفیت می‌ شوند. در همین راستا مراکز معتبری همچون سایت مرکز آهن شکل گرفتند تا با ارائه آهن ‌آلات استاندارد به ارتقاء کیفیت ساخت ‌و ساز کمک کنند.

به بحث نازک ‌کاری هم که برسیم وضع بدتر خود را نشان می ‌دهد. از آنجا که مصالح مورد استفاده برای برخی عملیات نماسازی میلگرد است، برای پایین آوردن هزینه‌ ها قیمت میلگرد را محاسبه و سعی می ‌کنند از انواع بی‌ کیفیت آنها استفاده کنند و با اضافه شدن احجام سنگین در نما سبب ایجاد مشکلات حاد و گاها خطرناکی در ساختمان ‌سازی می ‌شوند. شاید نمونه بارز ایرادات صنعت ساختمان سازی در بخش نازک‌ کاری، زلزله کرمانشاه باشد که علیرغم برجای ماندن اسکلت بسیاری از ساختمان ‌ها شاهد فروریختن دیوارها و تلفات جانی بودیم.

حقوق شهروندی در ساختمان

در مبحث ساختمان ‌سازی حقوق شهروندی به دو دسته تقسیم می‌ شوند. شهروندانی که به طور مستقیم در پروژه نقش دارند و شهروندانی که در پروژه ذی‌ نفع نیستند. شهروندان گروه اول انتظار دارند تا ساختمانی برای آنها ساخته شود که از نظر کیفیت، ایمنی، ایستایی و مقاومت دارای استاندارد بالا باشد. از طرف دیگر در حین ساخت ‌و ساز باید توجه داشت که شهروندانی نیز وجود دارند که در پروژه نفعی ندارند ولی به طور غیرمستقیم تحت تاثیر سازه قرار می ‌گیرند. صنعت ساختمان ‌سازی در ایران باید بتواند به حقوق هر دو گروه از شهروندان احترام بگذارد.

جمع‌ بندی

به طور کل فرایند ساخت یک سازه بسیار پیچیده، پر هزینه و نیازمند دقت و محاسبات صحیح است. سایت مرکز آهن اطلاعات دقیقی از قیمت‌ ها در اختیار شما قرار میدهد و می‌ توانید یک برآورد دقیق از هزینه‌ ها داشته باشید. مقالات ساختمانی که در حوزه صنعت ساختمان‌ سازی در ایران نوشته شده ‌اند ثابت می ‌کنند که این صنعت بسیار جای پیشرفت دارد. لازم است تغییراتی در آن ایجاد شود و آیین ‌نامه‌ های آن منطبق با شرایط خود ایران نوشته شوند. البته برای اینکه بتوان صنعت ساختمان‌ سازی در ایران را به طرف پیشرفت سوق داد، نه تنها در بحث آیین ‌نامه ‌ها و روش طراحی بلکه در مبحث انتخاب مجری و کیفیت مصالح نیز باید توجه ویژه اعمال کرد.

انواع مختلف روشهاي ساختمان سازي در ايران

ا توجه به پيشرفت روز افزون تكنولوژي در صنايع ساختمان سازي و حجم انبوه پروژه هاي عمراني در كشور، توجه به دانش مديريت پروژه در علم امروز ساخت و ساز امري غيرقابل اجتناب است.

بدون شك با به كارگيري اصول مديريت پروژه و ساخت، با آميزش علم و تكنولوژي مي توان بر كليه جهات پروژه هاي عمراني تاثيرگذار بود.

درس روشهاي مديريت پروژه كه در مقطع كارشناسي ارشد مديريت پروژه و ساخت تدريس مي گردد، هدف نهايي فوق را دنبال مي كند.

تحقيق حاضر، كه به عنوان پروژه تقديم مي گردد، شامل دو بخش است، در بخش اول ضمن تشريح مباحث پيش ساخته سازي در صنعت عمران، تصميم گيري بين روشهاي مختلف ساخت و ساز براي مدير پروژه به عنوان بالاترين تصميم گيرنده تشريح مي گردد و در قسمت دوم كه از مباحث خاص مديريت است به تشريح روشهاي برآورد مالي و مهندسي هزينه پرداخته مي گردد.

 

انواع مختلف روشهاي ساختمان سازي در ايران با رويكرد صنعتي كردن ساخت و‌ ساز

 

انواع روشهاي ساخت و ساز را مي توان به هفت دسته عمده زير تقسيم‌ بندي نمود:

1) ساختمان سازي با روشهاي ابتدائي:

Elementary Building System

اين نوع ساختمان سازي از ابتداي تاريخ ساختمان سازي بشر آغاز و تا عصر حاضر نيز ادامه دارد و هنوز در روستاهاي كشور و در حاشيه شهرها نيز به نوعي به اين گونه ساخت و سازها پرداخته مي شود در اين روش، قسمتهاي باربر از خشت و گل و يا چوب و گل و يا گل و سنگ و يا گل و گچ و سنگ و يا خشت و آجر ساخته مي‌شود و پوشش آنها از طاق خشتي و يا تير چوبي و الياف گياهي ساخته مي شود. نيروي انساني به كار گرفته شده در اين ساختمانها بعضاً غير ماهر و يا نيمه ماهر بوده و از مصالح سنتي در دسترس محلي استفاده مي شود.

ساختمان سازي با اين گونه روشها حداقل مقاومت را در مقابل حوادث طبيعي (زلزله، سيل، طوفان و…) داراست و مي توان تنها بعنوان يك سرپناه موقت از آن ذكر نمود.

 

2) ساختمان ساز با روش هاي سنتي و يا متداول:

Traditional or Conventional Building System

در اين روش، عمليات ساختماني با استفاده از وسايل ابتدائي توسط افراد متخصص و نيمه ماهر و غيرماهر انجام مي شود. ساختمان هاي با ديوار آجري باربر در اين تقسيم بندي منظور مي شوند. برخي از حرفه هاي دست اندركار با اين شيوه عبارتند از: كارگر ساده، بنا، گچ كار، نقاش، آهنگر، لوله كش، سيم كش، عايق كار، كاشي كار، آسفالت كار، شيشه بر و…

سرعت اجراي كار ساختمان با اين روش بطور متوسط در ايران 14 تا 18 ساعت براي هر مترمربع زير بنا مي باشد.

در حال حاضر در اكثر مناطق غير شهر و بعضي مناطق شهري يا اطراف شهرهاي بزرگ و يا برخي ساختمانهاي خاص (مدارس و مساجد در روستاهاو…) از اين گونه، روش ساخت و ساز استفاده مي شود. ماهرترين استادكاران بنايي و نازك كاران و نجاران سنتي در بين اين گونه سازندگان يافت مي شوند.

حداكثر طبقات مجاز با اين روش ساخت 4 طبقه و ارتفاع مجاز 12 متر تجويز مي‌شود. به دليل تحمل بار قائم ساختمان توسط ديوارهاي باربر بر ضخامت ديوارهاي طبقه زيرين افزوده مي شود كه يكي از عوامل بازدارنده در افزايش بيشتر طبقات و يا ارتفاع مي باشد. با ايجاد تمهيداتي نظير شناژهاي افقي وقائم بتني، مي توان از صدمات زلزله كاست.

3) ساختمان سازي پيشرفته:

اين روش كه ساختمان سازي پيشرفته يا بهبود يافته نيز ناميده مي شود، عبارت از: اجراي كار توسط افراد و متخصصان ذكر شده در روش قبلي كه از ماشين آلات و تجهيزات ساختماني مكانيكي به منظور اضافه نمودن سرعت و حجم كار استفاده مي‌نمايند.

ساختمانهاي با اسكلت فلزي و يا اسكلت بتني در اين تقسيم بندي منظور مي‌شوند، برخي از لوازم و تجهيزات مورد استفاده در اينگونه ساخت و سازها عبارتند از:

انواع جرثقيلهاي ثابت و متحرك، بالابرهاي برقي، داربستهاي فلزي، دستگاههاي تهيه كننده بتن (ثابت و متحرك) و دستگاههاي سيمان پاش و رنگ پاش، ماشين هاي جوش و… .

سرعت  اجراي كار ساختمان در اين روش 20 تا 48 ساعت براي هر متر مربع زير‌بنا بطور متوسط مي باشد.

يعني سرعت اجراي عمليات ساختماني را مي توان با استفاده از تجهيزات مكانيكي و برقي تا حدود زيادي افزايش داد. به دليل استفاده از اسكت بتني و فلزي، تعداد طبقات و ارتفاع كل ساختمان را بيش از 50 طبقه و 150 تر نيز مي توان پيش بيني كرد. سرمايه گذاري اوليه براي بكار بستن اين روش، در رابطه با حجم عمليات ساختماني و خريد يا اجاره تجهيزات قابل توجه مي باشد. توقف كار به دليل مسائل كارگري و يا مشكلات مالي از نكات منفي مي باشد و باعث زيانبار شدن پروژه مي‌شود.

در حال حاضر، اكثر ساخت و سازها در مناطق شهري از اين روش بهره مي گيرند و با معتبر شدن كارگران و متخصصان در رشته هاي مربوطه و ابداع وسايل و تجهيزات جديد و بكارگيري فن آوريهاي نوين، اين گونه ساختمانهاي مسكوني و يا عمومي در مدت زمان كمتنر و با صرفه و ايمني بيشتر ساخته مي شوند.

4) ساختمان سازي صنعتي:

Industrialized Bilding

در اين روش از قطعات آماده شده از قبيل بلوكها، تيرچه ها، پانلهاي پيش ساخته، تيرها و ستونهاي فلزي و بتني، شبكه هاي فلزي، قطعات گچي و بتني و… استفاده مي‌شود. و اكثر عمليات با استفاده از تجهيزات و لوازم كارگاهي بطور مكانيكي انجام مي شود.

انواع كفراژهاي يكپارچه فلزي از قبيل كفراژهاي صفحه اي، تونلي، لغزنده و كفراژهاي مدوله و كفراژهاي ساخته شده از مواد سبك و همچنين كفراژهاي پلاستيكي و بازشو و لغزنده ها نيز در اين روش جهت بتن ريزي سريع ساختمانها در چهار فصل سال مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

تعداد تخصصها و افراد كارگر در اين روش از نظر كميت كمتر از روش هاي قبل است، ولي از نظر كيفيت بايد از افراد متخصص در سطح بالاي مهارت و دقت فني استفاده شود.

سرعت اجراي كار در اين روش بين 9 تا 14 ساعت براي هر متر مربع مي باشد. با برنامه‌ريزي مناسب و بكارگيري فناوري هاي مناسب، اين روش مي تواند با پيش‌سازيهاي سنگين نيز رقابت نمايد. در حالي كه تعداد كارگران ماهر و نيمه ماهر آن در مقايسه بيشتر بوده ولي سرمايه گذاري اوليه كمتر از روش هاي پيش ساخته مي‌باشد.

در صورتي كه بيش از 50 درصد عمليات ساختماني در كارخانه ساخته شود به سيستم ساختماني صنعتي اطلاق مي شود.

5) سيستم هاي پيش ساخته سنگين:

Heavy Weight Pre-Fabricated Systems

استفاده از روشهاي پيش ساخته سنگين در مورد ساختمانهاي پيش از يك طبقه مفهوم دارد و در آن كليات قطعات ساختمان از قبيل ديوارها، نماها، سقف ها و پلكانها و غيره در كارخانه بتني، پيش ساخته مي شود و توسط ماشين هاي سنگين به كل كارگاه ها حمل و نصب مي گردند.

حمل قطعاتي كه داراي وزني تا 12 تن مي باشند توسط تريلي و برپايي آنها به جرثقيل هاي سنگين ثابت و يا متحرك نياز دارد.

به دليل سنگيني وزن قطعات، فاصله حمل تا 60 كيلومتر از محل كارخانه، صرفه اقتصادي دارد و جهت بيشتر از آن مي بايست توجيه اقتصادي لازم آنرا مد نظر قرار داد.

هزينه احداث كارخانه و يا به نوعي سرمايه گذاري اوليه در سيستم پيش ساخته سنگين بالا بوده و مستلزم براي مكاني و اقتصادي دقيقي مي باشد. به تجربه ثابت شده است كه براي احداث كارخانجات پيش ساخته سنگين، حداقل يك يا دو پروژه مسكوني با حدود هزار واحد و يا هر پروژه ديگر با متراژ زيربناي حدود 100000 مترمربع در شعاع عملكردي 60 كيلومتر مورد نياز است.

كارخانه قطعات بتني تهران، وابسته به سازمان ملي زمين و مسكن كه از سيستم آلماني كستينگ استفاده مي نمايد در طبقه بندي سيستم پيش ساخته سنگين قرار دارد.

6) سيستم پيش ساخته نيمه سنگين :

Middle Weight Pre-Fabricated Systems

در اين سيستم وزن قطعات حداكثر 5 تن مي باشد. اسكلت ساختمان فلزي و يا بتني است. سقف و ديوارهاي خاري از قطعات بتني و جدا كننده هاي داخلي از صفحات گچي مسلح شده و يا چوبي در نظر گرفته مي شوند.

وزن قطعات نما و ابعاد آن بصورتي در نظر گرفته مي شود كه بالا بردن و نصب آنها با جرثقيلهاي سبك امكان پذير باشد.

با توجه به اسكلت فلزي و يا بتني باربر كه مي تواند بصورت پيش ساخته و در كارخانه انجام پذيرد محدوديتي از نظر ارتفاع طبقات وجود ندارد. منظور شدن ابعاد ستونهاي بتون آرمه در طبقات پائين از عوامل تعيين كننده ارتفاع اين گونه اسكلت ها است و در ساختمانهاي بالاتر از 50 طبقه قابل ملاحظه مي باشد در اتصال قطعات پيش ساخته نما بايد دقت بسيار زياد نمود زيرا، در زلزله ارمنستان اكثر قطعات پيش ساخته از نما جدا شده و مشكلات زيادي ببار آورد.

7) سيستم هاي ساختماني پيش ساخته سبك :

Light Weight Pre-Fabricated Building Systems

اين گروه پيش سازيها بيشتر در مورد ساختمانهاي يك طبقه و يا جهت نماسازي‌هاي ساختمانهاي بلند مرتبه با اسكلت فلزي و يا بتني بكار گرفته مي شوند. جهت ساخت مدارس و خانه هاي بهداشت روستايي، استراحت گاههاي خارج از شهر و يا خانه هاي متحرك (Mobile Homes) مي توان از اين روش استفاده نمود.

اسكلت باربر ساختمان و سقف و ديوارهاي خارجي و داخلي از يك ماده و يا تركيبي از مواد و فلزات سبك نظير آلومينيوم، چوب، فايبرگلاس، ورقهاي فلزي فرم داده شده، فيبر، فرآورد هاي پتروشيمي، بتن متخلخل، بتن سبك و… ساخته شده اند.

از نظر وزني پيش ساخته هاي سبك بصورت قطعه و يا تركيب يكپارچه كمتر از دوتن در نظر گرفته مي شوند. بطوريكه حمل و نقل آنها با بالابرهاي برقي و يا مكانيكي و جرثقيل هاي سيار كوچك امكان پذير است.

براي امكان موقت و اضطراري و خانه هاي كچي و دارس و درمانگاهها نيمه موقت و استقرار پرسنل كارگاههاي ساختماني مي توان از اين روش بخوبي استفاده كرد. در جريان جنگ تحميلي عراق عليه ايران بكارگيري اين نوع روش، موقعيتهاي مناسبي را در صرفه جويي زمان و سرعت پوشش مكاني بوجود آورد.

در صورتي كه در اجراي ساختمان با اين روش و بكارگيري جزئيات اجرايي مناسب دقت شود، بعد از نصب در يك مكان و پايان عملكرد كاربري آن، مي توان ساختمان را با حداقل ضايعات بازكرده و قطعات آنرا بصورت مجزا به محل ديگري براي نصب و استفاده مجدد حمل كرد.

صنايع پيش ساخته سبك به روش پانلهاي ساندويي يا (3D Panel) كه از آخرين پديده هاي صنعت ساختماني بشمار مي رود، از جمله دست آوردهايي است كه همزمان با افزايش نياز به مسكن، سرعت فوق العاده در اجراي برنامه هاي ساخت و ساز بوجود آورده است. با بررسي هاي مقدماتي كه از سال 1372 آغاز گرديد، صنعت پيش ساخته سبك در ايران و جهان مورد مطالعه قرار گرفت و متعاقب آن ايده استفاده از صنعت پيش ساخته سبك شكل گرفت كه مزاياي عمده آن سبكي وزن ساختمان، سرعت، مقاومت و كيفيت بود.

پي آمد مطالعات انجام شده مقدماتي، بررسي منابع براي كسب دانش فني و انتقال تكنولوژي بود. با ارزيابي تكنولوژي موجود در كشورهاي اروپايي و استعلام بهاي خريد كارخانه و انتقال تكنولوژي، گرايش به ساخت داخل بوجود آمد كه نتيجه آن صرفه جويي قابل توجهي در هزينه هاي راه اندازي كارخانه و عدم وابستگي به كشورهاي صنعتي بود. سيستم ساختماني پيش ساخته با پانل هاي ساندويچي با دو لايه شبكه هاي مش در طرفين و لايه مباني عايق از فوم پلي استايران يكي از اختراعات جديد و پيشرفته اي است كه در بسياري از كشورهاي پيشرفته، براي احداث ساختمانهاي ويلايي و بلند مرتبه ارزان قيمت مورد توجه و استقبال فراواني قرار گرفته است.

ساندويچ پانل به تناسب نياز در اندازه هاي مختلف توليد شده و كاربردهاي گوناگوني در ديوارهاي باربر جدا كننده، كف يا سقف و ديوار خارجي دارند.

در هنگام احداث بنا، ابتدا كف سازي شده و شالوده با ميل گرد انتظار آماده مي‌شود سپس پانلهاي ساندويچي در امتداد شالوده داخل آرماتورهاي انتظار قرار گرفته و به يكديگر بسته مي شوند.

پانل هاي سقف نيز كاملاً تراز شده و با مفقول هاي تقويت روي ديوارها نصب مي‌گردند.

پس از نصب تاسيسات و برش كليه بازشوها شامل درها و پنجره ها، بتن پاشي سطوح داخل و خارج انجام  (البته ساندويچ پانلهائي كه با دو ورقه گالوانيزه ساده و يا رنگي پوشش داده شده باشند ديگر هيچ نيازي به انجام نماي خارجي و داخلي ندارند و خود استحكام و زيبايي لازم را دارند) و در نهايت عمليات تكميلي روي سطوح انجام مي شود.

در ساختار كلي صنعت پيش ساخته سبك، سه ركن اصلي وجود دارد:

الف) كارخانه

مهمترين ركن اين صنعت توان توليد قطعات پيش ساخته است به نحوي كه وابستگي به كشورهاي خارجي نداشته باشيم و هم اكنون ماشين آلات و تجهيزات مورد نياز كارخانه اعم از (ماشين هاي تمام اتوماتيك توليد مش، توليد پانل و بلوكهاي پلي استايرن) با استعداد موجود ساخته شده و قابل بهره‌برداري مي باشد.

ب) مهندسي و اجرا

اجراي طرحهاي ساختماني به نوبه خود از اصول فني و اجرايي، طراحي و استانداردهاي خاصي تبعيت مي نمايد روش اجرا، تجهيزات، مديريت و برنامه هاي آماده سازي و تجهيز كارگاه با توجه به تفاوت آن با روش هاي سنتي موجود تجربه شده است و تا كنون پروژه هاي انبوه سازي متعددي در نقاط مختلف كشور اجرا گرديده است.

ج) تحقيقات

فعاليتهاي اين بخش در زمينه هاي تدوين دانش فني و استانداردسازي، توسعه، بهينه‌سازي و طراحي است و توليد پانلهاي ساندويچي و اجراي ساختمانهاي پيش ساخته سبك براساس اصول طراحي ساختمان و عملكرد سازه ها انجام مي شود و الزاماً تدوين آئين نامه ها و ضوابط سازه اي و استانداردسازي آن از اركان مهم اين صنعت به شمار مي رود.

        · مزاياي سيستم پيش ساخته سبك نسبت به روش هاي سنتي:

- كاهش زمان احداث

- كاهش قيمت تمام شده

- كاهش وزن عمومي ساختمان

- بهره برداري بهينه از فضا

- افزايش سرعت در تجهيز كارگاه (در حجم انبوه سازي)

- كاهش مصرف مصالح و جلوگيري از دو ريز مصالح و منابع ملي

- تقليل حجم پي ها

- اقتصادي بودن حمل و نقل

- مقاومت بهتر در مقابل زلزله (اتصالات فيكس و نيز پيوستگي سازه)

- عايق بودن در مقابل حرارت و برودت

- دوام در مقابل آتش سوزي

- انعطاف پذير بودن معماري ساختمان

- مقاومت و نفوذناپذيري ساختمان در مقابل حشرات، قارچ‌ها و عوامل طبيعي و…

- كنترل كيفيت متمركز در كارخانه (به دور از مشكلات اجرايي، منطقه‌اي، اقليمي)

- امكان بازكردن اجزاي مختلف ساختمان و حمل و نقل و نصب آن در محل مورد نياز ديگر و استفاده مجدد (البته بيشتر در مورد ساختمانهاي يك طبقه كه قابليت و زيبايي خود را حفظ كرده باشند).

نتيجه

نياز روز افزون به مسكن، مدرسه و… بدون شك روش هاي سريع، آسان و ارزان مسكن را اقتضا مي نمايد. ابداع روشهاي اين چنين در توليد انبوه مسكن به استعدادهاي فني و مهندسي كارا نياز دارد و بكارگيري اين استعدادها مي بايست با ملاحظات اقتصادي توام باشد.

بررسي هاي انجام شده در زمينه هاي تقاضاي بازار، توان فني و حرفه اقتصادي كه از آن است كه صنعت پيش ساخته سبك در تمامي ابعاد قابل توجيه است و طراحي و اجراي موفق آن مي تواند پاسخگوي نيازهاي جامعه باشد.

 

فصل دوم

«تكنولوژي صنايع پيش ساخته در صنعت ساختمان»

 

صنايع پيش ساخته در دنياي امروز

افزايش روز افزون جمعيت و تقاضاي شديد براي شرايط بهتر اقتصادي و زندگي آسوده تر در محيطي امن و سالم، به راه حل هاي اقتصادي ويژه اي در زمينه صنعت ساختمان نياز دارد، در اين زمينه طرح جامعي كه ضمن اقتصادي بودن و زمان كوتاه ساخت، از كيفيت برتر و ايمني بالائي برخوردار باشد مورد استقبال دست اندركاران، صاحبنظران، كارفرمايان و مصرف كنندگان قرار خواهد گرفت استفاده از صنايع پيش ساخته به طور اعم و بتن پيش ساخته به طور اخص مي تواند پاسخ مثبتي در جهت تامين نيازهاي انسان امروزي در اين زمينه باشد.

با توجه به خاصيت شكل پذيري بتن، قطعات پيش ساخته را مي توان در قالب هاي متنوع جاي داد. طراحي مناسب اين قالبها مي تواند پاسخگوي نيازهاي سازه هاي از يك سو و نيازهاي معماري از سوي ديگر باشد. در نتيجه مي توان المان هاي سازه‌اي مقاوم و با دوام و در عين حال شكيل و زيبا را همزمان در يك قطعه بتني پيش ساخته طراحي و به سادگي اجرا نمود.

كنترل دقيق كيفيت بتن در قطعات پيش ساخته (به سبب توليد انبوه آن در خط توليد كارخانه) موجب افزايش ضريب اطمينان و در نتيجه كاهش هزينه هاي طراحي و ساخت مي شود.

امروزه پيش ساخته‌سازي يكي از روشهاي مرسوم در صنعت ساخت وساز مي‌باشد. با بهره گيري از تكنولوژي روز، سير صعودي استفاده از قطعات پيش ساخته در امر ساخت و ساز با شتاب چشمگيري ادامه دارد. در دوره كنوني، انواع مختلفي از قطعات پيش ساخته در بسياري از بناها، مورد استفاده قرار مي گيرند. اين صنعت بخصوص در هنگام وقوع حوادث غير مترقبه و پديده هاي ناگوار طبيعي، ارزش بيش از پيش خود را آشكار مي سازد. سازه هاي امروزي شامل ساختمانهاي مسكوني و اداري، اسكلت فلزي برجها، سازه هاي فضايي، استاديوم هاي ورزش، سالن هاي صنعتي، قطعات پلها و تونلها نماهاي ساختماني، قطعات غير باربر داخلي ساختمان، شبكه هاي آبرساني و فاضلاب، خطوط انتقال نيرو، فرودگاهها پاركينگ هاي چند طبقه، ديوارهاي حائل و صدها نمونه ديگر، مظاهري از اين صنعت پيشرفته در جهان مي باشند.

همزمان با روند رو به رشد استفاده از فولاد و بتن در سازه هاي پيش ساخته بكارگيري مصالح جديد با مشخصات كيفي مطلوب به كاهش هزينه، كاهش زمان ساخت، سهولت اجرا و تنوع سيستم سازه اي منجر گرديده و همراه با معماري زيبا و مطلوب صنعت ساختمان را با شكوفايي مناسبي روبرو نموده و به عصر تحولات طلايي در اين زمينه نزديك مي كند.

 

تعريف پيش ساخته سازي

پيش ساختگي يك اصطلاح نسبي است كه تعريف آن در زمانهاي مختلف تغير كرده و گسترش يافته است. با نگاهي به آثار باستاني كشورهاي ايران، مصر، يونان و روم، نوعي تعريف پيش‌ساخته‌سازي تجسم عيني پيدا مي‌كند پيش ساختگي در صنعت ساختمان را مي توان به شكل زير تعريف نمود‌:

«توليد قطعات يك شكل به تعداد زياد كه بعد از سوار شدن بر روي يكديگر، بناي مورد نظر را بوجود آورند.»

حالتهاي كلي روشهاي صنعتي كردن ساخت و ساز:

1- مدولهاي سه بعدي كه در خارج از كارگاه توليد و در كارگاه بر روي يكديگر سوار شده و در محل مربوط نصب مي گردند.

2- قطعات و پانلهاي دو بعدي كه در خارج از كارگاه توليد شده و در كارگاه بر روي هم سوار شده و نصب مي گردند.

3- قطعات ساده كوچك كه در خارج از كارگاه آماده شده، شكل گرفته و در كارگاه مورد استفاده قرار مي گيرند.

4- خانه هاي متحرك كه به عنوان چهارمين نوع پيش ساخته سازي شناخته شده است و دامنه استقبال از آن هر روزه گسترش مي يابد.

5- روش هاي پيش ساخته سازي در محل، كه با انتقال لوازم، قالب ها و تجهيزات به محل مورد نظر قابل استفاده مي باشد.

اگر بتوان هدف و انتظار توليد كنندگان و فروشندگان صنايع پيش ساخته را در انگيزه مالي و سود دهي خلاصه نمود مصرف كننده يا خريدار بايد از حداقل تسهيلات زير برخوردار گردد:

1) شرايط مناسب اقتصادي: پيش ساخته سازي بايد قابل رقابت با ساير روشهاي ساخت، ساير مصالح ساختماني و ساير تكنولوژي ها باشد.

2) كيفيت: استفاده از صنايع پيش ساخته بايد نيازهاي ايمني و استاندارد آئين نامه مربوط را بر آورده نموده و از نظر بهره برداري، پاسخگوي مسائلي از قبيل تغيير شكل‌ها، ارتعاشات، ترك خوردگي ها، خوردگي و ساير مسائل مربوط به دوام يا پايائي باشد.

3) زيبايي و سازگاري: استفاده از قطعات پيش ساخته بايد از نظر معماري و سازه‌اي، همراه با جذابيت در نما باشد. ضمن آنكه مي بايستي سازگاريهاي لازم را از نظر مهندسي و ابعادي با سازه مورد طرح داشته باشد.

4) سرعت در ساخت: از مهمترين مزاياي پيش ساخته سازي، صرفه جويي در زمان ساخت و نصب است كه بايد استفاده بهينه از آن بعمل آيد.

 

سوابق تاريخي صنايع پيش ساخته

در آثار باستاني مهم از جمله اهرام سه گانه مصر، معابر اپراطوريهاي روم و يونان، كاخهاي هخامنشيان و ساسانيان و ساير تمدنهاي كهن، قطعات سنگي با وزن هايي در حدود 5 و 10 تن و حتي در برخي موارد تا حدود 100 تن كه قبلاً‌ تهيه و آماده شده بود، به شكل گسترده اي مورد استفاده قرار گرفته اند.

از نظر تعاريف امروزي تا حدودي مي توان ساختمانهاي فوق را پيش ساخته ناميد. با اين تفاوت كه در گذشته به خاطر فقدان وسايل ارتباطي و مشكلات حمل ونقل، قطعات را ا كثراً در محل اجراي ساختمانها به شكل تكي و با استفاده از ادوات و ابزارهاي ساده و اوليه بصورت دستي آماده نموده و بكار مي بردند. بطور كلي هر شيئي را مي توان بطريقه دستي، با تعداد محدود و بطريقه صنعتي با تعداد زياد و هم شكل توليد نمود. در گذشته نيز هنگامي كه در احداث بناهاي عظيم، احتياج به داشتن  تعداد زيادي از يك قطعه معين بوجود مي آمد، لزوم ايجاد يك سيستم پيش ساخته يا توليد صنعتي احساس مي گرديد. ليكن انجام اين امر به علت امكانات بسيار محدود صنعتي امكان پذير نبود و همان تعداد زياد، به روش دستي و يا تفاوتهائي با يكديگر آماده مي‌شدند.

همزمان با آغاز تحولات صنعتي اروپا، توليدات دست ساز به تدريج تبديل به محصولات صنعتي گشت و توليدات ساختماني نيز خواه ناخواه از اين تحولات تبعيت نمود. احداث پلهاي فلزي، خطوط راه آهن و سالنهاي وسيع نمايشگاهها، اولين نمونه‌هاي ساختمانهاي صنعتي در اروپا به حساب مي آيند.

در سال 1824 ميلادي، سيمان توسط يك بناي انگليسي كشف گرديد، با اين كشف يكي از آرزوهاي ديرينه بشر، براي ساخت قطعات مشابه با سختي و پايداري سنگ، با خاصيت انتقال و جابجايي ساده و شكل پذيري و قالب ريزي دلخواه، برآورده گرديد. در سال 1868 بتن مسلح توسط يك باغبان فرانسوي كه براي تهيه گلدان پيش ساخته، مفتولهاي فلزي را در داخل بتن قرار داده بود، بكاربرده شد و به زودي فوايد برجسته كاربرد فولاد در بتن براي مهندسين ساختمان آشكار گرديد و بتن مسلح به عنوان يك مصالح ساختماني مهم مورد استفاده قرار گرفت در سال 1869 ميلادي “رايموند كوانبه” و متعاقب آن موسه “كامو” در فرانسه موفق به قالب گيري بتن و توليد قطعات بتني سنگين شدند و بدينوسيله اولين سيستم هاي پيش ساخته سنگين جهت ساختمان سازي بوجود آمد.

در اواسط قرن نوزدهم، همزمان با هجوم جويندگان طلا به كاليفرنيا و آلاسكا، خانه‌هاي پيش ساخته چوبي از نقاط مختلف آمريكا، حتي از اروپا و ساير نقاط به آن منطقه گسيل شد. در همان دوران و در طول سالهاي جنگ، خانه هاي پيش ساخته به عنوان مكان هايي مطمئن و سريع الاحداث براي ايجاد سرپناه جهت سربازان و كارگران مورد استفاده قرار مي گرفت. به عنوان مثال در سالهاي 1854 و 1855 در مدت 2 ماه، چهار صد سرباز خانه چوبي در انگلستان (زمان جنگ) ساخته شد و به هزاران كيلومتر دور ارسال گرديد.

همزمان و همگام با رشد صنايع بتني، صنايع فولادي نيز رشد چشمگير و قابل توجهي را تجربه كرد بگونه اي كه از سازه هاي فلزي براي پوشش سقف كارخانه‌ها، ورزشگاهها، آشيانه هواپيماها، استخرهاي سرپوشيده و غيره استفاده گرديد. اين تحولات تا زمان جنگ جهاني دوم به آرامي ادامه داشت. بعد از جنگ جهاني دوم، به علت خرابيهاي گسترده جنگ و نيازهاي فراوان مسكوني و رفاهي آوارگان جنگي، صنعت پيش ساخته سازي رشدي انفجار گونه را تجربه كرد.

در پايان جنگ جهاني دوم و در سالهاي 1944 به بعد كه آمريكا به سرعت مراحل پيشرفت صنعتي را طي مي كرد، به علت مشكلات بعد از جنگ در اروپا، سيل مهاجران اروپايي به آمريكا سرازير شد و در نتيجه تقاضاي زياد براي خانه هاي ارزان سريع النصب، جادار و راحت فزوني يافت و اين شكل در دهه هاي 40 و 50 با استفاده از مقادير زيادي خانه هاي پيش ساخته برطرف شد.

مدتي كوتاه پس از تامين مسكن و برآورده شدن اين نيازهاي فوري، تب پيش ساخته سازي رو به آرامش نهاد. در اواخر دهه 60 ميلادي در امريكا مجدداً و به يكباره طرحهاي ساخت و ساز صنعتي و پيش ساخته سازي از طريق مقامات ايالتي و محلي مورد حمايت قرار گرفت تا در سراسر كشور خانه هايي با كيفيت برتر از خانه هاي سنتي و مطابق با درآمد هر قشر سريعاً تهيه گردد و اما اين حركت به علت عدم پشتيباني دولت مركزي، سرانجام توفيقي نداشت.

در بررسي رشد اقتصادي كارخانجات توليد قطعات پيش ساخته بتني در آمريكا ملاحظه مي شود كه ميزان فروش در سال 1972 حدود يك ميليارد دلار و در سال 1982 با رشدي حدود صد در صد به 2 ميليارد دلار و در سال 1997 به حدود 4 ميليارد دلار رسيده است.

رشد افزايش فوق را مي توان از نظرديگري نيز مورد توجه قرار داد و آن ميزان سوددهي توليدات. شاخص سوددهي كارهاي ساختماني فولادي در آمريكا 100 و در كا رهاي بتني 125 و در مورد بتن پيش ساخته و پيش تنيده 5/187 گزارش شده است.

حدود 80 درصد قطعات پيش ساخته و پيش تنيده توليد شده در كشور آمريكا در پروژه هاي ساختماني مسكوني، اداري و پاركينگ هاي طبقاتي بكار مي رود. اين پروژه‌ها در اقتصاد آمريكا رقمي حدود 10 درصد كل فعاليت هاي اقتصادي كشور را بخود تخصيص داده است.

توماس اديسون در سال 1908 اولين طرح خانه هاي پيش ساخته بتني را با استفاده از قالب هاي فلزي ارائه داد كه در همان سال براي بعضي كارگران ايالت نيوجرسي ساخته شد. در سال 1967 در مونترال كانادا و در كنار رودخانه سن لورن پروژه شهور «هبيتت 67» (Habitat 67) اجرا گرديد. اين مجموعه بسيار زيبا و جالبي بصورت مدولار ساخته شده و مشتمل بر 365 واحد مسكوني است و  هنوز ضمن استحكام و پايداري شايسته از زيبايي خاصي برخوردار است.

در ايالت فلوريدا كه طوفان شديد آن هر ساله خسارات فراواني به بار مي آورد، شركتي موفق به طراحي و ساخت خانه هاي پيش ساخته مقاومي شد كه تنها در مدت 2 روز قابل نصب مي باشد. مساحت اين خانه هاي يك طبقه معادل 140 متر مربع بوده و بصورت مدولار، با ضريب هاي يعني قابل افزايش است وخانه هاي مذكور براي مقابله با زلزله در ناحيه 4 آمريكا طراحي شده اند.

در ناحيه 4 آمريكا بزرگي زلزله ها معادل 5/8 درجه بيشتر است. اين نكته مبين آن است كه مي توان ساختمانهاي پيش ساخته اي براي زلزله هاي با بزرگي و شدت زياد طراحي و اجرا كرد كه ضمن تامين ايمني مقاومت و سازگاري با محيط، با دوام بوده و هزينه هاي آن قابل رقابت با ساير سيستم هاي ديگر ساختماني نيز مي باشد.

در اروپا و مخصوصاً در فرانسه سيستم هاي پيش ساخته همواره پرچمدار صنايع ساختماني بوده است و در سال 1950 ريوند كالوس سيستم سازه هاي پانل بزرگ بتني (لارج پنل) را معرفي كرد. اين سيستم شامل ديوارهاي بزرگ و باربر با دالهاي يكطرفه و دو طرفه است. در آن زمان سرعت زياد ساخت و هزينه نسبتاً پائين، اين سيستم را بسيار موفق و كارا معرفي كرد. در سال 1990 در كشور كره جنوبي و توسط شركت سامسونگ، پروژه مسكوني عظيمي با روش “لارج پنل” و البته با اعمال تغييرات زيادي در طرح اوليه فرانسوي‌ها اجرا گرديد.

از مهمترين تغييراتي كه در ساخت پانل هاي بزرگ داده شد اين بود كه پانل ها بصورت قائم بتن ريزي شدند. لذا هر دو طرف پانل براي نماسازي قابل استفاده گرديد. سيستم هاي بسيار جالب لرزاندن (Vibration) سيستم هاي جابجايي قطعات توسط بالا برنده ها و انتقال آنها به محوطه ذخيره سازي و سيستم هاي موثر عمل آوري از تغييرات عمده اي بود كه در سيستم هاي لارج پنل بوجود آمد. در سوئيس معماري هاي بسيار زيبا و شكيلي براي خانه هاي مسكوني با طبقات كم كه براي اجراي آنها از سيستم «لارج پنل» استفاده شده بود، بوجود آمد كه جذابيت خاصي به آن داد.

در شهر شيكاگو كه به شهر پيش ساخته ها شهرت دارد، يك ساختمان 50 طبقه با مساحتي بالغ بر 100 هزار مترمربع شامل مراكز خريد، پاركينگ ها و 233 واحد مسكوني و اداري در سال 1991 در مدتي حدود 5/5 ماه به اتمام رسيد و آماده بهره‌برداري شد.

 تاريخچه پيش ساخته سازي در ايران

روش هاي صنعتي كردن ساخت و ساز و يا توليد صنعتي ساختمان در ايران موضوعي است كه از اواسط دهه 30 مطرح شده و تاريخي بيش از پنج دهه را بخود اختصاص مي دهد. اولين تجربه هاي پيش ساخته سازي سنگين توسط بانك ساختماني سابق و شركت ساختماني «ريما» و برخي شركت هاي خارجي ديگر در ايران در محله نارمك تهران شروع شد. از سال 1341 كه مقارن تاريخي آغاز صنعتي شدن كشور بشمار مي رود با احداث مجتمع هاي عظيم صنعتي در كشور از قبيل ذوب آهن اصفهان، ماشين سازي اراك، تراكتورسازي و ساير كارخانجات سنگين در تبريز و مجتمع هاي صنعتي اهواز و بعضي از شهرهاي بزرگ، به مسائل مربوط به صنعتي شدن ساختمان نيز توجه بيشتري مبذول گرديد و متعاقباً با توجه به كمبودهاي مسكن، نياز مبرمي به احداث مجتمع هاي مسكوني، بخصوص با استفاده از روش هاي پيش ساخته سازي احساس گرديد كه البته در مقايسه با روشهاي متداول سنتي هنوز نه مورد قبول قرار گرفته و نه توان رقابت اقتصادي داشتند.

عليرغم مشكلات موجود، موسساتي از قبيل ذوب آهن اصفهان، ماشين سازي اراك، شركتهاي ريما (Rima) پريفاب (Prifab) و آ-اس-پ (A-S-P) در تهران به عنوان پيشروان اين صنعت در دوره صنعتي كشور فعاليتهايي را آغاز كردند.

وزارت مسكن و شهرسازي (آباداني و مسكن سابق) در ارديبهشت ماه سال 1350 با استفاده از موقعيت تشكيل نمايشگاه بين المللي مصالح ساختماني در تهران، اقدام به برگذار نمودن اولين سمينار بين المللي “صنعتي كردن ساختمان در ايران” نمود كه در اين سمينار شركتها با شرائط محلي و برنامه هاي ايران آشنا شدند و مهندسين ايراني نيز اطلاعات بيشتري از امكانات جديد بدست آوردند.

بعد از سمينار مذكور تعداد قابل توجهي از روشها و تكنيكهاي ساختماني به علاقمندان معرفي گرديد و قراردادهايي براي خريد كارخانه ها و امتيازات خارجي منعقد شد. بطوري كه پس از گذشت مدت كوتاهي با ورود ماشين آلات خريداري شده به كشور، يكباره اين صنعت كه در مقايسه با پيشرفت ساير صنايع مملكت از تحولات صنعتي سالهاي اخير بهره كمتري برده بود جهش قابل توجهي نمود و توسعه چشمگيري يافت. با افزايش ناگهاني و شديد در آمدهاي عمومي كشور در سال 1353 به علت جنگ اعراب و اسرائيل و بالا رفتن بي سابقه قيمت نفت، علاقه به اين صنعت افزايش يافت و گامهاي اوليه بسوي صنعتي شدن ساخت و ساز برداشته شد.

در سال 1354 “بانك ساختماني” از تمام كارخانجات معتبر و معروف پيش ساخته‌سازي جهان دعوت كرد تا با ارائه نمونه هاي واقعي خانه هاي پيش ساخته خود در يك نمايشگاه ويژه در تهران شركت نمايند كه اين دعوت  با استقبال كم نظيري روبه‌رو شد و كمك شاياني به اين صنعت نوپا كرد.  پس از نمايشگاه مذكور در ادامه آشنايي با كارخانجات پيش ساخته سازي، دولت اقدام به خريد يازده كارخانه صنايع پيش ساخته نمود. متاسفانه خريد اين كارخانجات براساس بررسي هاي كارشناسانه صورت نگرفت و براي بسياري از كارشناسان و متخصصين از همان روز نخست، انتخاب كارخانجات، توليدات آنها، قيمت توافق شده و نحوه پرداخت سوال برانگيز بود.

بعد از انقلاب اسلامي و آغاز جنگ تحميلي اگرچه كشور در زمينه احداث ساختمانهاي صنعتي و پيش ساخته مسكوني روند روبه رشدي را تجربه نكرد اما پيشرفتهاي زيادي در زمينه توليد قطعات پيش ساخته مبتني و فولادي براي تامين نيازهاي جنگ از قبيل احداث سنگر، پناهگاه و همينطور احداث پلهاي شناور و پلهاي ثابت در محورهاي عملياتي و پشت جبهه ها صورت گرفت و همزمان نيز فعاليتهايي براي سازماندهي و مديريت اين صنعت در كشور آغاز شد و سمينارها و كارهاي تحقيقاتي جالبي نيز صورت گرفت كه متاسفانه به دليل فقدان متولي واحد، تعريف نشدن استانداردهاي لازم و همچنين مديريت ضعيف شركتها، نهادها و سازمانهاي مسئول هيچگونه نتايج عملي و كاربردي مطلوبي در برنداشت.

اما سرنوشت يازده كارخانه توليد قطعات پيش ساخته بتني ماجرائي غم انگيزتر داشت هيچ يك از مديران كارخانجات به فكر ارتقاء كيفيت كارخانجات نيفتادند و در نهايت، كارخانجات مورد نظر با زيان هاي مالي فراواني روبرو شدند و به ناچار شروع به فروش يا واگذاري تعدادي از اين واحدها نمودند و خريداران نيز با توجه به ارزش اراضي وسيع اين كارخانجات، يا به وجود آوردن امكاناتي جهت تغيير كاربري آنها و تبديل زمين كارخانه به پروژه هاي مسكوني، تجاري، اداري و صنعتي اقدام به خريد آنها كردند.

به اين ترتيب در طول دوران بعد از جنگ عليرغم نيازهاي فراوان به اين صنعت، خصوصاً در امر بازسازي شهرهاي آسيب ديده از جنگ، كار جدي و  چشمگيري در اين زمينه انجام نگرفت. در همين اواخر مجدداً توجه مسئولين به امر پيش ساخته‌سازي جلب شده و اميد است با مديريتي صحيح و واقع بين اين بار بتوان ويرانه هاي اين صنعت درمانده را با زيانهاي فراواني كه به لحاظ مديريت ناصحيح و غير كارآمد دولتي به بيت المال وارد گرديده، اصلاح و احياء كرد.

 

فصل سوم

«آشنايي با كارخانجات پيش ساخته»

 

1- آكام بتن

توليدات اين كارخانه شامل سقف، ديوار، تير، ستون، قطعات نما و ديگر محصولات بتني مي باشد، نمونه كارهاي اجرايي اين شركت عبارتند از: شهرك دانشگاه، ساختمان وزارت صنايع، انبار فروشگاههاي قدس، سالنهاي كابل سازي ايران و ديوار نيروگاه شهيد رجايي ظرفيت توليد اين كارخانه 000/120 مترمربع زير بنا در سال مي باشد، اين كارخانه در كيلومتر 22 جاده قديم كرج خيابان سولاكام قرار دارد.

2- ايرداك

توليدات اين كارخانه شامل سالنهاي صنعتي تا دهانه 16 متر و ارتفاع 9 متر با امكان نصب جرثقيل سقفي و واحدهاي مسكوني و آپارتمانهاي چندين طبقه مي باشد. از جمله كارهاي اجرايي اين شركت، مي توان به پروژه 232 دستگاه آپارتمان كوي وليعصر تبريز خانه هاي تك واحدي در اردبيل، انبار بانك استان آذربايجان شرقي (تبريز)، تعميرگاه برق منطقه اي تبريز اشاره كرد.

ظرفيت توليدي اين كارخانه 000/60 متر مربع زير بنا واحد صنعتي يا معادل همين مقدار زير بنا واحدهاي مسكوني در سال است كه در صورت لزوم قابل افزايش خواهد بود. اين كارخانه در كيلومتر 12 جاده تبريز- تهران و در شهر تبريز قرار دارد.

3- ايران اسپن

توليدات اين كارخانه شامل سالنهاي فلزي قوسي شكل تا دهانه هاي 12 متر و ارتفاع 8 متر مي باشد كه از داخل براي آنها عايق حرارتي پيش بيني مي گردد. ظرفيت توليد اين كارخانه 000/50 مترمربع زي بنا در سال است و محل كارخانه در شهر صنعتي ساوه مي باشد.

4- پريفاب

توليدات اين كارخانه واحدهاي مسكوني چندين طبقه آپارتماني، پلهاي پيش فشرده، قطعات نما و محصولات بتني ديگر مي باشد و از جمله نمونه كارهاي اجرايي اين شركت مي توان به ساختمان بيمه آسيا، شركت نفت تهران، استاديوم آزادي، كانون مهندسين و آپارتمانهاي سامان اشاره كرد.

ظرفيت توليد اين كارخانه 000/40 مترمربع نما و معادل 000/40مترمربع زيربنا واحد مسكوني مي باشد. محل اين كارخانه در تهران، جاده خاوران، جنب كارخانه سيمان تهران مي باشد.

5- ساختمانهاي پيش ساخته بتني ايران

توليدات اين كارخانه، واحدهاي مسكوني آپارتماني و ويلايي مي باشد. از نمونه كارهاي اجرا شده اين شركت مي توان به 145 واحد مسكوني نيروي دريايي استان گيلان، 490 واحد مسكوني مسكن و شهرسازي استان گيلان، 197 واحد مسكوني كارخانه چوكا اشاره نمود.

ظرفيت توليد اين كارخانه 000/50 متر مربع زير بنا در سال بوده و محل اين كارخانه در بندرانزلي، كيلومتر 40 جاده آستارا مي باشد.

6- شركت ديسمان

شركت توليد بناهاي پيش ساخته بتني ديسمان در سال 1354 توسط بخش خصوصي و با همكاري كارشناسان خارجي تاسيس گرديد. پس از انقلاب اسلامي در سال 1361 تحت پوشش صنايع ملي ايران قرار گرفت. در سال 1375 به بانك صنعت و معدن واگذار شد. ظرفيت توليدات شركت، در حدود شصت هزار مترمكعب بتن در قالب قطعات مختلف و يا دويست هزار مترمربع زيربنا در سال است. محصولات پيش ساخته اين شركت را مي توان در احداث ساختمانهاي مسكوني، آموزش، اداري، فرهنگي و هنري، سالن هاي صنعتي، انواع حصاركشي و اغلب كارهاي محوطه سازي بكار برد. شركت ديسمان داراي سه خط توليد بوده كه برحسب نياز با هر سه خط توليد در زمان واحد قادر به فعاليت مي باشد.

اين شركت داراي امكانات مناسبي از قبيل ايستگاه مركزي تهيه بتن (مجهز به سيستم كامپيوتري)، سالن آرماتور بندي، آزمايشگاه بتن، كارگاههاي قالب سازي و فلز كاري، واحد تهيه شن وماسه، واحد كنترل كيفيت، واحد حمل و نصب است.

تعداد پرسنل اين كارخانه حدود پانصد نفر است و در خطوط توليد سه گانه اين كارخانه قابليت ساخت كف هاي بتني، ديوارهاي بتني و ساير قطعات پيش ساخته بتني فراهم است.

بيشتر ساختمان هايي كه با استفاده از محصولات اين شركت احداث گرديده داراي سيستم “باكس پانل” مي باشد و در اجراي آنها از اتصال مستقيم پانلهاي كف و ديوار استفاده شده است. علاوه بر اين در احداث تعداد ديگري از ساختمانهاي نيمه پيش ساخته از قطعات توليدي ديسمان در اجراي اعضاي فرعي ساختمان، نظير جان پناه و نما، شناژهاي ارتباطي، رامپ، پله و پاگرد بهره برده شده است.

نمونه ساختمانهاي اجرا شده توسط شركت مذكور در اقصي نقاط كشور:

احداث دانشكده ها و ساختمانهاي مختلف در دانشگاه اصفهان.

احداث ساختمانهاي اداري- آموزشي دانشگاه آزاد واحد قم.

احداث ساختمان اداري- آموزشي دانشگاه آزاد واحد كاشان.

احداث‌ساختمان اداري- آموزشي دانشگاه‌آزاد واحدبناب در استان آذربايجان شرقي.

احداث دانشكده دندانپزشكي و ساختمان آموزشي دانشگاه آزاد واحد خواسگان.

احداث ساختمان اداري- آموزشي دانشگاه آزاد واحد نجف آباد.

ساخت مدارس و فضاهاي آموزشي در استانهاي اصفهان، چهارمحال و بختياري، لرستان، يزد و خوزستان.

7- پانلهاي سيپوركس

توليدات اين كارخانه، پانلهاي سقفي و بلوكهاي ديواري با وزن مخصوص 600 كيلوگرم بر مترمكعب مي باشد كه به سهولت قابل نصب هستند. حداكثر دهانه قابل پوشش با پانلهاي سيپوركس 6 متر مي باشد.

از نمونه كارهاي اجرا شده اين شركت مي توان به سقف 1500 واحد مسكوني در شهر هويزه، 500 واحد مسكوني آب و برق خوزستان، 1000 واحد مسكوني شركت تعاوني مسكن مس سرچشمه اشاره نمود ظرفيت توليد اين كارخانه 000/84 مترمكعب سيپوركس در سال بوده و در محل كارخانه در آبيك قزوين مي باشد.

8- شركت قطعات فولادي ايران

يكي ديگر از شركت هاي مطرح در امر صنايع پيش ساخته گروه قطعات فولادي ايران متعلق به بخش خصوصي است كه وابستگي دولتي ندارد. فهرست توليدات اين شركت عبارتست از:

1- ساختمانهاي پيش ساخته

2- سقف ها و ديوارهاي ساندويچ پانل

3- كانكس و خانه هاي پيش ساخته فلزي

4- سيستم هاي انباربندي سبك و سنگين

5- سقف و كف هاي كاذب

6- سازه هاي فضايي و اسكلت هاي فلزي

7- انواع لوله و پروفيل

8- انواع ديوارهاي گچي

توليدات اين شركت جهت مسكوني، مراكز اورژانس، مداس، خوابگاه، سرويس‌هاي بهداشتي، مراكز اداري و انبار و… مورد استفاده قرار مي گيرند.

كانكس هاي اين شركت با استفاده از اسكلت فلزي و با تنوع زياد در پلان معماري و با مقاومت كافي در مقابل نيروهاي جانبي، با استفاده از ساندويچ پانل و درب و پنجره آلومينيومي و نيز اتصالات آلومينيومي توليد مي گردند.

9- كارخانه خانه سازي مشهد

اين كارخانه در ساخت قطعات بتني مسلح و غير مسلح و توليد و فروش بتن آماده فعاليت مي كند. ظرفيت اسمي سالانه اين كارخانه 000/175 مترمربع زيربناي ساختمان بتني مي باشد. به عبارت ديگر اين كارخانه مي تواند معادل 000/240 مترمربع انواع پانل و ديوار پيش ساخته و 000/120 مترمكعب بتن آماده در سال توليد نمايد.

ساخت كارخانه در اوايل سال 1357 آغاز و در سال 1361 به پايان رسيد. اين كارخانه توسط ارتش رژيم پهلوي و با هدف ساختمان سازي براي پرسنل ارتش و جهت ساختمانهاي 9 تا 12 طبقه خريداري شد. كارخانه پس از انقلاب به وزارت مسكن و شهرسازي واگذار و تا كنون نيز زير نظر اين وزارتخانه فعاليت مي كند.

اين كارخانه در كيلومتر 18 جاده مشهد- قوچان در زميني به مساحت 82 هكتار قرار گرفته است. كارخانه و كليه قطعات و دستگاهها روسي مي باشد. قرارداد اوليه خريد در سال 1350 شمسي با ارزش اوليه 000/622/2 دلار منعقد گرديده است. در سالهاي بعد طي 9 متمم قرارداد، حجم قرارداد تغيير و به حدود 10 ميليون دلار بالغ شد كه حدود 6 ميليون دلار آن مربوط به ماشين آلات و تجهيزات و تاسيسات كارخانه و مابقي مربوط به خريد مواد اوليه، آهن آلات و سيمان مي باشد.

 

زمينه هاي مساعد در توسعه صنعتي شدن ساخت و ساز در كشور

موضوع توليد صنعتي ساختمان در ايران، از اواخر دهه30 آغاز گشته و سابقه اي بيش از 5 درصد دارد. اما از آنجا كه تا به امروز با اين موضوع به عنوان مسئله اي حاشيه‌اي برخورد شده، اين صنعت علي رغم زمان و تاريخي كه پشت سر گذاشته آنچنان كه بايد نقش و سهم توليدي مدوني در برنامه هاي عمراني و ساختماني كشور نداشته و فاقد جايگاه تعريف شده اي در جامعه فني كشور مي باشد.

شكل از آنجا ناشي مي شود كه از يكسو توليد صنعتي از ديدگاه سازندگان و مصرف كنندگان، آنطور كه شايسته و بايسته است شناسايي نگرديده و از سوي ديگر توليد كنندگان نمي توانند با برنامه هاي روشن و پيش بيني شده، براي فرآيند توليد در مدت زمان معيني برنامه ريزي نمايند و اين عوامل همگي با منطق و فلسفه صنعتي شدن در تضاد مي باشد.

اما به هر حال گامهاي مهمي نيز در جهت صنعتي شدن ساخته و ساز برداشته شده و زمينه هاي مساعد و مناسبي از جمله موارد زير فراهم گشته است:

1- وجود شركتهاي تعاوني مسكن و موسسات وام دهنده به سازندگان يا خريداران واحدهاي مسكوني.

2- وجود اراضي وسيع متعلق به موسسات دولتي، شهرداريها، و سازمان اوقاف، نهادها كه مي تواند در مواقع لزوم جهت ساخت مجتمع هاي مسكوني مورد استفاده قرار گيرد.

3- تحولات صنعتي كشور و بوجود آمدن زيربناي صنعتي گسترده و پيدايش كارخانجات ماشين سازي و توليد دستگاهها، تجهيزات و امكانات متنوع پيش ساخته‌سازي.

4- توسعه صنعت حمل و نقل، ارتباطات و مخابرات.

5- افزايش دستمزد كارگران و عوامل ساختماني و در نتيجه تمايل كارفرمايان به استفاده از نيروي كار كمتر.

6- افزايش روز افزون نياز به مسكن ناشي از كمبودهاي گذشته و نامناسب بودن اكثر ساختمانهايي كه به دليل عدم توجه به ضوابط ساختماني، كمتر از يك چهارم عمر مفيد ساختمانهاي فني و استاندارد را دارند.

بدين ترتيب كليه عوامل فوق دست به دست هم داده و زمينه مناسبي براي استفاده از ساختمان سازي صنعتي و پيش ساخته سازي بوجود آورده است.

اما نكته مهمي كه نبايد هرگز فراموش شود اينكه پيش ساخته سازي و صنعتي شدن ساختمان بنايست به كاهش ارزش كارهاي دستي و سنتي اصيل منجر گردد و همانطور كه در مورد ساير امور توليدي نيز مشاهده شده است كليه فعاليت هايي كه تحت تاثير تحولات صنعتي به صنعتي شدن كامل گرويده اند، ارزش كارهاي دستي را بيش از پيش بالا برده اند و بنابراين معرفي خصوصيات روش هاي نوين ساختماني، با هدف فراهم نمودن و شناخت امكانات ساختماني مناطق مختلف و در نتيجه كمك به پيشرفت فعاليتهاي ساختماني و عمراني كشور صورت مي گيرد.

مشكلات صنعتي شدن ساختمان در ايران

با توجه به اينكه اكثر سازه هاي پيش ساخته از جنس بتن مي باشد در اينجا ابتدا از خواص منحصر به فرد بتن صحبت و سپس به بررسي مشكلات صنعتي شدن ساخت و ساز پرداخته خواهد شد گسترش استفاده از بتن به عنوان يكي از مصالح ساختماني به دلايل مختلف از جمله در دسترس بودن، خواص مطلوب و توزيع متعادل مواد تشكيل دهنده آن، در سراسر دنيا چشمگير مي باشد. بتن بسيار شكل پذير بوده به سهولت قالب گيري مي شود. همخاني شايسته اي با فولاد دارد و نسبتاً اقتصادي است. از اين رو استفاده از پانلهاي پيش ساخته بتني به علت خواص و تاثيرات مطلوب آن بر روند صنعتي كردن ساختمان رو به گسترش است.

همچنين در صورت استفاده از بتن پيش تنيده مي توان دهانه هاي بزرگتري را با صرف مصالح كمتر و محاسبه دقيقتر پوشش نمود. صرفه اقتصادي قابهاي بتني پيش تنيده در سادگي آنها نهفته است و بهترين كاربرد آنها در دهانه هاي ساده (تيرهاي دو سر مفصل) و عرشه هاي بتني مي باشد. از ديگر مزاياي بتن مي توان به دوام بالا و مقاومت مناسب آن در برابر آتش سوزي اشاره نمود. البته اين ماده ساختماني خالي از عيب نيز نمي باشد. اعضاي بتني، سنگين و حجيم مي باشند و اين موضوع در مناطق زلزله خيز و محل هايي كه داراي خاك ضعيفي هستند بايد با دقت بيشتري مورد توجه قرار گيرد.

مشكلات پيش ساخته ساز در ايران نسبت به ساير كشورهاي صنعتي، متفاوت بوده و از منظر ديگر بايد به آن توجه شود. بطور كلي در اين زمينه دو نوع مشكل وجود دارد.

اولين مشكل، كمبود عوامل زيربنايي لازم براي استفاده از اينگونه صنايع مانند نيروي انساني ماهر، دقت لازم كارگران، نظم در توليد و مهمتر از همه رعايت ضوابط، استانداردها، كيفيت و كنترل آن است.

دومين مشكل موجود، عكس العمل پاره اي افكار عمومي و برخي مهندسان قديمي مي باشد كه اطلاعات فني درستي در ارتباط با ساختمانهاي پيش ساخته نداشته و به علت عدم شناخت كامل از امكانات جديد و وسيع روش هاي پيش ساخته سازي و بدون آشنايي با دستاوردهاي جديد علمي- فني در اين زمينه، بطور ناآگاهانه با آن مخالفت مي كنند.

نكته قابل ذكر ديگر كه مربوط به كشور ايران است و شرائط بعد از انقلاب بويژه بعد از جنگ تحميلي است مربوط به مسائل مديريت كلان است. بسياري از كارخانه‌هايي كه در اين زمينه فعاليت داشته و يا دارند در اختيار بخش دولتي بوده و متاسفانه به دليل عدم داشتن دانش و تجربه كافي برخي از مديران انتصابي در زمينه تكنولوژي بتن و پيش ساخته سازي، عدم بر نامه ريزي صحيح و موثر، بسياري از اين كارخانه فلج شده و عملاً به ورشكستگي رسيده اند.

كارخانه هاي باقيمانده نيز بازدهي و كارآيي لازم و مورد انتظار را ندارند و هيچ اقدام مفيد و موثري براي كنار گذاشتن تكنولوژي قديم و جايگزين كردن آنها با تكنولوژي جديد روز، انجام نشده است.

روشهاي بكار گرفته شده در اين كارخانجات آنقدر كهنه و تاريخ گذشته است كه تقريباً تمامي آنها در حال تعطيلي و يا ورشكستگي مي باشند. اگرچه طي سالهاي اخير از بخش خصوصي حركات اميدوار كننده اي ديده شده اما اين حركات به هيچ وجه متناسب با رشد ديگر صنايع و پاسخگوي نيازهاي كشور نيست. بيتر كارگاههاي تاسيس شده جديد كارگاههاي تك و چند محصولي ساده است و محصولات نيز در حد توليد قطعات پيش ساخته اي مانند بلوكهاي بتني معمولي و سبك، جدول، لوله‌هاي بتني، ديوارهاي بتني و گچي، كانكس هاي فلزي پيش ساخته و يا قطعات در و پنجره مي باشند.

البته تعداد كارخانه فعال و گسترده هم وجود دارند كه به علت شيوه هاي منسوخ شده بازاريابي و عدم تبليغ كافي در معرفي محصولات، سهم چنداني در توليد صنعتي ساختمان در كشور ندارند. به همين جهت لزوم توجه هرچه بيشتر به معرفي اين صنعت كاملاً ضروري است. در سال 1366 مركز تحقيقات ساختمان و مسكن يك تحقيق آماري از وضعيت واحدهاي توليدي صنايع پيش ساخته آغاز كرد. هدف اين تحقيق شناسايي واحدهاي توليدي و تجزيه و تحليل آنها براي دستيابي به علل نابسامانيها و كاستي هاي صنعت پيش ساخته سازي بود كه گزارشهاي نهايي، پاسخ روشي به اهداف طرح تحقيقي ندارد.

 

مزايا و معايب پيش ساخته سازي

هدف اصلي پيش ساخته سازي، تهيه محصولي با كيفيت برتر، در كمترين زمان ممكن و با هزينه اي معقول و اقتصادي مي باشد. با توجه به اينكه هر ساختمان از تركيب يكسري قطعات كوچكتر ساخته شده است، مي توان اين قطعات را در خارج از كارگاه تهيه كرد و پس از انتقال به محل، آنها را نصب نمود. براي اين روش ساخت از جمله مزايايي به شرح ذيل مي توان برشمرد:

الف) مزايا

1- متمركز شدن قسمت اعظم مراحل ساخت در كارخانه و در نتيجه كاهش هزينه‌هاي كارگاهي.

2- كاستن بخش عمده اي از هزينه هاي مربوط به نيروي انساني.

3- بهبود كيفيت قطعات به علت ضرورت كنترل كيفيت در خطوط توليد صنعتي.

4- بكار بردن بتن با مقاومت بيشتر با توجه به وجود شرائط بهتر در خط توليد و لزوم انجام كنترل مداوم بر كيفيت بتن.

5- افزايش كارآيي نيروي انساني.

6- وابستگي كمتر به نيروي انساني.

7- افزايش بهره وري ماشين آلات و تجهيزات به دليل استفاده مكرر از آنها.

8- كنترل بهتر و آ‌سانتر بر محيط كار.

9- كاهش زمان ساخت به ميزان 50% و بيشتر.

10- كاهش تاثير شرايط فصلي و آب و هوايي در فرايند ساخت.

11- سهولت تربيت كارگران متخصص و مجرب.

12- تبديل شيوه‌هاي ساختماني به سلسله‌اي از فعاليتهاي جهت‌دار،مشخص و ساده.

13- سادگي نصب قطعات در مقايسه با فعاليتهايي همچون بتن ريزي در جا.

14- سهولت توليد قطعات، جمع آوري و انبار كردن آنها.

15- توليد انبوه قطعات و كاهش قيمت تمام شده.

16- استاندارد كردن قطعات و…

ب) معايب

1- عدم دقت لازم در تعيين ابعاد قالب قطعات پيش ساخته، موجب عدم رعايت درزهاي مناسب بين قطعات مي گردد. از اين هنگام توليد قطعات دامنه مجاز خطاي ابعاد بايد مشخص شود و با استفاده از كنترل هاي مناسب، درزهاي مذكور تعبيه گردد.

2- اثر ناشي از انقباض حجم سازه بتني در سنين مختلف و همچنين تركيب قطعات مختلف سازه كه با فولادگذاري مناسب بايد محدود شود (در صورتيكه از قطعات پيش ساخته بتني استفاده مي شود).

3- تشخيص نيروهاي ناشناخته اي كه در زمان نصب و اتصال قطعات در محل اتصالات بوجود آمده و موجب تغيير واكنش متقابل قطعات پيش ساخته مي گردد هميشه به سادگي ممكن نيست. به عبارت ديگر به دليل تاثير خطاهاي اجرايي بر شكل هندسي سازه، امكان پيش بيني دقيق نيروهاي متقابل بين قطعات در بعضي از اتصالات وجود نداشته و تغيير شكل هايي كه در طول عمر سازه بروز خواهند كرد، منجر به تغيير موقعيت، امتداد و شدت واكنش هاي بين قطعات مي گردد.

4- موادي كه براي آب بندي درزها استفاده مي شوند بايد در طول عمر مفيد سازه عملكرد رضايت بخشي داشته باشند و مرتباً تحت كنترل باشند.

5- وجود پاره اي ابهامات مربوط به جزئيات اتصالات قطعات پيش ساخته و شناسايي خواصي كه هر اتصال پيش ساخته بايد دارا باشد. اين خواص عبارتند از:

- مناسب بودن نوع اتصال براي منظور مربوط.

- اجرايي بودن نوع اتصال كه در آن قيمت اتصال، مواد مصرفي و سرعت اتصال در نظر گرفته شده باشد.

- قابليت استفاده و طرز كار اتصال در طول عمر ساختمان و عملكرد آن در مقابل زلزله و ساير نيروهاي پيش بيني شده.

- مقاومت لازم اتصال در مقابل آتش سوزي.

- محاسبه خستگي هاي ناشي از كشش، فشار، برش، خمش و پيچش در قسمت‌هاي مختلف اتصال.

- شكل مناسب و صحيح اتصال از نظر معماري.

6- ترجيح مهندسين معمار به اينكه بيش از آنچه در سيستم هاي پيش ساخته ميسر است در فرايند طراحي آزادي عمل داشته باشند.

 

هزینه ساخت هر متر مربع ساختمان در سال 1400

 

هزینه ساخت  ساختمان به شهر و منطقه‌ای که قرار است شروع به ساخت کنید، کیفیت مصالح مصرفی، دستمزد مهندسان و طراحان، مزد روزِ کارگران و استاد کاران، وضعیت ارز و دیگر موارد این چنینی بستگی دارد

در مطلب زیر سعی شده با در نظر گرفتن کلیه این جوانب به شما نحوه محاسبه هزینه ساخت هر متر مربع ساختمان

5 مورد اساسی که هزینه ساخت هر متر مربع ساختمان بر اساس  آن‌ها براورد می‌شود:

1. هزینه‌های مربوط به دریافت مجوز و پروانه ساخت ساختمان که صرف و شامل موارد زیر می‌شود:

تفکیک سند، ثبت اسناد و املاک

 تنظیم سند فروش و مبایعه نامه

نقشه‌برداری، نظارت، طراحی و اجرا

مالیات و دارایی

بیمه مربوط به کارگران، کیفیت ساختمان، حادثه‌ها غیر مترقبه و …

تأییدیه سازمان شهرداری و آتش‌نشانی

آزمایش خاک، بتن و جوش

انشعابات( آب، برق، تلفن و گاز)

دیگر موارد مربوط به مراحل اخذ جواز ساخت

2- هزینه‌های بخش سفت کاری ساختمان که عبارت‌اند از:

خاکبرداری

فونداسیون

اسکلت

دیوارکشی‌ها( تیغه چینی)

دیگر کارهای فلزیِ ساختمان مانندِ قاب‌های فلزی( چارچوب درب‌ها و پنجره‌ها و نعل درگاه‌ها و …)

3- هزینه‌های مربوط به نازک کاری

مانندِ ایزوگام، کاشی و سرامیک کاری، اجرای انواع دیوار پوش و کف پوش‌ها، کابینت و کمد کاری و دیگر موارد این چنینی( معمولاً به دیگر مراحلِ بعد از دیوارچینی، مراحل نازک کاری می‌گویند) برای اطلاعات بیشتر (اینجا کلیک کنید)

4-هزینه‌های تأسیسات

منظور هزینه‌های مربوط به تاسیسات برقی و مکانیکی ساختمان همچون لوله‌کشی برق، آب و گاز، نصبِ چراغ‌ها، آیفون، کلید‌ها و تابلوهای برق، اجرای وسایل و تجهیزات برودتی و گرمایشی، اجرای آسانسور و دیگر مواردی این چنینی است.

5- هزینه‌های اخذ پایان کار

پس از اتمام کلیه مراحل ساخت ساختمان بایستی برای دریافت پایان کار اقدام کرد این مرحله نیز همچون دریافت مجوز ساخت، دارای مراحل مختلفی همچون تشکیل پرونده، تعیین تخلف و مواردی از این قبیل است که هرکدام خود هزینه‌هایی در پی دارد.

نکته: علاوه بر موارد فوق، وام مسکن یا ساخت نیز بر روی هزینه ساخت هر متر مربع ساختمان تأثیر گذار است چرا که نمی‌توان از پرداخت هزینه جهت دریافت آن و سود دوران مشارکت آن غافل شد لذا باید این مبلغ نیز برای برآورد هزینه ساخت، لحاظ شود.

---

هزینه ساخت هر متر مربع ساختمان متری چند؟

توجه کنید که اجرای فونداسیون برای هر سازه‌ای بعنوان یک سقف حساب می‌شود بنابراین هزینه هر متر مربع فونداسیون تقریباً با هر یک متر مربع سقف تقریبا برابر است

به طور مثال اگر قرار است شما یک ساختمان 100 متریِ دوطبقه اسکلت بتنی را بسازید موقع حساب هزینه باید 300 متر را لحاظ کنید( هر طبقه 100 متر، دوطبقه رویِ هم می‌شود 200 متر همانطور که گفتیم فونداسیون نیز یک طبقه است یعنی در کُل 300 متر می‌شود)

مقدار هزینه هر متر مربع سقف و ستون بتنی به طور میانگین از 2 میلیون و 500 هزار تومان شروع می‌شود تا 3 میلیون و 200 هزار تومان

 

• اما اگر سقف و ستون فلزی باشد قیمت هر متر مربع از 2 میلیون500 تا 3 میلیون و 600هزار تومان متغیر است.

• هزینه هر متر مربع سفت کاری از 3میلیون500 هزار تومان تا 4 میلیون 800 هزار تومان

نازک کاری شامل مواردی همچون ایزوگام، کاشی و سرامیک، گچ رویه، نقاشی، نما، کاغذ دیواری، پارکت و چندین موردِ مشابه دیگر می‌شود

نکته مهمی که نقشِ پر رنگی در تعیین نرخ و هزینه اجرای نازک کاری دارد نوع مصالح بِکار رفته و کیفیتِ کارِ اجرا شده دارد

مثلاً اگر نمای دیوار راه پله را با گچ سفید کاری کنند تقریباً هر متر حدوداً 110 هزار تومان هزینه دارد اما اگر همان نمای راه پله را با سنگ تراورتن یکدست کنند هزینه هر متر گاهی اوقات حتی تا بیش از 800 هزار تومان نیز می‌رود

همچنین لازم به ذکر است که سنگ کاری با سنگ تراورتن از 380 هزار تومان شروع می‌شود تا 880 هزار تومان.

• با توجه به توضیحات فوق هزینه نازک کاری ساختمان از 2 میلیون 500 هزار تومان به بالا است.
• معرفی مراحل نازک کاری

• تعیین نرخ و هزینه هر متر مربع ساختمان با مصالح به مواردی همچون نوع، کیفیت و کمیت مصالح بکار رفته دارد
•  
• اما اگر بخواهیم قیمتِ میانگین را با توجه به توضیحات ارائه شده و نظر صاحب کار( چه نوع مصالحی بکار برده شود) درج کنیم تقریباً عددی مابینِ 5 میلیون و 300 هزار تومان تا 7 میلیون و 800 هزار تومان است
• البته در تهران در شهرستان‌ها نیز این رقم از 7 میلیون تومان شروع می‌شود.

• اجرای ساخت از پی تا کلید (بدون مصالح ) هر متر مربع مفید و غیر مفید از 2 میلیون 500 هزار تومان به بالا است. مثلا دستمزد نمای دیوار راه پله (نمای گچ) از 65 هزار تومان (نمای سنگ تراورتن) 250 هزار تومان متفاوت است!

اگر قصد دارید به طور دقیق هزینه ساخت هر متر مربع ساختمان را برآورد کنید ابتدا باید پاسخِ پرسش‌های زیر را برای خود مشخص کنید:

• اسکت سازه از چه نوعی است؟( بتنی یا فلزی)

• جهتِ دیوار کشی و تیغه چینی از چه مصالحی استفاده می‌شود؟( دیوارهای تری دی پانل، سفال، بلوک و …)

هزینه اجرای دیوار کشی بستگی به نوع متریال موردِ استفاده  و درجه کیفیِ آن‌ها دارد( سفت کاری شامل چندین بخش است و دیوار کشی یکی از مراحل آن است)

• جنس و درجه کیفیِ مصالح موردِ استفاده در مرحله نازک کاری؟

همانطور که قبل‌تر اشاره شد مراحل نازک کاری ساختمان شامل انجام و اجرای مراحلی از سازه است

که کیفیت و نحوه اجرای آن همچین نوع و درجه مصالح بکار رفته در آن بسیار حائز اهمیت است چرا که بر زیبایی و جلوه داخلی و خارجی  بنا تأثیر بسزایی دارد

به همین دلیل این دو مورد در بالا و پایین شدن هزینه تمام شده اجرای مراحل نازک کاری هر متر مربع از ساختمان، دخالت دارند که باعث می‌شوند از درجِ عدد و قیمتِ مقطوعی در این متن عاجز باشیم.

• اجرای ساده یا مدرنِ تأسیسات مکانیکی و برقی؟

طبیعتاً هر چه نصب و اجرای تأسیسات به‌روز‌تر باشد هزینه اجرای آن بیشتر می‌شود شما می‌توانید برای برآورد دقیق هزینه اجرای هر متر مربع از تاسیسات مکانیکی و برقی به لیست قیمت‌های هزینه و دستمزد لوله کشی، هزینه و دستمزد برق کشی مراجعه کنید.

برای کاهش هزینه‌های ساخت ساختمان می‌توانید از مصالح ارزان‌تر برای ساخت استفاده کنید،

 نمای داخلی و تاسیسات را ساده‌تر برگذار کنید همچنین پیشنهاد می‌شود مصالحِ جدید را جایگزین مصالح سنتی کنید

 چرا که ساختار نوینِ مصالحِ جدید از هدر رفتِ انرژی‌ها جلوگیر می‌کنند

این امر موجب اقتصادی شدن چنین مصالحی می‌شود به‌عنوان مثال می‌توانید بِجای استفاده از سفال و بلوک جهت تیغه چینی و دیوار کشی از دیوارهای سه بعدی و پیش ساخته تری دی پانل استفاده کنید

زیرا این دیوارها علاوه بر پایین آوردن وزن کلی سازه و تسریع روند اجرا در برابر انوع سر و صدا، حرارت و نفوذ حشرات و جانوران عایق هستند

 و مضافِ بر آن در صورت وقوع زمین لرزه تخریب و آورا نمی‌شوند این ویژگی‌ها خود باعث می‌شوند تا از صرفِ هزینه برای عایق نمودن دیوارها و مقاوم نمودن آن‌ها در برابر زلزله، معاف شوید.

از آنجایی که کیفیت و سرعت در ساختمان سازی باعث کاهش هزینه‌های ساخت می‌شوند استخدام و استفاده از نیروی کاریِ باتجربه بسیار مهم است

به همین دلیل پیشنهاد می‌شود ساختِ بنای خود را چنانچه افرادی معتمد در این حوزه سراغ ندارید به شرکت‌های ساختمانیِ مطمئن واگذار کنید،

 گروه مهندسی پردیس سازه با بیش از یک دهه اصالت و تجربه در زمینه ساختمان سازی با در اختیار داشتن مجرب‌ترین تیمِ کاری، مفتخر به همراهی و یاریِ شما با منصفانه‌ترین قیمت است  شما می‌توانید جهت درخواست اجرا یا مشاوره به واتساپ پردیس سازه مراجعه نمائید.

علاوه بر دستمزد و مصالح و شرایط کارگاه، هزینه های دیگری نیز در قیمت تمام شده هر مترمربع بنا دخیل هستند که عبارتند از:

– مجوز ساخت و عوارض، هزینه خلافی، مواد ماده صد
– هزینه های نظام مهندسی اعم از طراحی، نظارت، اجرا، نقشه برداری
– عوارض مربوط به آموزش و پرورش
– بیمه کارگران و حوادث
– هزینه های ثبت اسناد و املاک، تنظیم تقسیم نامه یا سند تفکیکی
– هزینه مالیات و دارایی و انتقال مالکیت
– هزینه بنگاه معاملات ملکی جهت تنظیم مبایعه نامه و سند فروش
– هزینه های آزمایشات خاک تایید جوش و بتن
– هزینه جابجایی پسماند و ترمیم و نوسازی و موارد مربوط به شهرداری
– هزینه مجوز انشعابات و ایجاد آب، برق، گاز و تلفن
– تدوین و ایجاد شناسنامه فنی ملک
– بیمه تضمین کیفیت ساختمان و بیمه مسئولیت مدنی پیرامون ساختمان
– هزینه آتش نشانی شهرداری در قبال خدمات و گواهی تایید

در پروژه های ساختمانی تجاری یکی از چشمگیرترین پارامترهای هزینه، هزینه اخذ جواز ساخت است.

برای محاسبه آنلاین هزینه کسب جواز ساخت ساختمان تجاری می توانید از لینک “محاسبه آنلاین هزینه اخذ جواز تجاری” استفاده کنید.

اگر بخواهیم ریز شویم، بایستی دستمزد کارگر و بنا، دستمزد و هزینه بتون، دستمزد و هزینه نازک کاری و … را با توجه به موقعیت پروژه و شرایط کارگاه بعلاوه قیمت مصالح در هر بخش و نیز مدت زمان لازم برای انجام پروژه (منطبق بر منشور پروژه) محاسبه کرده تا قیمت دقیق بدست آید.