فضای سبز و لنداسکیپ

مهمترین موضوع در طراحی فضای سبز و طراحی محوطه یک ساختمان دانش همزمان معماری و طراحی و دانش کشاورزی و باغبانی و شناخت از گونه های گیاهی که شامل تنوع گونه های گیاهی شرایط اقلیمی گونه گیاهی و شرایط نگهداری گیاهان در ساختمان است. طراحی محوطه یک ساختمان مسکونی ، ساختمان اداری ، ساختمان تجاری و یا یک ویلا از شرایط و مختصات طراحی مجزا بهره مند است که برای ماندگاری و زیبایی فضای سبز باید به آن ها توجه کرد.

تیم اجرا و طراحی فضای سبز و محوطه سازی آوان حاصل 10 سال تجربه در احداث و نگهداری فضای سبز شهری و پروژه های خصوصی است که در راستای صرفه اقتصادی طرح، المان های زیبایی شناختی و هزینه نگهداری میتواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.

 

طراحی و اجرای فضای سبز ، ترکیبی از هنر و تخصص

که در دیزاین فضاهای سبز و باغبانی آن ها علاوه بر ذوق هنری و سلیقه طراحان بهره گیری از مولفه تخصص و تبحر نیز لازم و بدیهی است. بنابراین مهندسان و معماران شهر سازی هنر و تجربه خود را ضمیمه کار گروهی و فعالیت های باغبانی کرده و بستری مناسب برای ایجاد فضاهای سبز شهری به وجود می آورند. اما طراحی و اجرای فضای سبز تنها منحصر به محیط های سطح شهر نمی شود و حیطه های زیادی مثل محوطه سازی ویلا ، ساختمان های مسکونی و اداری و همچنین باغ ها و فضاهای روستایی را نیز در بر می گیرد.

امروزه مردم شهر نشین و ساکن کلان شهرها، نسبت به ایجاد فضای سبز در پشت بام خانه های خود و استفاده حداکثری از فضای موجود نیز استقبال فراوانی نشان داده و متخصصان طراح را برای ایجاد این فضاها فرا می خوانند. روف گاردن تجربه زیبا و بدیع سپری کردن اوقات فراغت در ارتفاع و در کنار فضای سبز و گیاهان طبیعی را مهیا می کند و سبب می شود قطعه ای از طبیعت را به منزل خود در شهر بکشانید و از وجود آن نهایت لذت را ببرید.

آلودگی های فراوان زیست محیطی و ازدیاد و ازدحام جمعیت ها و جوامع شهری، زندگی شهر نشینان را از آرامش هرچند نسبی جدا کرده و آلودگی های صوتی نیز مزید بر علت شده است و تمام این ها مردم را نسبت به ایجاد فضای سبز در محیط خانه هایشان ترغیب می کند.

طراحان از چه ابزار و المان هایی برای طراحی و ایجاد فضای سبز بهره می گیرند؟

ساخت حوض های طبقاتی، آبنماها و برکه ها: همه افراد در اینکه آب مایه حیات بوده و وجودش در محیط سرزندگی و آبادانی را یادآور می شود، هم عقیده هستند؛ لذا یکی از المان های مناسبی که در طراحی فضای سبز شهری یا خانگی به کمک طراحان می آید، آبنما یا حوض است که معمولا آن را در پارک ها و محیط های سبز سطح شهر، همراه با فواره هایی برای ایجاد نمایی زیبا از جریان آب، مشاهده می کنیم. صدای شرشر آب و جریان یافتن آن، تلالو نور ساطع شده از قطرات آب و پژواک های زیبایی که توسط حرکت آب یا ورود قطرات دیگر به آن ایجاد می شود، منظره ای چشمگیر و آرامبخش را به ارمغان می آورد که کمتر کسی نسبت به تماشای آن بی تمایل است.

باید بدانید که نگهداری و رسیدگی به آبنما یا حوض نیز با سهولت همراه بوده و شما را با چالش مواجه نخواهد کرد و شما بجز تعویض آب و صرف انرژی برای پاکسازی دوره ای برکه ساخته شده در فضای سبزتان، با مسائل دیگری مواجه نخواهید بود. ایجاد آبنما در ذخیره سازی آب و فراهم کردن بستری مناسب جهت ادامه حیات گیاهان آبزی نیز اثر دارد و علاوه بر زیباسازی محیط فواید دیگری را نیز به همراه دارد.

ساخت استخر اقدامی موثر برای اجرای فضای سبز:

در صورتی که ابعاد و وسعت مکان مورد نظر شما به اندازه کافی بزرگ باشد، می توانید در طراحی آن از استخر بهره بگیرید و به این وسیله علاوه بر ایجاد جلوه های بصری بیشتر، لذت شنا کردن در روزهای گرم تابستانی را نیز تجربه کنید.

ساخت آلاچیق ایده ای مناسب برای اجرای فضای سبز منحصر به فرد: آلاچیق ها یا سایه بان ها و پناهگاه های چوبی، علاوه بر نقش اثر گذاری که در زیبایی ظاهری فضاهای سبز دارند، امکان  پناه ماندن از باران و نور مستقیم آفتاب را برای کسانی که در فصل های مختلف قصد گذران وقت در فضای آزاد دارند، فراهم می کند. آلاچیق ساختاری مناسب برای استراحت و راحتی افراد دارد و هم نشینی های دوستانه و صمیمی را ممکن می کند. به طور کلی امروزه از آلاچیق چه در فضاهای سبز شخصی و خانگی و چه در محیط های عمومی و شهری استفاده زیادی می شود.

وظیفه شرکت طراحی و اجرای فضای سبز چیست؟

این موسسات محیط زیستی موظف هستند تا با بهره گیری از آخرین متدهای جهانی طراحی و دیزاین فضای سبز و نیز اتکا به تجربه و تخصص خود، بهترین فضا را به نسبت بودجه، مساحت، سلیقه کارفرما و شرایط زیست محیطی ایجاد نمایند و برای جلب رضایت افراد اهتمام ورزند.

طراحی و اجرای باغچه در دکوراسیون داخلی

در کنار اجرای فضاهای سبز عمومی، نیمه عمومی و شهری که امروزه جزء لاینفکی از فعالیت های عمرانی و شهرسازی محسوب می شود، بسیاری از افراد راغب هستند تا فضای سبز را انحصارا به خانه های خود بیاورند و ردپای این عملکرد را در جوامع شهر نشین نیز به وفور مشاهده می کنیم. استفاده از طرح های نوین برای ایجاد فضای سبز به بخش حائز اهمیتی از دیزاین و دکوراسیون داخلی منازل مرتبط می شود و اغلب طراحان نسبت به بهره گیری از آن توجه نشان می دهند.

 امروزه با توجه به پیشرفت و ارتقای علم مهندسی معماری و طراحی فضای سبز، افراد قادرند با سهولت بیشتری به دیزاین فضای پیرامون منازل خود بپردازند و فضاهای سبز زیبایی را متناسب با خواست و سلیقه خود ایجاد نمایند. البته علاوه بر استفاده از هنر و توجه به بخش ظاهری ماجرا، رعایت اصول و استانداردهای مناسب فنی و مهندسی نیز لازم الاجرا است و هریک از مراحل اجرای فضای سبز باید در نهایت احتیاط و متکی به علوم و فنون رایج و قابل استناد صورت بگیرد.

برای طراحی و اجرای فضای سبز چه هزینه هایی باید متحمل شویم؟

بدیهی است که هزینه های ناشی از دیزاین و طراحی فضای سبزی که مد نظر دارید به نسبت ابعاد و مساحت آن محیط و همچنین میزان فعالیت، اقدامات و مراتبی که طراحان صرف اجرا و مهیا کردن فضای مورد نظر شما نموده اند متغیر است. البته انتخاب نوع و تعداد المان ها و ابزارها و کیفیت تجهیزات انتخابی نیز در کمیت این هزینه ها نقش دارند.

اصول طراحی و اجرای فضای سبز در تهران

تهران به عنوان پایتخت و پر جمعیت ترین شهر ایران، جامعه شهر نشین زیادی را در خود جای داده است. آلودگی های متعدد و متوالی حاکم بر این شهر، فعالیت های زیست محیطی و مشارکت در ایجاد فضای سبز را به نوعی وظیفه برای شهروندان تبدیل کرده است. به بیان دیگر مجزا از نقش شهرداری شهر و مهندسان و معماران عمرانی و شهرسازی که به اقدامات عمومی و ایجاد محیط های سبز همگانی می پردازند، ساکنان شهر نیز قادر هستند که در محوطه منازل خود فضای سبزی هرچند کوچک ایجاد کنند. این اقدام علاوه بر نقش بسزایی که در کنترل آلودگی و زیباسازی شهر دارد، می تواند یکی از بهترین فعالیت های فردی جهت تغییر روحیه و احیای شادابی تلقی شود. کارهای روزمره و مشغله های فکری و درگیری های متعدد که با آلودگی هوا و آلودگی های صوتی ادغام شده، بسیاری از افراد شهر نشین را کلافه و ذهنشان را دچار تشویش کرده است اما می توانید با ایجاد فضای سبز به عنوان نشانه ای برجسته از سرزندگی و نشاط کمی از اثرات منفی موارد ذکره شده بکاهید.

نکات طراحی و اجرای فضای سبز در تبریز

تبریز به عنوان شهری بزرگ و توریست پذیر، از پیشگامان فعالیت در حیطه طراحی نوین و اجرای فضای سبز در محیط های عمومی و شخصی است. امروزه در شهر تبریز مهندسان و معماران از آخرین طرح ها و مدرن ترین المان ها برای طراحی فضاهای سبز بهره می گیرند و به همین دلیل است که علاوه بر محیط های شهری، فضاهای مسکونی نیز آراسته به طراحی های ویژه محیط زیستی و فضای سبز هستند.

طراحی و اجرای فضای سبز در گیلان

شهر سرسبز گیلان به واسطه هوای دلپذیر و طبیعت بکر و چشم اندازهای زیبایش سالانه میزبان عده قابل توجهی از هموطنان برای تفریح و گردش خصوصا در ایام تعطیلات است. از این رو طراحی های فضای سبز در این سرزمین باید با جلوه بیشتری همراه باشد. علاوه بر این ها خرید یا اجاره ویلا در این شهر بسیار زیاد است و افراد زیادی نسبت به طراحی فضای سبز و باغ های خود تمایل دارند. در این شهر نیز با مرور زمان جدیدترین و بدیع ترین طرح های دیزاین داخلی و طراحی فضا نهادینه می شود و هر روز عده بیشتری به آراستن فضای سبز اطراف خود روی می آورند. طراحی و اجرای فضای سبز در رشت از مزایای زیادی نیز برخوردار است. خاک حاصلخیز و بارش های متوالی این شهر، شرایط آب و هوایی بسیار مساعدی را برای حیات گیاهان ایجاد می کند و انگیزه افراد را نسبت به اقدام برای ایجاد فضای سبز شهری صدچندان می نماید.

استفاده از سنگ ها و سنگ ریزه ها : بهره گیری از سنگ های رودخانه ای، سنگ های طبیعی و حتی سنگ های ساختمانی در دیزان فضای سبز و خصوصا قسمت ورودی آن نقش بسزایی دارد و تجربه قدم زدن و گذران وقت در طبیعت را بهتر و بیشتر القا می کند.

نور پردازی با شرایط مناسب، فضای سبز را با زیبایی و گیرایی بیشتری همراه می کند: نحوه قرار گیری و جایگاه قرار دادن چراغ ها و نور پردازها از اقداماتی است که باید با نهایت دقت و توجه انجام شود تا توجه بیننده را بهتر و بیشتر به زیبایی های فضا جلب کند.

برای حفظ و نگهداری مناسب گیاهان ور فضای سبز، چه نکته هایی مورد توجه هستند؟

آبیاری محیط: در اختیار قرار دادن میزان آب کافی به گیاهان و درختان فضا، رشد و پرورش مناسب آن ها را تضمین می کند و سبب می شود که درختان شاداب و سرزنده به نظر بیایند. هدف از ایجاد فضای سبز تداعی طبیعت و احیای حس نشاط و آبادانی است و اگر گیاهان و درخت ها خشک و پژمرده باشند، این هدف به درستی عملی نخواهد شد. بنابراین لازم است به آبیاری درختان جوان رسیدگی فراوان شود تا پرورششان با مشکل روبرو نشود و بتوانند ریشه های محکم و بلند خود را به خوبی در خاک تثبیت کنند. برای دیگر درختان و گیاهان نیز به نسبت ویژگی های هریک از آن ها دوره های مشخص زمانی برای آبیاری تعیین کرده و از خشک شدن آن ها ممانعت کنید.

استفاده از کود برای تقویت و پرورش بهتر گیاهان: برای رشد مناسب گیاهان و بخصوص درخت های فضا، اضافه کردن کود به خاک آن ها پیشنهادی منطقی است. بنابراین لازم است به تناسب شرایط و نیاز خاک و گیاهان کودهای مناسبی را برای آن ها در نظر گرفته و در اختیارشان قرار دهید. مواد و عناصری نظیر گوگرد، کلسیم و فسفر تاثیر فوق العاده ای در بهبود رشد گیاهان خواهند داشت و لازم است استفاده از آن ها نیز در دستور کار باغبانی قرار گیرد.

استفاده از آفت کش ها برای حفظ سلامت و شادابی گیاهان: سم ها و آفت کش های گیاهی در محافظت از درختان و گیاهان حرف اول را می زنند. از آنجا که گیاهان باغ یا محوطه شما طی فصول مختلف سال در معرض آفات و زیان های گیاهی قرار دارند نباید نسبت به استفاده از سم ها سهل انگاری شود. این آفات علاوه بر نفوذ و ایجاد تاثیر منفی در گیاهان، ممکن است به زندگی شما نیز وارد شده و ایجاد بیماری کنند. بنابراین لازم است اقدامات مناسب جهت از بین بردن آن ها را جدی بگیرید.

هرس کردن گیاهان باید به موقع و به شکل مناسب انجام شود: هرس کردن گیاه و قطع کردن جزئی یا عمیق بخش هایی از ریشه، شاخه، برگ یا حتی تنه درختان موجب از بین بردن بخش های هرز و بی کیفیت شده و رشد کیفی گیاهان را میسر می کند. لذا توجه به هرس کردن دوره ای درختان و گیاهان باید در برنامه فعالیت های باغبانی وجود داشته باشد.

روند طراحی و اجرای فضای سبز در مازندران

استان مازندران را می توان از استان های صنعتی و اثر گذار ایران دانست. امروزه در خانه های این استان اثرات زیادی از طراحی فضای سبز و اجرای المان های آن مشاهده می کنید. استفاده از سنگ فرش و آبنما و دیزاین پلکانی باغ ها و محوطه های وحیاط نقش بسزایی در طراحی ویلا ها و حتی مجتمع های مسکونی این استان دارند. تراکم جمعیت در شهرهای آن نیز مانند سایر شهرها افراد را به ساخت خانه در مناطق کوهپایه ای راغب می کند و عده زیادی نسبت به بهره گیری از سکوت و آرامش چنین محیط هایی در کنار استفاده از فضای سبز و تنفس در میان گیاهان و پوشش گیاهی طبیعی، احساس نیاز می کنند.

طراحی و اجرای فضای سبز در لواسان

شاید در منطقه لواسان بیشتر از هر جای دیگر اثرات طراحی مدرن و نوین فضای سبز به اقتضای خواست و سلیقه افراد، هویدا باشد. اما امر بدیهی این است که در طراحی و اجرای فضای سبز و نزدیک کردن هر چه بیشتر محیط به طبیعت مورد نظر خود، قبل از هر چیز باید ایده های مناسبی را جهت طراحی در نظر بگیرید تا علاوه بر حفظ انسجام طبیعی محیط با پدیده های طبیعی که قصد خلق کردن آن ها را دارید، بتوانید از حد اکثر پتانسیل فضا برای ایجاد فضایی مناسب بهره بگیرید. رعایت این استانداردها و استفاده حد اکثری از ذوق و قریحه طراحان را می توان به خوبی در سازه های ویلایی منطقه لواسان مشاهده کرد و همین امر سبب شده است تا اکثریت قریب به اتفاق ویلاهای این نواحی به خانه هایی شیک و لوکس تبدیل شده و به تبع آن، قیمت مسکن در این شهر با افزایش چشمگیری روبرو باشد. شاید برای فرار از تنش های روحی و احیای آرامش روانی خود، سکوت و آرامش و فضای مثبت حاکم بر این شهر بهترین راه حل باشد. استفاده از آبنما، استخر، نور پردازی های زیبا و پیشرفته و طراحی پلکانی باغ یا حیاط از جمله المان هایی است که در ساخت و اجرای فضاهای مسکونی این شهر به کار گرفته شده است‌.

خدمات طراحی و اجرای فضای سبز در سهیلیه

در این منطقه بیش از هر چیز تاثیر استفاده از روش کاشت گیاهان مختلف و پوشش گیاهی در محوطه ویلا، مشهود است. گیاهان در طراحی فضا نقش قابل اعتنایی دارند و می توان ازآن ها برای تفکیک فضاها، ایجاد حصار یا سرپناه و دیواره هایی طبیعی و زیبا بهره برد. همچنین گیاهان قادر هستند به واسطه خصوصیات و ویژگی های منحص به فرد ظاهری خود، باعث ایجاد نوعی فرم معماری بدیع در فضا شوند. زمانی که به ردیف و فاصله و حجم گیاهان به هنگام کاشت آن ها توجه کنید، می توانید پس از مدتی، یک دیوار گیاهی طبیعی و منسجم را در محوطه ویلا یا ساختمان خود ایجاد نمایید که نقشی شگفت انگیز در زیبایی محیط دارد. حتی از سایه پهن درختان می توان به عنوان آفتاب گیری طبیعی استفاده نمود و با چیدن مبلمان یا صندلی مناسب در زیر آن، فضا را به فضایی دلنشین تبدیل کرد.

طراحی و اجرای فضای سبز در کردان

در منطقه کردان حجم و وسعت محوطه ویلاها معمولا زیاد است و در این ناحیه ویلاهای وسیعی مشاهده می شود. همین ویژگی فضا یعنی فراخ بودن آن، اختیار عمل بیشتری را به طراح می بخشد و به او اجازه می دهد تا اقدامات خود را با فراغ خاطر و بدون وجود محدودیت در فضا عملی کند. اجرای محوطه سازی در کردان با توجه به افزایش ساخت و ساز ویلا در این منطقه و تبدیل شدن آن به محیطی که می توان تعطیلات را در آن سپری کرد، به تجارتی پر سود تبدیل شده است. چرا که افراد در کنار ساخت ویلا تمایل دارند تا برای محوطه کاری آن هم از طرح های نوین استفاده کرده و فضای خانه را با دیزاینی مناسب، به بهترین شکل بیارایند.

طراحی و اجرای فضای سبز در کرج

شهر کرج در استان البرز یکی از کلان شهرهای پر جمعیت ایران است که تاثیر ایجاد فضای سبز شهری در آن، اطراف پاساژها، اداره ها، بانک ها، بیمارستان ها و البته فضاهای مسکونی را نیز در بر گرفته است. در شهر کرج برای دیزاین و طراحی محوطه ویلاها از طرح ها و المان هایی نظیر برکه، انواع سنگ، کف پوش های گیاهی، استخر، آلاچیق و آبنما استفاده می شود. اما طرحی که در این شهر در حال اجرا و افزایش است، استفاده از طراحی روف گاردن در پشت بام خانه ها است که با استقبال زیادی مواجه شده است.

برخی از این پشت بام ها حتی شکلی پلکانی و طبقاتی دارند و منظره زیبای باغچه ای کوچک در ارتفاع را نمایان می کنند. علاوه بر طراحی های فضای سبز شخصی و مسکونی، شاهد طرح هایی زیبا و چشمگیر در دیزاین پارک ها و خیابان های این شهر نیز هستیم. شهرداری کرج تقریبا از تمام انواع درخت که در این اقلیم  با این شرایط زیست محیطی و موقعیت آب و هوایی سازگار هستند، برای پوشش دادن حاشیه خیابان ها و فضای پارک ها بهره گرفته است.

طراحی و اجرای فضای سبز خانگی

اگر تصمیم به طراحی و اجرای فضای سبز خانگی دارید، احتمالا محیط تحت اختیار شما به مراتب کوچک تر است. این فضای سبز می تواند یک حیاط کوچک یا حتی یک پاسیو باشد. در این صورت باید پیش از هر چیزی به موضوع دریافت نور دقت داشته و پس از آن سایر موارد مطرح می شوند. در صورتی که دریافت نور خورشید به اندازه کافی نباشد، باید به سراغ گیاهانی بروید که نیاز چندانی به نور خورشید ندارند و بدون آن نیز مراحل رشد و نمو آن ها به خوبی طی می شود. در غیر این صورت در کمترین زمانی با مشکل مواجه خواهید شد و کاشت های شما، پژمرده شده و رفته رفته از بین خواهند رفت.

در گام بعدی، لازم است که جای گیری تمامی فاکتورهای گیاهی و غیرگیاهی در طراحی فضای سبز خانگی خود را تعیین کنید. این به شما کمک می کند تا مرزبندی درستی داشته و به خوبی بتوانید جای هر یک از کاشت ها یا سایر فاکتورهایی که قرار است در محیط به کار بگیرید را مشخص سازید.

به این ترتیب تمام کارها پس از آن روی یک نظم خاص پیش رفته و در زمان اجرای پروژه فضای سبز خانگی نیز صرفه جویی خوبی به عمل می آید. بنابراین توصیه می شود که یک پروژه ایجاد فضای سبز خانگی، حتی اگر یک پاسیو باشد را به اندازه اجرای یک فضای سبز عمومی، جدی گرفته و تمامی نکات مربوط به آن را مورد به مورد لحاظ و اجرایی کنید. این موضوع سبب می شود که از کمترین پتانسیل های فضا، زیبایی های بزرگی خلق کرده و از تماشای فضای سبز به دست آمده، نهایت لذت را ببرید. فراموش نکنیم که فضای سبز خانگی، یکی از ابزارهای ایجاد نشاط در بین اعضای خانواده به شمار می رود و باید از آن نهایت استفاده به عمل آید.

طراحی و اجرای فضای سبز در محیط بسته

طراحی و اجرای فضای سبز در محیط بسته، کاملا سمت و سوی دیگری به خود می گیرد. در این شکل از طراحی و اجرای فضای سبز، کاشت به معنای واقعی آن حذف شده و تنها باید به فکر دکورسازی با استفاده از گیاهان طبیعی و نقش دادن به آن ها باشیم.

در این شرایط نیاز به یک زمینه سازی ابتدایی وجود دارد و پس از آن باید در یک نقشه طراحی فضای سبز داخلی، جای گذاری هر یک از گلدان ها یا سایر تجهیزات فضای سبز داخلی انجام شود. پیش از هر چیزی لازم است که نقشه برداری درستی از فضایی که می خواهید اجرای فضای سبز را در آن انجام دهید، داشته باشید. پس از آن در این نقشه، جای انبوه چینی یا قرار دادن سایر تجهیزات مانند یک آبنمای فضای بسته و غیره را تعیین کنید.

در مرحله بعدی می توانید نوع گلدان ها و گیاهان یا گل های داخل آن ها را تعیین کرده و نسبت به خرید و تهیه آن ها اقدام کنید. لازم است که روش نگهداری صحیح این گل و گیاهان را از پیش دانسته و برای نگهداری از آن ها مراحل صحیح را طی نمایید.

بدیهی است که شکل آبیاری و رسیدگی به گل و گیاهان مختلف، تفاوت هایی با هم دارد و شما نمی توانید از یک الگو و فرمول برای رسیدگی و آبیاری تمام آن ها استفاده کنید. اگر فکر می کنید که این موضوع را فراموش خواهید کرد، توصیه می کنیم که یک دفترچه و برنامه ریزی تهیه کرده و برنامه آبیاری و رسیدگی به گلدان های مختلف را در آن وارد سازید تا به موقع نسبت به اجرای هر یک از آن ها اقدام لازم را انجام دهید.

نتیجه گیری نهایی:

ایجاد و طراحی فضای سبز چه در سطح شهر و چه در محیط های مسکونی، سرشار از نکات مثبت و ویژگی های مطلوب است. مقابله و تلاش برای کاهش اثرات زیان بار آلودگی هایی که شهروندان و سلامت آن ها را درگیر کرده است، تنها با اهتمامی همه جانبه در جهت ساخت و طراحی محیط های سبز و پوشش های گیاهی میسر خواهد بود.

در طراحی و دیزاین فضای محوطه خانه های خود بعد از شناسایی نیازها و در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و ابعاد و وسعت محیط و انطباق ایده های خود با استانداردها و اصول فنی، قادر هستید بهترین و مدرن ترین طرح ها را برای آراستن فضا در نظر بگیرید. بعد از اجرای المان ها و ایجاد فضای سبز نیز کافی است تا برای حفظ و نگهداری گیاهان از برنامه های مدون و قوانین باغبانی پیروی کنید که در این صورت علاوه بر سهیم شدن در اقدامات مربوط به مبارزه با آلودگی هوا می توانید لذت رسیدگی به گیاهان و سپری کردن زمان خود در محیطی سبز و طبیعی را تجربه کنید.

 

نقش فضای سبز در ساختمان

میل و علاقه انسان به طبیعت و فضای سبز از سالیان بسیار کهن نشات می‌گیرد. درگذشته‌های دور انسان کاملا به طبیعت وابسته بوده و به‌نوعی به یکدیگر متصل بودند، اما طی دهه‌های اخیر با پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش زندگی شهرنشینی، کانون اصلی و مرکز فعالیت‌های انسان‌ها از طبیعت دور شده است.
یکی از بهترین راه‌ها برای سالم‌سازی، افزایش کیفیت زندگی و همچنین تعامل دوباره انسان با طبیعت، استفاده از فضای سبز در ساختمان‌ها و یا محیط‌های اطراف آن محسوب می‌شود. استفاده از فضای سبز در ساختمان شاید نتواند مشکل آلودگی هوا شهرها را حل کند، اما می‌تواند فواید روانی و زیست ‌محیطی فراوانی را برای ساکنین آن به همراه داشته باشد که از جمله آن می‌توان به مورد زیر اشاره کرد:

1. کاهش استرس و تنش اعضای ساختمان
2. کاهش گرمای محیط و ساختمان
3. کاهش آلودگی صوتی در ساختمان
4. کاهش آلودگی هوا
5. کاهش تأثیر اثرات گلخانه‌ای
6. جذب دی ‌اکسید کربن محیط و تبدیل آن به اکسیژن

 

فضای سبز در محیط مسکونی

به‌طورکلی عبارت فضای سبز شامل مفاهیم و معانی متعددی است که در یک تعریف کلی می‌توان آن را منطقه‌ای نسبتا بزرگ دانست که با درخت، درختچه، گل، چمن یا سایر گونه‌های گیاهی پوشیده شده باشد. وقتی کلمه فضای سبز در کنار شهر قرار می‌گیرد می‌توان آن را این‌گونه معنای کرد که فضای سبز شهری به بخشی از فضای سبز اطلاق می‌شود که در مناطق شهری و مسکونی احداث ‌شده باشد. در یک نگاه کلی فضای سبز، بخشی از فضای باز درون‌شهری محسوب می‌گردد که از لحاظ نوع مالکیت به چهار بخش مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند:

1. عمومی
2. نیمه‌خصوصی
3. خیابانی
4. خصوصی

فضای سبز عمومی: این فضا در مجموعه‌های مسکونی تاثیر بسیار زیادی در تامین سلامت روحی انسان خواهد داشت. ایجاد فضای باز عمومی زمانی کیفیت خود را نشان می‌دهد که باعث حضور مردم در آن فضا باشد و شامل محوطه میان بلوک‌ها، بام، حیاط خلوت و حیاط می‌شود.
فضای سبز نیمه‌خصوصی: به بخشی از فضای سبز گفته می‌شود که تحت مالکیت مراکز آموزشی، نظامی، بهداشتی، نهادهای اداری، سازمان‌ها و… قرار دارند. فضای سبز نیمه‌خصوصی فقط برای مراجعین یا کارکنان همان سازمان‌ها قابل‌استفاده بوده اما به‌نوعی جز فضای سبز شهری نیز محسوب می‌گردند.
فضای سبز خیابانی: فضای سبز خیابانی به بخشی از پیاده‌روها، میدان‌ها، حاشیه بزرگ‌راه‌ها و… اطلاق می‌شود که به لطف استفاده از پوشش گیاهی می‌توانند تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوا، افزایش زیبایی و جلوه شهری و… داشته باشند.
فضای سبز خصوصی: همان‌طور که از نام آن پیداست چنین فضاهایی فاقد کاربری عمومی بوده و تنها مالکین و افراد مورد تاییدشان می‌توانند از آن‌ها استفاده نمایند. ساده‌ترین مثال برای چنین مکان‌هایی باغچه‌ای است که به‌طورمعمول در خانه اغلب افراد وجود داشته که به همین دلیل بخش بزرگی از فضای سبز شهری را تشکیل می‌دهند.

 

انواع گونه های گیاهی در محوطه سازی

گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز و محوطه سازی ویلا به مجموعه‌ای از درختان درختچه‌ها و پوشش‌های گیاهی گفته می‌شود که با ویژگی‌های مناطق مختلف، به ویژه در شرایط آب و هوایی برای محوطه بیرون از ویلاها به کار برده می‌شوند. استفاده از روش‌های مدرن برای طراحی فضای سبز و محوطه سازی ویلاها در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

محوطه سازی ویلا، مزایای زیادی دارد و کمک می‌کند ارزش یک ویلا بیشتر شود. بنابراین زمانی که صاحب ویلا قصد فروش ملک را دارد، به راحتی مشتریان مناسب برای ملک او پیدا خواهد شد. نکات مهمی در طراحی فضای سبز و محوطه سازی ویلا وجود دارد. گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز یکی از این عوامل است.

تفاوتی نمی‌کند که چه مقدار محوطه در بیرون از ویلا در اختیار داشته باشید؛ آنچه به شما کمک می‌کند تا گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز را به کار ببرید، داشتن یک برنامه دقیق و حساب شده است. می‌توان انتظار داشت که شما به عنوان یک طراح فضای سبز باید شرایط اقلیمی که ساختمان ویلا در آن مکان قرار گرفته را به خوبی بشناسید. به طور قطع نمی‌توانید تمام گیاهان یا گل‌های مختلف را برای محوطه سازی به کار ببرید.

شاید برخی از گیاهان تحمل شرایط آفتاب و سایه کامل را نداشته باشند؛ برخی دیگر از گیاهان برای محوطه سازی مناسب نیستند و اگر شما آن‌ها را در بیرون از ویلا بکارید، در کوتاه مدت از بین می‌روند.

انتخاب گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز به مهارت، تجربه و دانش کافی نیاز دارد. اگر به فکر محوطه سازی ویلای خود هستید و می‌خواهید بهترین گیاهان و فضای سبز را برای ویلای خود اجرا کنید، به یک تیم حرفه‌‌ای نیاز دارید. کارشناسان محوطه سازی و طراحی فضای سبز در وب سایت آوان ، مشاوره‌های رایگان را در این مورد به شما خواهند داد. بهترین طرح‌های فضای سبز را می‌توانید در این زمینه از آن‌ها دریافت کنید.

انواع گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز

انتخاب گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز و محوطه سازی ویلا کاملاً به مقدار فضایی بستگی دارد که شما برای این کار در اختیار دارید. هر چند فضای شما کوچک باشد، باز هم می‌توانید محوطه زیبا را برای ویلای خود فراهم کنید. برای اینکه بهتر با انتخاب پوشش گیاهی مناسب در محوطه سازی آشنا شوید، این قسمت را در دو بخش مجزا معرفی می‌کنیم.

 بخش اول به پوشش گیاهی مناسب اختصاص دارد و در قسمت دوم، درختانی را که برای محوطه سازی می‌توانید استفاده کنید، معرفی می‌کنیم. در هر قسمت به شرایط زمین ویلا و مدل‌های مختلفی از طراحی فضای سبز، همواره دقت داشته باشید.

1- گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز - دسته اول: گیاهان پوششی

اولین و مهم‌ترین گروه از گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز، گیاهان پوششی نام دارند. در اصطلاح محوطه سازی، به گیاهانی که تا حداکثر یک متر ارتفاع داشته باشند، گیاهان پوششی گفته می‌شود. این گیاهان معمولاً با نام درختچه یا بوته‌های کوتاه نیز معروف هستند. بهترین ایده‌ها را می‌توانید همراه با چمن‌کاری و گیاهان پوششی برای زیباتر کردن محوطه ویلا به کار ببرید.

همانند سایر مراقبت‌های کشاورزی، گیاهان پوششی و چمن‌ها نیاز به آبیاری، کوددهی و مراقبت دارند. از آنجائیکه ارتفاع گیاهان پوششی بیشتر از یک متر رشد نمی‌کند، نیاز به هرس کردن وجود نخواهد داشت؛ اما شما می‌توانید هر دوره آن‌ها را بازرسی کنید و اگر لازم است، برخی از شاخ و برگ‌های اضافی آن‌ها را کوتاه کنید.

گیاهان پوششی، گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز در ویلاها هستند. کاشت این گیاهان، به خصوص برای زمین‌های خشک، شرایط اقلیمی کم باران و گرم و حتی برای خاک‌هایی که شوری بالایی دارند، توصیه می‌شود. اگر زمین‌های ویلا، اندکی شیب دارد، به راحتی می‌توانید با گیاهان پوششی، محوطه ‌سازی دلخواه خود را انجام دهید. هزینه کاشت و نگهداری این گیاهان بسیار اندک است. فراموش نکنید که انتخاب گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز با توجه به شرایط اقلیمی و خاک زمین  انجام می‌گیرد.

اگر زمین ویلا در سراشیبی‌های تند قرار دارد، عملاً نمی‌توانید برخی از گیاهان پوششی و چمن‌کاری‌ها را انجام دهید. زمین‌‌هایی که رطوبت بیش از حد داشته باشند و یا حتی شرایط آب و هوایی بسیار خشک شود که قابل تحمل توسط گیاه نباشد، قطعاً برای کاشت گیاهان پوششی و چمن‌کاری مناسب نخواهد بود.

یکی دیگر از مزایای گیاهان پوششی به عنوان یک انتخاب در جایگاه گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز این است که این پوشش‌ها انواع مختلفی دارند. شما با توجه به شرایط ساختمان ویلا، میزان دمای هوا و مقدار نوری که در طول روز به گیاهان می‌تابد، شرایط خاک و میزان بارندگی، می‌توانید گیاهان پوششی را انتخاب کنید. محوطه سازی ویلا با گیاهان پوششی بدون تردید جذاب و چشم‌‌نواز خواهد بود.

2- گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز- دسته دوم: درختان و درختچه‌ها

دسته دوم از گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز، درختان و درختچه‌ها هستند. اگر به منظره جنگل علاقه داری می‌توانید محوطه سازی ویلای خود را به گونه‌ای طراحی کنید که چندین درخت در محوطه در کنار خود داشته باشید؛ چیزی که هم زیبایی محوطه ویلا را فراهم کند و هم برای استراحت شما در فضای سبز بسیار زیبا و آرامش‌دهنده باشد. انتخاب درختان مناسب برای طراحی فضای سبز ویلا هم، مشابه با انتخاب گیاهان پوششی به عوامل مختلفی بستگی دارد.

برای اینکه درخت یا درختچه مناسب را انتخاب کنید، شرایط آب و هوایی، نوع خاک و همچنین شیب زمین اهمیت دارد. همانطور که می‌دانید درخت‌ها به مراقبت بیشتری نیاز دارند. شما باید روزانه آن‌ها را آبیاری کنید. درخت‌ها نیاز به هرس کردن دارند و از همه مهم‌تر، اگر از درخت‌های میوه در محوطه سازی ویلا استفاده کنید، نیاز به کوددهی و سمپاشی، بسیار ضرورت خواهد داشت. از طرف دیگر هنگام برداشت محصول باید با احتیاط، میوه‌های رسیده را بچینید. تمام این‌ها در هنگام انتخاب گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز اهمیت دارند.

 

*مهمترین درختانی که برای محوطه سازی ویلا توصیه شده‌اند به صورت زیر پیشنهاد می‌شوند:

1- درختانی که سریع رشد می‌کنند: اولین و مهم‌ترین گروه از درختانی که برای محوطه سازی ویلا پیشنهاد می‌شوند، درختانی هستند که رشد سریع دارند. گونه‌های مختلفی از اقاقیا، چنار، زیتون، درخت سرو نقره‌ای، درخت عرعر، درخت توت آمریکایی و برخی گونه‌های دیگر به سرعت رشد می‌کنند و شما محوطه زیباتری را در کوتاه مدت خواهید داشت.

2- درختان میوه: خوشبختانه شرایط اقلیمی شمال کشور در استان مازندران، زمینه را فراهم کرده است که بهترین درختان میوه را پرورش دهید. در محوطه سازی ویلا می‌توانید درختان میوه بکارید. درختان آلو، آلوچه، زیتون، انواع مرکبات، گیلاس، انار، آلبالو و یا درختانی که بومی یک منطقه هستند، برای محوطه سازی ویلا بسیار توصیه شده‌اند.

3- درختانی برای خاک‌های آهکی مناسب‌اند: با توجه به اینکه یکی از فاکتورهای موثر در انتخاب گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز در نظر گرفتن شرایط خاک است، اگر شرایط خاک منطقه، آهکی باشد، درختانی نظیر زیتون، چنار  و درخت زبان گنجشک توصیه می‌شود.

4- درختان معطر: شاید پیشنهاد خوبی باشد اگر درختان معطر را برای محوطه سازی ویلا استفاده کنید. درختانی نظیر سروناز، برگ بو، اقاقیا و مگنولیا، نمونه ‌هایی از این درختان هستند.

5-سایر گزینه‌های موجود برای درختچه‌ها و درختان: علاوه بر انواع درختانی که در بالا معرفی کردیم، برخی از گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز شامل درخت‌هایی هستند که طول عمر کوتاه یا بلند تری دارند؛ برخی از گیاهان از فرسایش خاک جلوگیری می‌کنند؛ برخی دیگر برای کاشت در زمین‌های شیب‌دار مناسب هستند. برخی از انواع درخت‌ها، پوشش‌های مناسب برای مناطقی هستند که نور کافی خورشید را در اختیار ندارند و برخی دیگر نیز در برابر وزش بادهای سهمگین، مقاوم هستند.

برخی از انواع گونه‌های درختان برای خاک‌های اسیدی مناسب‌اند و برخی دیگر ریشه‌های مقاوم دارند و در برابر سرما پایدار هستند.

به طور کلی می‌توانید انواع درختچه‌ها و درختان را در کنار گیاهان پوششی به عنوان گیاهان مناسب برای طراحی فضای سبز در اختیار بگیرید. زیباترین محوطه سازی را با به کارگیری چند استراتژی ساده برای ویلای خود خواهید داشت؛ به شرط آنکه از مشاوران با تجربه نیز در این راه کمک بگیرید.

*اگر به فضای سبز، علاقه زیادی دارید، شاید به خرید باغ در مازندران فکر کرده باشید. نکات مهمی وجود دارد که به شما کمک می‌کند بهترین باغ را خریداری کنید؛ چه برای تفریح باشد و چه با هدف پرورش درختان میوه. "خرید باغ در شمال و استراتژی طراحی فضای سبز برای آرامش خانواده" را به طور کامل مطالعه کنید تا با این استراتژی‌های کاربردی آشنا شوید.

کارشناسان وب سایت اول خونه با ارائه مشاوره رایگان برای محوطه سازی، این فرصت را در اختیار شما می‌گذارند تا با ایده‌های جدید برای زیباسازی ویلای خود و طراحی فضای سبز آشنا شوید؛ چیزی که ممکن است شما را شگفت‌زده کند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم این فرصت را از دست ندهید.

 

ضوابط طراحی و گونه های گیاهی در فضاهای سبز

ضوابط كاشت درختان

- فاصله ی كاشت درختان كوچك از یكدیگر، 3 متر است.

- فاصله ی كاشت درختان متوسط از یكدیگر، 6 متر است.

- فاصله ی كاشت درختان بزرگ از یكدیگر، 9 متر است.

- گیاهان در فضاهای كوچك، باید با شمار كم و از گونه های فشرده، یا كوچك و یا با تركیب مستقیم باشند.

- كاشت درخت در چمن، به صورت جداگانه و گاهی به صورت چندتایی است.

- محل بخشهای جنگلی در سطح كلی فضای سبز، گوشه ها و انتهای آن است.

- فاصله كاشت درختان جنگلی در فضای سبز، بسته به واریته و گسترش تاج، از 3 تا 9 متـر اسـت و بایـد بـه طـور پراكنـده كاشته شوند.

- محل كاشت نهال، نباید نزدیك مجاری فاضلاب و یا زهكشهای ساختمان باشد.

- درختان كٌند رشد، به صورت نیمه بالغ و یا بالغ كاشته می شوند (با رعایت اصول لازم، مانند: انتقال با ریشه و خاك و یـا زدن تاج و ...).

- كاشت درختان بزرگ، زیر كابلهای فشار قوی ممنوع است.

- كاشت درختان در فضای سبز، در دو مرحله انجام می شود. مرحله اول، كاشت متـراكم بـه شـمار 2 تـا 3 برابـر متعـارف، و مرحلهی دوم، انتخاب بهترینها از میان باقیمانده و احیاناً باز كاشت نقاط خالی.

- نسبت مناسب كاربرد درختان سوزنی برگ و پهن برگ خزان كننده در فضای سبز، به طور معمول، یك سوم سوزنی بـرگ و دو سوم پهن برگ است.

ضوابط كاشت درختچه ها

فاصله ی كاشت درختچه ها

گونه فاصله ی كاشت (به سانتیمتر)

درختچه های كوتاه با رشد آهسته 45 تا 60

درختچه های متوسط 100 تا 120

درختچه ای قوی و بزرگ 150 تا 180

رزهای بوته ای 45 تا 60

تراكم درختچه ها در هر متر مربع

تراكم درختچه ها

گونه تراكم

درختچه های كوتاه با رشد آهسته 3 تا 5 درختچه در هر مترمربع

درختچه های كوچك یك درختچه در هر مترمربع

درختچه های بزرگ در هر2 تا 3 مترمربع یك درختچه

رزهای بوته ای 3 تا 4 بوته در هر مترمربع

فاصله كاشت درختچه ها از ساختمان

حداقل فاصله درختچه ها از دیوار، 5/2 متر است.

ضوابط كاشت گیاهان پوششی، پیازی، بالا رونده ها و چمنها

فاصله کاشت

جدول فاصله ی كاشت گیاهان علفی و پوششی نسبت به هم

نوع گیاه مثال فاصله كاشت به سانتی متر

گیاهان علفی دایمی بزرگ طاووسی 60 تا 120

گیاهان علفی دایمی متوسط شببو خیری 30 تا 60

گیاهان علفی كوچك گل لیمویی 20 تا 30

گیاهان پوششی پیچ تلگرافی 20 تا 30

تراكم كاشت گیاهان علفی و پوششی در هر مترمربع

- گیاهان دایمی بزرگ، 1 تا 3 عدد

- گیاهان دایمی متوسط، 4 تا 11 عدد

- گیاهان دایمی كوچك، 11 تا 25 عدد

- گیاهان پوششی (غیر از چمنها)، 11 تا 25 عدد

ضوابط كاشت چمن

كاربرد چمن در فضای سبز

- چمنها در فضای سبز ایجاد جذابیت میكنند، دارای ارتفاع خیلی كوتاه و بافت خیلی نرم هستند و در جذب رطوبت و تعـدیل گرمای محیط موثراند.

- چمنها در افزایش مواد آلی، فعالیت میكروارگانیسمها، بهبود ساختمان و بافت خاك موثرانـد. چمـنهـا از فرسـایش خـاك و تبخیر آب، جلوگیری میكنند.

- در طراحی، به ایجاد وحدت در تركیب گیاهان كمك میكنند، زمینهای برای عناصر طراحی محسوب میشوند و رنگ، بافت وكنتراست با مواد طراحی را به وجود می آورند.

- فضاهای مناسبی برای راه رفتن، نشستن و بازی كردن ایجاد میكنند.

چمن مطلوب، از ویژگیهای زیر برخوردار است.

- قابلیت پاخوری و استقامت.

- سازگاری با شرایط آب و هوایی و زیست در چهار فصل سال.

- دوام، طول عمر و قدرت تحمل چیده شدن در دفعات مختلف و رشد مناسب.

- ظرافت، لطافت و سرسبزی برگها، بافت و رنگ مطلوب در فصلهای مناسب.

- برخوردار بودن ساقه كوتاه با قدرت پنجه زنی زیاد و سرعت جوانه زدن قابل توجه.

- یكنواختی و عاری بودن از كچلی، علفهای هرز، آفات و بیماریها و برخورداری از تراكم مطلوب در واحد سطح.

- دارای مقاومت به خشكی، سرما و گرما، شوری خاك و سایه.

چمن ها از لحاظ آب و هوا به گروههای زیر تقسیم میشوند:

• چمنهای فصل گرم- به درجه حرارت زیاد مقاوماند، در سرما قهوه ای میشوند و به خواب میروند. رشـد بهینـهی آنهـا، در نور كامل خورشید و درجه حرارت 25 تا 35 درجه سانتیگراد است.

• چمنهای فصل سرد- در آب و هوای خنك، به خوبی رشد میكنند، به گرمای زیاد مقاوم نیستند و درجه حرارت مناسب برای رشد آنها، 15 تا 25 درجه سانتیگراد است، از این گونه چمنها، میتوان: پوآ، اولیوم، اگروستیس، فلئوم و كلریا را نام برد.

چمنها از نظر عادت رشد، به دو دسته تقسیم میشوند:

• تولید ریزوم- برگها و جوانه های رویشی هوایی، زیر سطح خاك ایجاد میشوند و گیاه جدید، دورتر از گیاه مـادری، بـه وجـود میآید.

• تولید استولون- جوانه های رویشی و برگهای جدید، از جوانه های نوعی غلاف برگ بیرون می آیند و منشاء رشد بافـت.

مریستمی، در نزدیكی سطح زمین میشوند؛ مانند: چمنهای خزنده (برموداگراس و زویـسیا) و چمـنهـای غیـر خزنـده (آگروستیس فستوكا و ریگراس).

ضوابط كاشت و داشت چمن ها

• آماده كردن زمین- خاكبرداری یا خاكریزی سطح زمین و شخم، هرس یا دندانه زدن خـاك و تهـی كـردن زمـین از بقایـای گیاهی و سنگ و كلوخه، دادن كود دامی (حدود 20 تن در هكتار، معادل 2 كیلـوگرم در هـر مترمربـع)، تـسطیح، تـراسبنـدی و كوبیدن خاك با غلطك.

• كاشت- بذرپاشی در پاییز یا اوایل بهار، با دست یا بذرافشان (دقت در یكنواختی كاشت بذر مهم است).

مقدار بذر

- بذرهای ریز چمنها، مانند: چمن آفریقایی، 15 تا 20 گرم در هر مترمربع.

- بذرهای درشت، مانند: چمن هلندی، 30 تا 50 گرم در هر مترمربع.

- پس از پخش بذر، باید روی آنها را به ارتفاع 5/0 تا یك سانتیمتر، با مواد آلی یا پهن پوسیده مخلوط با خاك و خاك اره، به وسیله غربال پوشاند.

- سپس غلطك سبك و پس از آن آبیاری ملایم، انجام شود.

- برخی از چمنها، مانند چمن آفریقایی، زویسیای ژاپنی، برموداگراس و به طور كلی، چمنهای خزنده را میتوان نشاكاری كرد.

نگهداری از چمن ها

• آبیاری- در مناطق گرم، روزی 2 بار، برحسب درجه حرارت، رطوبت نسبی، فاصله بارندگیها و گونهی چمن، آبیـاری انجـام میشود.

• غلطك زدن- هنگامی كه ارتفاع چمنها به 2 تا 4 سانتی متر رسید، یك بار غلطك زدن با غلطك سبك مفید است.

• چیدن- هنگامی كه چمن به ارتفاع 5 تا 6 سانتیمتر میسد، بار اول با دست و در دفعات بعدی، با ماشـین چمـنزن، چمـنهـا كوتاه میشوند. در نواحی گرم، در فصل بهار، هفتهای 2 بار و در تابستان، هفتهای یك بار، این كار صورت میگیرد.

• مبارزه با علف هرز (وجین)- در سال اول، با دست و درسالهای بعد، با علفكشهای مناسب انجام میشود.

• لكه گیری سطوح چمن

• تهویه- سیخك زدن زمین در بهار هر سال، برای تهویهی زمین لازم است.

• كوددهی- كود دامی با غربال و یا كود شیمیایی، 2 تا 3 بار در سال، در اوایل بهار و تابستان (پس از تجزیهی خاك و بـرگ)، بـه زمین داده میشود. میزان كود 40 تا 50 گرم كود شیمیایی (15 %ازت و 15 %فسفر) در هر 1000 مترمربع است، كـه در صـورت استفاده از كود دامی، مقدار مصرف، به نصف كاهش مییابد.

• مبارزه با آفات و امراض

• زهكشی- دقت در زهكشی خاك، در زمینهای سنگین و مناطقی كه بارندگی در آنها زیاد است، ضرورت دارد.

راهنمای انتخاب انواع چمنها در موقعیت های مختلف

Lolium perenne- Lolium multiflorum- Lolium perene var. pacey :مانند، آهك و شوری به مقاوم چمنهای-

- چمنهای مقاوم و مناسب برای مناطق ساحلی، مانند:

Festuca arundina ceae- Festuca pratensis- Festuca rubra stolonifera- Festuca ovina- Festuca heterofula

- چمنهای مناسب برای مناطق كوهستانی سرد، مانند: .sp Poa.

- چمن مناسب برای مناطق ساحلی با زمستان معتدل، مانند: alba Agrostis.

- چمن های مقاوم به سایه، مانند:

Poa nemoralis- Branus erestus- Inthoxantum- odoratum- Lolium prenne-Poativilis

.Poa compressa- Pratensis- P.merion- Cynodon dactylon :مانند، خشك و گرم مناطق چمن های-

.Zoisia matrella-Stenatopharum Americana- Frestuca :مانند، حاره مناطق چمنهای-

- چمن های مناسب برای شهرهای آلوده و محوطه كارخانه ها، مانند: annua Poa.

- چمن مناسب برای خاكهای مرطوب یا سنگین، مانند: cristantus Cynosurus. SP Festuca- pratensis Poa

- چمن های مناسب برای خاكهای گچی، مانند: Cristantus Cynosurus.

- چمن های مناسب برای خاكهای اسیدی، مانند: canina Agrostis- tenuifolia Festuca.

- چمن های مناسب برای خاكهای مرطوب یا سنگین، مانند: trivialis Poa, nodosum Phleum.

- چمن مناسب برای زیرسوزنی برگان، مانند: flexusa Deschampsis.

- برای كاشت چمنی كه در تابستان، بهترین دوره رشد را داشته باشد، میتوان از گونهی (Bents (grostis استفاده كرد.

- برای كاشتن چمنی كه در بهار و پاییز، بهترین دوره رشد را داشته باشد، باید از چمن (Grass Ray (Lolium استفاده كرد.

- برای كاشت چمنی كه دوران رشد آن در فصلهـای مختلـف، تغییـر چنـدانی نكنـد، بایـد از نـوع ,(grass measow (Poa(Dogstail (Cynosurus استفاده كرد.

- از گونهی dactylon Cynodon ،به تنهایی برای پوشش زمینهای فوتبال استفاده میشود.

تركیب انواع بذر چمن

به طور معمول، بذر چمن را از یك گونه یا یك رقم انتخاب نمی كنند. برخی از ارقام چمن، دارای خاصیت پاخوری مطلوب، برخی دارای سرعت رشد و جوانه زنی زیاد و برخی از ارقام نیز، دارای قدرت پنجهزنی یا گسترش زیادی هستند. بنابراین، بهتـر اسـت بـرای مقاصد مختلف، ارقام مختلف را به نسبتهای مشخص و براساس نیاز، تركیب و سپس، اقدام به كاشت آنها كرد.

ضوابط مدیریت كاشت

دستورالعملهای مربوط به نوع خاك، تعویض و كوددهی

- با انجام نمونه برداری در اعماق مختلف خاك، كیفیت فیزیكی- شیمیایی خاك را در اعماق مورد نظـر، مـشخص كنیـد. اگـرخاك موجود در اعماق یاد شده، برای كشت و غرس نباتات مورد علاقه و توصیه شده، مناسب نیست، با تعویض خـاك و یـا اضافه كردن مواد آلی (حیوانی و گیاهی) و كودهای شیمیایی به مقدار مناسب، كیفیت خاك را تا حد مطلوب بهبود ببخشید.

- حد نسبی مقدار اسیدی یا قلیایی بودن، مقدار مواد آلی موجود نیمرخ خاك، نوع و اندازه ذرات خـاك و وضـعیت زهكـشی (طبیعی یا مصنوعی) پروفیل خاك، از اهمیت ویژهای برخوردار است، كه باید مورد مطالعهی دقیـق قـرار گیـرد. بایـد توجـه داشت، خاكهایی كه بسیار اسیدی، یا بسیار قلیایی هستند، برای رشد و نمو اغلب گیاهان و نباتات، مناسب نیستند.

- مقدار واكنش یا pH ،حالتهای مختلف اسیدی، قلیایی و یا خنثی بودن خاك را نشان میدهد.

رابطه ی میزان pH و نوع خاك

- برای رشد بهینه اكثر نباتات، pH بین 5/5 تا 7 مناسب است. البته برخی از گیاهان، pHهای كـاملاً اسـیدی یـا قلیـایی را مناسب میدارند. و در چنین محیط هایی بهتر رشد میكنند.

- میتوان میزان pH خاك را با افزودن مواد اسیدی یا قلیایی كم یا زیاد كرد. به ایـن منظـور، در خـاكهـای اسـیدی از مـواد

آهكی، مانند: كربنات كلسیم و در خاكهای قلیایی، از مواد اسیدی یا اسیدزا، مانند: اسید سولفوریك و گوگرد استفاده میشود.

- نباتاتی كه محیطهای اسیدی را مناسب میدارند، به طور معمول، باید در نقاط دارای سایه كاشت و بستر آنها نیز، بایـد دارای زهكشی كافی، همراه با مواد آلی در حد مطلوب باشد.

- برای افزایش شمار گلها در گیاهان گلدار، باید از كودهایی استفاده كرد كه درصد فسفر آنها زیاد باشد.

- كودهای لازم را، میتوان بهصورت سولفات آلومینیوم (به ویژه در خاكهایی كه دارای واكنش pH قلیایی هستند)، بـه مقـدار5/0 تا 1 كیلوگرم برای هر 10 مترمربع و یا به صورت دورهای، به مقدار 5/0 كیلوگرم برای هر 10مترمربع، مصرف كرد.

- كودهای فسفره را میتوان به صورت سوپرفسفات تریپل، به مقدار 1 تا 5/1 كیلوگرم برای هر 10 مترمربع استفاده كرد.

- كودهای پتاسه نیز، برای تامین سلامتی گل و گیاه و مقاومت بیشتر آنها نسبت بـه ناملایمـات، مـصرف مـیشـوند. بـرای جبران كمبود مقدار پتاسیم در خاك، به طور معمول، از سولفات پتاسیم و یـا كلـرور پتاسـیم، بـه مقـدار 5/0 كیلـوگرم در هـرمترمربع، استفاده میشود.

- زمان مصرف كودهای شیمیایی، برای نباتاتی مانند درختان، درختچه ها و بوتهها، از اول بهار تا اواسط تابستان و سپس، اواخر شهریور تا اواخر مهر است.

- برای كوددهی به درختان بزرگ، باید شماری سوراخ به عمق 50 تا 70 سانتی متر، در فاصله های 80 سانتیمتری ایجاد كـرد.

در محدودهی سایه، اندازه آنها باید تا فاصله 5/1 متری از تنه درخت باشد. كودهای شیمیایی مورد نظر را بایـد درون این سوراخها ریخت و سپس، سوراخها را از آب پر كرد. برای ریختن كود در این سوراخها، از قیف هم میتوان استفاده كرد.

- در مصرف كودهای شیمیایی و آلی، همیشه باید یك اصل مهم را در نظر داشت: هیچگـاه، نبایـد شـرایطی فـراهم شـود كـه علایم كمبود كود در گیاه ظاهر شود، چون گیاه در این حالت، به مرحله نابودی میرسد.

- كنترل علفهای هرز موجود پیرامون درختان و درختچه ها، به هر صورتی كه انجام پذیرد، اعم از مكانیكی یا شیمیایی، باعـث میشود كه سطح خاك در این محلها، لخت و عاری از هر گونه پوششی باشد و به راحتی، در معرض فرسایش بـادی و آبـی قرار گیرد. در این حالت، میتوان سطح خاك را با استفاده از وسایل و ماشینهای مخـصوص، شـكل داد و بـه ایـن ترتیـب ، آبهای ناشی از بارندگی را در خاك ذخیره كرد. این كاركرد، به ویژه در زمینهای شیبدار، حایز اهمیت است.

- پس از اینكه رشد چمن در اواخر پاییز متوقف شد، كودهای ازته  مورد نیاز را میتوان روی سطح چمن پخـش كـرد و اگـر باران به مقدار كافی ببارد، قسمت اعظم ازت، در منطقهی فعالیت ریشه، پخش خواهد شد.

- برای رهایی از تخم علفهای هرز موجود در كودهای دامی و آلی، باید آنها را پیش از مصرف، مدتی مرطوب نگهداشت تـا بذر علفهای هرز موجود در آنها، پس از جوانه زدن، عاری از قوه نامیه شود.

- جمع آوری لایه 30 سانتی متر اولیه (سطحی) خاك و توزیع آن در سطح زمین پس از اتمام عملیـات تـسطیح، از مـدفون شدن لایه حاصلخیز خاك (30-50 سانتی متر)، جلوگیری خواهد كرد.

- ضمن عملیات خاكبرداری و خاكریزی در بستر كاشت، تا آنجا كه ممكن است، نباید از ماشینآلات بزرگ و سنگین، مانند لودر استفاده كرد؛ زیرا عبور ماشینهای سنگین، باعث تراكم شدید لایه های خاك میشود. تراكم و فشرده شدن بستر كاشت نباتات (به ویژه گلها)، عامل محدود كننده مهمی در رشد و توسعه نباتات است.

- اگر در محوطه مورد عمل (تسطیح)، درختانی وجود دارند، باید به هنگام خاكبرداری و خاكریزی، به یقـه آنهـا توجـه شود.

دستورالعملهای جابه جایی گیاهان و مراقبت از آن

- هر قدر نهالها كوچكتر باشند، هزینهی جابه جایی كمتر، و درصد سبز شدن آنها و نیز، موفقیت در امر نهالكاری بـیشتـر است.

- برای جابه جایی، بهتر است ریشه را تا جایی كه مقدور است، به طور كامل از خاك در آوریم.

- انتقال نهالهای خزان كننده، باید در اواخر پاییز (بعد از تغییر رنگ برگها و خزان و قبل از یخ زدن خـاك)، یـا قبـل از سـبز كردن و جوانه زدن در اواخر زمستان و یا اوایل بهار، انجام شود.

- در انتقال درختان بزرگ، لازم است ریشه با خاك متراكم آن (روتبال- Rootball (از زمین خارج و تا حد ممكـن، زودتـر در محل مورد نظر كاشته شود. در فصل زمستان، بهتر است از روتبال منجمد استفاده شود.

- زمان مناسب انتقال سوزنی برگان، اوایل پاییز و اوایل بهار است.

- پهن برگان همیشه سبز، باید در شروع فصل رشد (در بهار)، جابه جا شوند.

- نخلها را باید در بهار یا اواخر تابستان، زمانی كه رشد ریشه آنها در شرایط حداكثر است، جابه جا كنیم.

- درختان را نباید در روزهای خیلیگرم و خشك، خیلی سرد، یا در روزهایی كه باد شدید میوزد، جابه جا كرد.

- باید تاج درختها و ریشه آنها در زمان جابه جایی، پوشانده شوند.

- برای جابه جایی نهال در فاصله های نزدیك، نیاز به پوشانیدن و بستن ریشه نیست.

- برای جابه جایی در فاصله های دور، لازم است ریشه را در گونی یا كلش یا كاغذ روزنامه پیچید و احیانـاً روی آن را بـا نـایلون سوراخ دار پوشاند.

- برای جابه جایی درختان بزرگ، لازم است ریشه آنها را یك یا دو سال قبل از جابه جایی، هرس كنیم تا در روتبال آینـده،دچار مشكل گستردگی ریشه نشویم.

- پس از پیچیدن روتبال، نباید از تنه برای خارج كردن درخت از چاله و خاك استفاده كنیم.

- بعد از كج كردن درخت، باید خاك اضافه ته روتبال و ریشه های اضافی را قطع كنیم.

- روتبال های بزرگ را باید با قراردادن كابل فولادی در ته چاله و كشیدن دو طرف كابل، از زمین جدا كرد.

- برای جابه جایی روتبالهای به قطر 60 سانتیمتر، كافی است كه از دو نیروی كارگر و یك فرغون یا گاری دسـتی اسـتفاده نماییم.

- برای انتقال روتبالهای به نسبت بزرگ (قطر تا 100 سانتیمتر)، به ساختمانهای كم ارتفاع (حداكثر تا 3 متر)، مـیتـوان از لودرهای مخصوص استفاده كردد.

- در عملیات گوناگون نقل و انتقال روتبال، نباید كابل یا زنجیر، به طور مستقیم با پوست تنه درخت تماس داشته باشد، بلكه لازم است از وسایل حفاظت كننده پوست، بین كابل و تنه استفاده شود.

- در جابه جایی درختان، بهویژه در یك محل، لازم است ابتدا چالهی كاشت آماده شود و سپس، نسبت به كندن درخـت، اقـدام شود.

- جابه جایی درختچه ها، آسانتر از جابه جایی درختان است و در درختان، جابه جایی خزان كننده ها آسـانتـر از درختـان همیـشه سبزها است. درختان نواحی معتدل را راحتتر میتوان جابه جا كرد.

- در مورد گیاهان بوته ای، بهتر است بذرها را در یك گلدان استكانی ( با قطر دهانهی: 6 سانتیمتر)، یا گلدان نشایی ( بـا قطـر دهانه ی: 12 سانتیمتر) كاشت و در حالت آمادگی برای گل دادن، آنها را به زمین اصلی منتقل كرد.

- در صورتی كه گلدان مورد نظر، در دسترس نباشد، میتوان از جعبه های به ابعاد 15×60×30 سانتیمتری استفاده كرد.

- در روشهای جدید، از گلدانهای كاغذی (concopit,Jiffipot (استفاده میشود كه ضمن تامین كود، گیاه را بـا آن گلـدان نیز، میكارند.

- انتقال نشای بهاره به زمین اصلی، از اواسط تا اواخر اردیبهشت صورت میگیرد.

- برای انتقال مستقیم گیاه از خزانه به محل كاشت، باید ریشه و خاك حفظ شوند.

- آبیاری مرتب، در گلدهی گیاه موثر است.

- كوددهی و مبارزه با علفهای هرز، از موارد مهم و الزامی نگهداری و رشد گیاه است.

- باید گلهای پژمرده و گلهایی كه در حال تبدیل به بذرهستند، كنده شوند.

- بستركاشت، هر از گاهی باید صله شكنی شود.

- در زمان جابه جایی درختان، لازم است شاخ و برگ آنها بسته شود.

- در زمان جابه جایی روتبال یخزده، لازم است، فقط قشری با ضخامت 100 تا 150 میلیمتر در اطراف روتبال یخزده باشد.

- برای جلوگیری از ذوب شدن یخ اطراف روتبال و یا انجماد بیشتر آن در زمان جابه جایی، لازم اسـت دور آن، بـه وسیله قشر عایقی، پوشانده شود.

- در جابه جایی روتبال منجمد، جداسازی قشر منجمد نشده، باید نزدیك محل كاشت انجام شود و درجه ی برودت هوا در روز، حدود 7 -درجه سانتیگراد باشد.

- در زمان جابه جایی نخلها به روش روتبال، لازم است روتبال از زیر بریده و سپس، جابه جا شود؛ به نحوی كه بـه ریـشه ی آن آسیب وارد نشود.

- در روش كندن نخل، میتوان آن را از چند روز قبل آبیاری و سیراب كرد و سپس ، آن را با یك جرثقیل و بـدون روت بـال، از زمین بیرون كشید.

- لازم است قبل از حركت، اكثر برگهای نخل را از تنه جدا كرد و تنها 6 تا 8 برگ را در هر ساقه باقی گذاشت. معمـولاً بایـد حلقه ی برگهای نزدیك جوانه را برداشت تا هنگام بستن درخت، به جوانه انتهایی فشار وارد نشود.

- بهترین فصل كاشت گیاهان صخرهای و دایمی و مقاوم (سرخسها، گراسها)، اول بهار و در صورت زهكـشی خـوب خـاك، فصل پاییز است.

- زمان تقسیم ریشه گیاهان ریزومی و تقسیم گیاهان پیازی، در اوایل بهار است.

- گیاهان پیازی بهاره، از اول پاییز و گیاهان پیازی پاییزه، در تابستان، درون خاك مرطوب كاشته میشوند.

- مناسبترین فصل كاشت درختها، درختچه ها و بالاروندههای خزان كننده و رزها، از اواخر پاییز تا اوایل بهار است (باید توجه داشت كه خاك، یخ زده یا خیس نباشد).

- مناسبترین فصل كاشت درختها، درختچه ها و بالاروندههای همیشه سبز، از اوایل تا اواسط پاییز و از اوایل تـا اواخـر بهـار است.

- گیاهان گلدانی را هر زمان از سال، میتوان كاشت.

دستورالعمل و ضوابط هرس

هرس، عبارت است از قطع شاخه های زاید گیاه، به منظور اصلاح و جوان كردن آن، شكلدهی مناسب و در برخـی مـوارد، سـبك كردن درخت است. دستورالعملهای هرس، به شرح زیراست:

- شماری از درختچه های خزان كننده، برای جوان شدن و گلدهی مطلوب، به هرس كردن مرتب نیاز دارند؛ به ویژه آنهـایی كـه در بهار یا اول تابستان، روی شاخه های سال قبل گل میدهند. این گونه گیاهان، لازم است بلافاصـله پـس از گـلدهـی هـرس شوند. به این ترتیب، شاخه های گل داده، هرس میشوند و شاخه های جوان، برای سال آینده نگاهداری خواهند شد. در این كـار، حدود یك چهارم شاخه های قدیمی، نیز هرس میشوند.

- درختچه هایی كه روی شاخه های سال جاری گل میدهند، باید در آخر زمستان یا اول بهار، هرس شدید شوند، مانند : Fuchsio و یا Buddleya) بهجز گونهی alternifolia.B و كولتیوارهای آن). البته باید چارچوب اصلی درختچه ها را با ساقه های قدیمی، تـا ارتفاع 60 تا 90 سانتیمتر، همراه شاخه هایی با 1 تا 2 جوانه در ابتدای شاخه را حفظ كرد. این عمل برای درختچه هایی كه پوست

تنه آنهـا رنگـین اسـت نیـز، انجـام مـیشـود؛ ماننـد: alba Salix, abla Cornus), flaviramea (stolonifera Cornus

.(vitellina), Salix alba (Chemesina)

- برخی از بالا رونده ها، مانند: كلماتیسها، بسته به عادت رشدی و گلدهیشان، بهصورتهای مختلف هرس میشوند. هیبریدها و گونه هایی كه در آخر تابستان یا پاییز، روی ساقه های كه در سال جاری گـل مـیدهنـد، ماننـد: ,Viticella.C, Tangutica.C

(orientalis.C(vernagi tibetana Clematis ،در آخر زمستان تا بالای پـایینتـرین جوانـه رشـدی در سـطح زمـین، هـرس می شوند.

- در گونه های قوی كه در اوایل بهار، روی شاخه هایی كوتاه تابستان گذشته گل مـیدهنـد، ماننـد:macropetala.C و alpina.C،

باید در بهار یا اول تابستان، شاخه هایی را كه گل دادهاند (با نگهداشتن چند سانتیمتر اولیه) از شاخه اصلی جدا كرد.

- برای هرس هیبریدهای گل درشت كه از آخر بهار تا اواسط تابستان روی شاخه های سال قبل گل میدهند، (مانند: countess.C

lorelace of (دو راه وجود دارد: یا آنها را هرس سبك كرده و زمانی كه رشدشان خیلی انبوه شد، تـا ارتفـاع 90 سـانتی متـری كوتاه میكنیم، و یا در آخر زمستان، تا نزدیكی سطح زمین و تا آخرین جوانه رشدی، هرس میشوند.

- ساقه های ضعیف و قسمتهای انبوه بالا رونده ها، در آخر زمستان یا اوایل بهار هرس میشوند؛ به طوری كـه ساقه های اصـلی،همچنان چسبیده به قیمهایشان باقی میمانند. با این حال، برخی از آنها به توجه و مراقبت نیاز دارند.

- عشقه ها (helix Hedera (ممكن است خیلی متراكم شده و از روی دیوار یا فنسها به پایین متمایل شوند؛ كه در ایـن صـورت، باید همه شاخه های كناری، در اول بهار بریده شوند.

- در (Jasmine Winter (undiflorum Jasmin ،هرس سالانه پس از اتمام گلدهی، با حذف ساقه های جانبی گلدار باید انجام شود.

- در (Jasmine Summer (officinalis Jasminum ، برخی از ساقه های قدیمی، برای جلـوگیری از تـراكم زیـاد، بایـد در آخـر زمستان هرس شوند.

- در Lonicera ،شماری از ساقه های قدیمی (یك دوم تا دو سوم ساقه)، برای كاهش انبوهی، باید هرس شوند.

- در Wisteria ،ابتدا باید در اواسط تابستان، همه شاخه های جانبی را تا حدود 15 سانتیمتری ساقه اصلی برید و سپس، در آخـر زمستان یا اول بهار، آنها را تا 2 جوانه اولیه هرس كرد.

- هرس درختچه های رز، شامل دو عمل مشخص است:

الف- تنك كردن، یعنی این: كه شاخه های خشك، ناجور و مریض، كاملاً بریده شوند.

ب- كوتاه كردن شاخه های باقیمانده: به طوری كه گلهای حاصل از این شاخه ها، درشتتر و مرغوبتر شوند.

- در وقت تنك كردن، بهتر است شاخه های حذفی را از پایه نهال یا از نقطه آغاز آن روی شاخه كهنه، در هر وضعی كه باشـد

قطع كرد. شاخه های باقیمانده، باید منظم و با فاصله های مساوی روی بدنه قرار گیرند؛ تا منظره مـوزون و زیبـایی را از خـود برجا بگذارند. هنگام هرس شاخه باید همیشه آن را تا نزدیك جوانه خواب برید، به طوری كه نوك جوانه، متمایل به طرف خارج باشد.

- رزهای پاكوتاه و گل درشت، مانند: پولیآنتاها (Polyanthas (یا تیژها (Tiges (را به ترتیب زیر هرس میكنند:

الف- چوبهای خشك، شاخه های ضعیف و شاخه های پیر و كهنه و همچنین، شاخه هایی كه كج و معوج بیرون آمدهاند، باید قطع شوند.

ب- باید شاخه های سالم و خوشتركیب باقیمانده را كه حدود 3 تا 4 عدد هستند، نگاه داشت؛ به طوری كه روی هركـدام از این شاخه ها، 4 تا 5 جوانه قوی باقی بماند. این امر، به قدرت بوته بستگی دارد. اگر بوته قوی باشد، هـرس بلنـد و اگـر بوته متوسط باشد، هرس كوتاه انجام میشود.

- رزهایی كه به تازگی كشت میشوند، باید كوتاه هرس شوند؛ به طوری كه حدود 4 جوانه داشته باشند. به عبارت دیگر، بایـد یـك سوم بوته را نگهداری و بقیه را هرس كرد.

- گل سرخی كه به صورت درختچه نگهداری میشود، باید هرس بلند شود؛ به طوری كه تقریباً یك سوم بلندی شاخه ها، باید حذف شوند. همچنین، شاخه های نازك و چوبهای خشك آن نیز، باید بریده شود.

- لازم است، نسترن پاكوتاه و مینیاتوری، را، تنها تنك كرد. شاخه های دیگر را كمی كوتاه میكنند تا بوته درختچـه كوتـاهی بـه نظر آید.

- در گل سرخهای روندهی گل درشت، بریدن شاخه های خشك و حذف شاخه هایی كه چندین سال گـل دادهانـد، لازم اسـت. امـا شاخه هایی را كه در طول سال رشد كردهاند و قوی هستند، باید نگهداری كرد. این شاخه های قوی را به سیمهـایی كـه بـه قـیم متصل هستند، به طور افقی میبندند و سر آنها را كمی كوتاه میكنند. برای اینكه قسمت پایین بوته سخت نشود، بهتـر اسـت برخی از شاخه ها را به سیم پایینی ببندند و چون شیرهی گیاهی، به قسمت بالای گیاه، به آسانی در جریان اسـت، قـسمت پـایین بوته هم گلدار خواهد شد.

- نسترن روندهی گلریز را باید در تابستان، بعد از گل دادن هرس كرد. به این ترتیب كه گلهای خشك شده را به فاصله 3 تا 4 سانتیمتری از شاخه، حذف میكنند. این عمل، باعث رشد شاخه های جوان و قوی میشود. این شاخه ها، همان شاخه هایی هستند كه باید نگهداری شده و با دقت، به قیم بسته شوند، تا در سال آینده، گلهای فراوانی بدهند. بنابراین، به اختصار میتـوان گفـت:

در نسترن رونده یا نسترن پیچ، به دلیل آن كه گل روی شاخه به صورت یكسان به دست میآید، شاخه های سال قبـل را حـذف نمیكنند، بلكه آنها را نگه میدارند و شاخه های قدیمی و پیر را از بین میبرند.

- نسترن رونده را اگر روی پایه بلند گل سرخ پیوند بزنند، نسترن مجنون به دست می آید كه هرس آن، درست مانند نسترن رونده

گلریز است؛ یعنی پس از گل دادن، باید آنها را هرس كرد.

- شاخه هایی كه از هرس گل سرخ به دست می آیند، باید بلافاصله سوزانده شوند، تا بیماریهای قارچی و پارازیتها منتشر نشوند.

- به منظور جلوگیری از مصرف انرژی و مواد غذایی، كه برای تولید دانه و بذر مورد نیاز است، لازم است ، بلافاصله پس از گلدهی، برخی از درختچه ها، گیاهان دایمی و یا پیازها، گلهای خشك شده را برید. در این زمینه، به مثالهای زیر اشاره میشود:

- سیتیسو (Cytisus ،(غلافهای بذری تولید میكند كه باید سرشاخه های آن را بریـد و آنهـا را برداشـت (غیـر از چـوبهـای قدیمی).

- بوته ها باید با قیچی باغبانی و به طور ملایم هرس شوند (غیر از ساقه های قدیمی).

- در لاواندولا (Lavandula،(گلهای خشك شده و ساقه های گلدهنده، باید هرس شوند.

- در سرینگا (Syringa ،(غلافها باید قطع شوند (به طوری كه جوانه های رشدی زیر آنها آسیب نبینند).

- در رودودندرون(Rhododendron ،(غلافها و گلهای خشك باید بریده شوند؛ به طوری كه جوانه های رشد كننده زیـرآنهـا سالم بمانند.

- در پوتنتیلا (Potentilla ،(پس از گلدهی با قیچی باغبانی، هرس سبك میشوند.

- در گیاهان پیازی، در صورتی كه بذر آنها مورد نیاز باشد، میتوان غلافهای بذری آنها را نگاه داشت (در این حـال، بایـد كـود كافی به آنها داد) و برگهای آنها را نباید تا زمان خشك شدن قطع كرد. در غیر این صورت، باید آنها را چید.

- در گیاهان دایمی، اگر منظور، بذرگیری از آنها باشد، نباید گلهای خشك را قطع كرد. در غیر این صورت، باید قطع شوند. البته، گاهی گلها و سرهای خشك، باعث تحریك گلدهی میشوند.

- در گیاهان دایمی علفی، ساقه های خشك شده در پاییز، تا یقه گیاه هرس میشوند و در صورتی كه جالب توجه باشند، میتوان آنها را برای نمایش زمستانه نگه داشت.

- درختچه های همیشه سبز، نیازمند هرس چندانی نیستند و اغلب، به منظور برخورداری از آرایش و زیبایی، هرس مـیشـوند و بـه شكلهای مختلف در می آیند.

- درختان كج، منحرف، مرتفع و مسن، در معابر شهر،كه اغلب به علت فرسودگی، هنگام وزش بادهای موسمی، سقوط میكنند، یـا قسمتهایی از آنها شكسته میشود و گاهی نیز، حادثه ناگواری بهبار میآورند، را باید هرس و شماری از شاخه های آنها را قطع كرد، تا از بروز حوادث جلوگیری شود. اما اگر رفع خطر با هرس میسر نباشـد، بایـد سـربرداری آنهـا صـورت پـذیرد. در هـرس شاخه های درختان، رعایت نكته های زیر ضروری است:

الف- هنگام قطع كامل درخت یا شاخه ها، صرفنظر از قطر آن، باید دقت كرد تا برشی كه به منظور هرس داده مـیشـود، در پایین قسمت شاخه ای كه قرار است حذف شود، یا به موازات تنه یا شاخه اصلی ، ایجاد شود؛ به طوری كـه قـسمتی از شاخه ی بریده شده روی تنه یا شاخه باقی نماند. در نتیجه، این امر باعث می شود كه سـطح بریـده شـده ، بـه سـرعت، توسط بافت پوششی ایجاد كالوس كند و التیام یابد.

ب- در مواردی كه درخت، چندین سال هرس نشده باشد و به هرس شدید نیاز داشته باشد، این عمل باید در طـول چنـدین سال انجام شود و به تدریج، درخت را به شكل و اندازه دلخواه در آورد. همواره باید از هرسهای بسیار شدید، یكباره و بی رویه ی درختان، احتراز كرد.

- اكثر بیماریها و آفات، در سطح یا درون شاخه های خشكیده، زمستانگذرانی میكنند. از اینرو، لازم است در همه فصول سال،

بهویژه در فصل زمستان، همه شاخه های شكسته و خشكیدهی درختان، بریده و سوزانده شوند. این عمل، به ویژه در مبـارزه بـا آفاتی، مانند: پوستخوارها و سوسك شاخه بلند ارهای، از اهمیت خاصی برخوردار است.

- هر قدر، زاویهای كه شاخه با تنه حامل خود میسازد، به قایمه نزدیكتر باشد، این شاخه، قویتـر و از شـرایط رویـشی بهتـری

برخوردار است. چنین زاویهای، در برابر فشارهای خارجی نیز، مقاومت بیشتری دارد. بنابراین، هنگام هرس، باید در درجه اول، شاخه هایی حذف شوند كه با تنه یا شاخهی حامل خود، زاویهی بستهتری دارند. در ضمن، شاخه های كج و خمیده و شـاخه هـایی كه مزاحم رشد همدیگر هستند، باید هرس شوند. شاخه های باقیمانده، باید در جهات مختلف و با فاصله های مناسبی نسبت به هم پیرامون تنه درخت قرار گیرند.

- هرگاه، هنگام هرس شاخه ها، با انشعابهای دو شاخه ای رو به رو شویم، باید بدانیم، انشعابهایی كه قطر یكی از شاخه هایـشان از دیگری كمتر است، قویتر از انشعابهایی هستند كه قطر شاخه هایشان با هم مساویاند و هنگام سرزنی، باید یك سوم تا نصف شاخه های طویل قطع شوند. باید توجه داشت كه وضعیت محل برش، نسبت به نخستین جوانه نزدیك به آن، در نحوهی رشـد شاخه ها و شكل درخت، بسیار موثر است؛ به این معنی كه اگر جوانه ی یاد شده، در قسمت بالای شاخه قرار گرفته باشـد، در اثـر رشد و نمو، تبدیل به شاخه ای میشود كه تقریباً به طور عمودی رشد میكند و بالا میرود، و اگر جوانه در زیر شـاخه واقـع شـده باشد، بسیارنزدیك به حالت افقی، رشد خواهد كرد.

دستورالعملهای بهره برداری و نگهداری سیستمهـای آبیـاری فـضای سـبز و جمـع آوری آبهـای سطحی با توجه به اهمیت بحران و كمبود آب، بایستی از سیستمهای پیشرفته آبیاری، كه حداقل اتلاف آب را داشته باشند، استفاده كـرد.

رعایت كلیه مسایل فنی مربوط به سیستمهای آبیاری تحت فشار، الزامی است.

استفاده از سیستمهای پیشرفتهی آبیاری، منجر به كاهش مشكلات مدیریتی، از جمله: رویش علـف هـای هـرز، رسـوبگـذاری كانالها، فرسایش جداره و عریض شدن كانالها خواهد شد.

- جمع آوری آبهای سطحی، از موارد مهمی است كه در طراحی فضای سبز و برنامه ریزی زمین، محوطه سازی و خیابانبندی، باید مورد توجه قرار گیرد.

- تاسیسات تخلیهی آبهای سطحی كه، در امتداد خیابانها ساخته میشوند، باید براساس وقوع رگبارهای شدید و مدت دوام آنها

در دورههای برگشت 20 تا 50 سال، طراحی شده باشند.

- لازم است در طراحی سیستم جمع آوری آبهای سطحی در محوطه های شهری، نقشه های توپوگرافیك حوزهی آبخیـز، حـداكثر شدت جریانهای آب باران و برف در دورههای مورد نظر و محاسبات هیدرولیكی، مورد بررسی قرار گیرند.

- دفع آبهای سطحی از محوطه فضاهای سبز، باید در درجه اول به روش ثقلی انجام گیرد. متمركز كردن آبهای هرز در یـك نقطه، مناسب نیست و بهتر است، این تمركز، در چند نقطه انجام شود (مگر این كه آبهـای هـرز، بلافاصـله وارد سیـستم دفـع هرزآب شهری با ظرفیت كافی شود).

- رعایت شیببندی عرضی در كلیه معابر، به منظور جمع آوری آبهای سطحی، الزامی است. دستورالعمل نحوهی استفاده مجدد از آب فاضلاب تصفیه شده، در آبیاری فضای سبز حدوداً یك سوم آب مورد استفاده شهری، صرف آبیاری فضای سبز میشود. از طرفی، 9/99 درصد از محتویات فاضلاب را آب تشكیل میدهد. بهره گرفتن از آب فاضلاب تصیفه شده، در فضای سبز شهری، میتواند جایگزین آب منابع متعـارف، بـرای آبیـاریباشد. همواره ملاحظات كیفّی در آب این فاضلاب، به منظور استفاده مجدد و ایمن از آن، باید مدنظر قرار گیرد.

ملاحظات كیفّی در آب فاضلاب تصیفه شده، از نظر بهداشت عمومی و تصفیهی مورد نیاز دو عامل در آبیاری فضای سبز با فاضلاب تصفیه شده، مهماند:

• ریسك بهداشت: به این صورت كه با نشت از سیستمهای توزیع فاضلاب تصفیه شده و آمیختگی آب شـرب، ممكـن اسـت آلودگی در آب آشامیدنی پدیدار شود.

• تماس انسان با آب فاضلاب تصفیه شده، در حین آبیاری و بعد از آن. پایه و اساس قوانین و رهنمودها در این زمینه، بر مبنـای مورد دوم استوار است. در متون علمی مربوط به آبیاری، نحوه تماس انسان با فضای سبز، به دو صورت كلی تقسیم میشود:

(الف) آبیاری فضاهای سبز كه دسترسی عمومی به آنها محدوده نشده است.

(ب ) آبیاری فضای سبز كه دسترسی عمومی به آنها محدوده شده است.

ویژگیهایی كه اغلب این قوانین و رهنمودها بیان میكنند، شامل:

1 (كمترین سطوح تصفیه، 2 (ملزومات گندزدایی میكروبی و شیمیایی، كیفیت آب و مانیتورینگ، 3 ( كنترل میزان در معرض قرارگرفتن (شامل: استفاده از موانع فیزیكی، مثل حصار و زمان آبیاری ) است. بسته به میزان در معرض قرار گرفتن انسان، هریـك مـوارد یاد شده، دارای كیفیت و سطوح مختلف تصفیه ی خاص خود است. كیفیت و روش تصفیهی مورد نیاز، در بیشتر موارد مشخص شده است. قرار گرفتن انسان، در معرض فاضلاب تـصفیه شـده، در نواحیای كه دسترسی عمومی به آن محدود شده است، میتواند بسیار سادهتر كنترل شـود. بنـابراین، كیفیـت آب و روش تـصفیه ی مورد نیاز، اغلب، نسبت به احتیاجات نواحی ای كه دسترسی به آنها محدود شده، از دشواریهای كمتری برخوردار است.

ملاحظات كیفی آب فاضلاب تصفیه شده از نظر سیستم آبیاری

در بسیاری از قوانین، بسته به روش آبیاری فضای سبز، كیفیت آب فاضلاب تصفیه شـده مـورد اسـتفاده در آن سیـستم، بایـد متناسب باشد ملاحظات كیفی آب فاضلاب تصفیه شده، از نظر گرفتگی پخش كنندهها در سیستم آبیاری به علت دستیابی به راندمان بالای آب، اسـتفاده از سیـستمهـای پاشـندهی ریـز و آبیـاری قطـرهای در آبیـاری فـضای سـبز و كشاورزی، روزبهروز فراگیرتر میشود. این سیستمها نسبت به سیستمهای پاشنده با حجم و فشار بالا، بـیشتـر در معـرض گرفتگـی هستند. بنابراین، مدیریت گرفتگی در سیستمهای توزیع و آبیاری، باید با استفاده از كنترل آب تصفیه شده، فیلتراسیون، طراحی پخش كننده های آب و راهبری و نگهداری مناسب انجام شود. فاكتورهای فیزیكی، شیمیایی و بیولوژیكی، كه باعث گرفتگی پخش كنندهها میشوند، در زیر، تشریح شده اند :

الف- كلسیم و منیزیم

وقتی غلظت بیكربنات، بیشتر از 2 میلی اكی والان بر لیتر (L/meq (است و pH بالای 5/7 ،كلسیم نیز، مثل آهـن مـیتوانـد رسوب كند. رسوبگذاری میتواند بین ساعات آبیاری، وقتی آب روی پخش كننده باقی میماند و سپس، تبخیر شده و مـواد معـدنی تغلیظ میشود، رخ دهد. اضافه كردن آمونیاك، به عنوان كود، باعث بالا آمدن pH میشود و ممكن است، ترسیب كلسیم و منیزیم را تشدید كند.

ب- باكتری و جلبك

رشد بیولوژیكی، مشكل اصلی سیستمهای توزیع و ذخیرهای است كه با همراه آب فاضلاب تصفیه شده، كار میكنند. كلـر بـاقی مانده در خطوط توزیع آب تصفیه شده، باید مانیتور و سطح آن حفظ شود. اما سطح كلر باقی مانده، باید از این نظر كه تاثیر نامطلوبی بر گیاهان فضای سبز نگذارد، كنترل شود. رشد جلبك، در موقعی كه آب فاضلاب تصفیه شده، در مخازن روباز ذخیره میشود، بسیار شدید است. با اسـتفاده از پروسـههـای حذف مواد مغذی، پتانسیل وقوع این امر را میتوان به صورت قابل توجه ای كنترل كرد. همچنـین، مـیتـوان از مخـازن سرپوشـیده استفاده كرد. سولفات مس نیز، در مخازن روباز، برای جلوگیری از رشد جلبك قابل استفاده است. اگرچه به علت سـمی بـودن مـس، استفاده از سولفات مس كاهش یافته و استفاده از علف كشها رو به افزایش است.

ج- باكتریهای اكسید كننده آهن

رشد باكتریهای اكسید كننده آهن، منجر به رسوبگذاری هیدروكسید آهن (III (میشوند و ممكن است باعث گرفتگی شوند.

2mg/0 و pH ،زیر شرایط معمول است (4 تا 5/8 ،(رشد شدید باكتریهای اكسید كننده آهن نیـز، L وقتی غلظت آهن، بیشتر از محتمل است.

ملاحظات كیفی آب فاضلاب تصفیه شده، از نظر سطح یونهای فلزی سمی

بیشتر یونها میتوانند در خاك تجمع پیدا كنند. یونهای سدیم، كلراید و بور، یونهای سمی محسوب میشوند. برخی از فلزات سنگین، مثل: مس، نیكل، روی و كلسیم نیز، ممكن است در آب فاضلاب تصفیه شده وجود داشته باشـد. میـزان بـسیار پـایین ایـن

فلزات سنگین، میتواند برای گیاهان، در مدت زمان طولانی، مفید باشد. برعكس آنچـه در آبیـاری كـشاورزی اهمیـت دارد، تجمـع فلزات سنگین در بافت گیاهان، از نظر سلامت عمومی جامعـه، مهـم نیـست. از ایـن رو، مـورد خاصـی در ایـن زمینـه، در قـوانین و رهنمودها بیان نشده است.

 

ملاحظات كیفی آب فاضلاب تصفیه شده از نظر نوع گیاه

انتخاب نوع گیاهان فضای سبز، معمولاً به عهده طراح فضای سبز است. اما كیفیت مورد نیاز آب فاضلاب تصفیه شده، بنـا بـه

نیاز نوع گیاه، متفاوت است. به طور كلی، سه پارامتر اصلی از نظر كیفی، باید مورد توجه قرار گیرد.

• مقاومت در برابر كلراید باقیمانده در آب فاضلاب تصفیه شده.

• مقاومت در برابر بر.

• مقاومت در برابر شوری (شورپسندی گیاه).

شورپسندی، پارامتر بسیار مهمی از نظر نوع گیاه است، چون نمك یا سدیم كلراید، تا حد زیادی، توسط گیاهان مصرف نمیشـود، بـا تبخیر نیز، از بین نمیرود و در خاك باقی میماند.

برخی راهكارهای كنترل شوری آب فاضلاب تصفیه شده برای آبیاری فضای سبز، به شرح زیر است:

• مخلوط كردن آب فاضلاب تصفیه شده با آبی كه شوری آن كم است، مانند: آب رودخانه، آب زیرزمینی و یا حتی آب شرب.

• كاشت از گیاهانی كه در مقابل شوری مقاومند.

• شستن نمكها از اطراف ریشه، با اضافه كردن آب مازاد.

. • اصلاح خصوصیات شیمیایی خاك، با اضافه كردن مواد شیمیایی، مثل: گیپسون

• نصب سیستم زهكشی، برای حذف مصنوعی آبی كه دارای محتوی میزان زیادی نمك است.

اصلاح پروفیل خاك با مواد شیمیایی، معمولاً برای سایت هایی كه با آب فاضلاب تصفیه شده آبیاری میشوند به كار میروند، تا، به علت سهولت استفاده، هزینهی پایین و مـوثر بـودن، بـه كـار مـیرود. CaSo4 قابلیت نفوذ خاك را نیز بهبود بخشند. گیپسون  تصفیه ی شیمیایی آب، هنگامی مفید است كه شدت شوری، آب آبیاری پایین باشد، یا وقتی كه نرخ جذب سطحی سدیم (SAR (بالا است. مقاومت گیاه در برابر خشكی نیز، در انتخاب آن برای فضای سبز مهم است. بیشتر گیاهانی كه به آب كـمتـری نیـاز دارنـد و شورپسندی آنها زیاد است، برای استفـاده از فضاهای سبزی كه با آب فاضلاب تصفیه شـده آبیــاری مـیشـوند، مناسـب بـه نظـر می آیند.

ملاحظات كیفی از نظر تخریب برگ گیاهان فضای سبز

تخریب برگ گیاهان فضای سبز، به علت افزایش سطح شوری در آب آبیاری پاشیده شده و كمبـود مـواد معـدنی اساسـی در آب آبیاری، مثل: آهن است. تخریب برگ گیاهان با آبیاری پاششی و با آب تصفیه شده ، اغلب قابل توجهتر از آبیاری با آب شهری اسـت.

در بین گیاهان تزیینی، اغلب درختان، زیتون، سماق آفریقایی، mesquite, pine Aleppo, pine Mondell و ash Raywood ،نسبت به تخریب برگ با آبیاری پاششی و با آب فاضلاب تصفـــیه شده، مقاوم هستند. درختـان حـساس نـسبت بـه ایـن ا قـدام، عبارتنـد از:

ash Modest ،پسته چینی، كه باید از كاشت آنها، وقتی آب تصفیه شده در سیستم آبیاری پاششی جریان مییابد، جلوگیری كرد.

استفاده از پاشندهها با پروفیل كم، پاشندههای ریز و سیستمهای آبیاری قطرهای، میتواند تماس برگ را با آب تصفیه شـده، كـم كند و در نتیجه، میزان تخریب برگ را كاهش دهد.

ملاحظات كیفی آب فاضلاب تصفیه شده، از نظر زیباشناختی

برخی پارامترهای كیفی آب فاضلاب تصفیه شده، از نظر زیباشناختی مهم است. با این وجـود، كـه اغلـب پارامترهـا قـانونمنـد نیستند؛ مثلاً برای سطح بو و رنگ، در اغلب قوانین، مورد خاصی بیان نـشده، امـا از جنبـه پـذیرش عمـومی بـرای آبیـاری بـا آب فاضلاب تصفیه شده، بسیار مهم است. بو، میتواند هنگامی كه سیستم توزیع به طور نامناسبی طراحی شده و به تبع آن ، نگهداری بهصورت نامطلوب انجام میشود، به وجود آید. ایجاد و گسترش بوی نامطبوع، اساساً به علت تولید سولفید هیدروژن است .كلرزنی دورهای، فلاش كردن و مانیتور كردن كیفیت آب فاضلاب تـصفیه شـده، در طـول سیـستم توزیـع، مـیتوانـد پراكنش بو را به حداقل برساند. آب فاضلاب تصفیه شده، ممكن است حاوی مواد شیمیایی و انـدكی رنگـی باشـد و هنگـام اسـپری، باعث ایجاد لكه شود، كه باید به این امر نیز، توجه كرد. استفاده از آبیاری قطرهای زیرسطحی و سطحی، میتواند از بروز این مشكل جلوگیری كند.

دستورالعملهای استفاده از مالچ، دفع آفات و علفهای هرز، انتخاب سموم و طرز تهیه و روش كـار آنها

مالچ

- مالچ، یعنی گستراندن لایه ای از مواد زبرآلی یا غیرآلی، روی خاك پیرامون گیاهان. این كار برای جلوگیری از رشد علفهای هرزو تبخیر آب از خاك پیرامون گیاهان، در هوای گرم و خشك انجام پذیرد، كه ممكن است، منظرهی جالب توجه ای هم به وجود آورد.

- مالچ با عمق زیاد، از یخ زدن ریشه ی گیاهان حساس، جلوگیری میكند.

- بهترین نوع مالچ در فضاهای سبز، پوست و تنه درختان، به صورت ذرات خرد شده است، كه باید به ارتفاع 5 تـا 8 سـانتیمتـر ریخته شود. این مالچ، مدت زیادی نیز دوام دارد.

- در باغهای صخرهای، از خرده سنگ، یا ریگهای گرد و نرم و یا از ریگهای ساحلی، به عنوان مالچ استفاده میشود.

دفع آفات و مبارزه با علفهای هرز

دستورالعمل مبارزه تلفیقی

- در گام نخست، باید آگاهی لازم در مورد بیولوژی گیاهی، كسب شود.

- در گام دوم، لازم است كه آفات اصلی منطقه، بیولوژی آنها و نوع خسارت وارده از طرف آنها مـورد شناسـایی و بررسـی قـرارگیرد.

- شناسایی فاكتورهای كلیدی محیط، كه روی گونه های آفت اثر میكنند، و پتانسیل آفت در اكوسیستم، اهمیت دارند.

- توجه به نقطه نظرها، روشها و موارد استفاده شدهی انفرادی یا دسته جمعی، از خسارات آفات یا پتانسیل زیست آنهـا، بـه طـور دایم جلوگیری میكند.

- برنامه ریزی برای اجرای مبارزهی تلفیقی، باید به گونه ای صورت گیرد كه در شـرایط ایجـاد تغییـرات موقـت زیـستی در جمعیـت

گونه های مزاحم یا گونه های اصلی، نیز بتوان از آن استفاده كرد.

- برای اجرای مبارزهی تلفیقی، آگاهی از مراحل حساس چرخه زندگی و جمعیت گونه های مهم، اهمیت دارد.

- استفاده از روشهایی كه شاخصهای بیولوژیك اكوسیستم را نگهداری، تقویت و تكمیل میكنند، مناسبتر و موثرتر خواهد بود.

- روشها و برنامههای مبارزه تلفیقی، بایستی منجر به ایجاد تنوع در اكوسیستم شود.

- برای آنكه برنامه مبارزهی تلفیقی با موفقیت همراه باشد، لازم است، سلامت درخت از یـكسـو و سـلامت و شـرایط زیـستی دشمنان طبیعی آفات از سوی دیگر، به طور منظم، كنترل و تقویت بشود.

- فضای سبز، دارای اكوسسیتم ویژهای است و تغییرات پیشبینی نشدهای در آن رخ میدهنـد. لازم اسـت، در برنامه مبـارزه تلفیقی، به این تغییرات توجه شود.

3دستورالعمل های مربوط به پوشش درختان و حفاظت آنها در برابر صدمات و خسارات، برای ترمیم

پوسیدگی و یخ ترك

- در نقاطی كه تنه درختان در معرض نور شدید خورشید، یا بادهای گرم و سوزان قرار دارند، و یا در محیطهای بارانی كه شرایط را برای رشد و نمو قارچها مستعد میكنند، پیچیدن قارچها به دور تنه درختان و گـاهی بـه دور شـاخه هـای پـایینی، وسـیله ی مناسبی برای جلوگیری از سوختن پوسته ی درخت در اثر نور خورشید و مقابله با عواملی است كه باعث پوسیدگی و سوراخ شـدن

پوسته ی درخت میشوند. میتوان از دستورالعملهای زیر، برای تامین پوششهای مختلف درختان استفاده كرد.

- پیچیدن گونی به دور تنه و شاخه های درخت، به منظور متعادل نگهداشتن دمای تنه درخت كه كاملاً در معرض نـور خورشـید است،كار چندان مفیدی نیست. با این وجود، میتوان از این روش، برای محافظت درختان، از خطر سرمای زمستان یا ایجاد زخـم توسط جوندگان، استفاده كرد.

- تنه هایی كه با دوغاب پوشانده و با نایلون پیچیده شدهاند، به ترتیب، 5/4 و 10 درجه سانتیگراد ، خنكتر از تنههایی هستند كه پوشش محافظ ندارند. روكش آلومینیوم، اگرچه از دوام چندانی برخوردار نیست، اما همین عمل را انجام میدهد.

- پوشاندن تنه درختان با صمغ، راحتتر و ارزانتر از پیچیدن آنها با یك پوشش ویژه است. همزمان با رشد تنه درخـت، ایـن صمغ در معرض هوا قرار میگیرد، ترك میخورد و باعث مقاومتر شدن كه پوستهی درخت در برابر دما میشود.

- پیچیدن درخت با رولهایی از كاغذ كه 100 تا 200 میلیمتر پهنا داشته باشند، میسر است. در محیطهای بارانی، پیچیـدن تنه

درخت، باید از پایین به بالا انجام شود. در محیطهای خشك، پیچیدن درختانی كه كمتر مستعد به بیماریها هـستند، از بـالا بـه پایین تنه صورت میگیرد. پوشش دور درخت را به وسیله ریسمانی كه در جهت عكس ایـن پوشـش بـه دور تنـه و شـاخه هـا پیچیده میشوند، باید محكم كرد.

- برای پیشگیری از صدمات و كاهش روند پوسیدگی درختان، شیوه های زیر را باید به كار برد:

الف- انتخاب گونه های مقاوم به پوسیدگی.

ب- انتخاب گونه هایی كه در مواقع آسیب دیدگی، از راه واكنشهای تدافعی، مانند: ایجاد كالوس، به سـرعت از رونـد پوسـیدگی جلوگیری میكنند.

ج- كاهش شمار، اندازه و شدت صدمات وارده شده بر درختان.

د- اجتناب از اقدامهای حمایتی كه موجب آسیب دیدگی آنها میشود، مانند: هـرس، تزریـق، كابـل بنـدی، پـشت زدن در فـصل رویش گیاهی و زمان برگریزی.

هـ- انتخاب مناطق امن برای كاشت درختان، به منظور جلوگیری از صدمات ناشی از عبور خودروها و مردم (در غیر ایـن صـورت، باید نسبت به حصاركشی آنها اقدام كرد).

و- هرس به موقع درختان، برای اجتناب از سنگین شدن شاخه ها و شكستن آنها.

ز- جلوگیری از صدمات وارد شده به درختان، هنگام جابه جایی آنها.

ح- حفظ توانمندی درختان از راه تغذیه كافی، آبیاری مناسب و كنترل آفات، برای رویارویی طبیعی با آنها (بهویژه در كاجها). قوی بودن درختان، موجب افزایش مقاومت آنها میشود.

برای پیشگیری از شروع پوسیدگی پس از صدمات سطحی و ایجاد زخم، میتوان به شیوه های زیر اقدام كرد:

1 .تمیز نگهداشتن محل صدمه.

2 .شكل دادن به زخم و اجتناب از افزایش به سطح آن.

3 .بریدن پوستهای آویزان، برای جلوگیری از تجمع عوامل بیماریزا و حشرات.

4 .پوشاندن سطح زخم، با موادی مانند: تركیبات رزینی و پلی اوراتان (نوعی پلاستیك كه در رنگسازی به كار میرود).

5 .جایگزینی مجدد پوستهای جدا شده. این عمل، در صورتی امكانپذیر است كه به محض ایجاد زخم، انجام شود، یا صدمه وارد شده، در فصل بهار یا اوایل تابستان، و در زمان فعالیت كامبیوم باشد.

- در مراحل نهایی پوسیدگی، چوب درخت، به وسیله قارچها و حشرات از بین میرود و بر اثر انجام برخی واكنشهـای شـیمیایی، حفرهی بزرگی در درخت ایجاد میشود. گاه، حفرهها بزرگ هستند یا نزدیك شاخه های اصلی قـرار دارنـد، كـه در ایـن صـورت، ممكن است، خطر سقوط درخت یا شاخه های اصلی را به همراه داشته باشد. در این حالت، بهتر است، درخت را قطع كرد. اما گاه،درخت از نظر تاریخی و زیباسازی محیط، چنان دارای اهمیت است، كه هر نوع تـرمیم، كـاملاً لازم و غیرقابـل اجتنـاب بـه نظـر میرسد. برای تیمار و پوشاندن حفرهها، انجام كارهای زیر ضروری است:

الف- تمیز كردن محیط حفره و خارج كردن چوبهای پوسیده، باید به دقت انجام گیرد. در این وضعیت، اما چوبهـای سـالم را، اگر چه تغییر رنگ داده باشند، نباید از درخت جدا كرد.

ب- ضدعفونی كردن محل حفره با موادی مانند سولفات مس و كروزوت (Cerosote ،(با در نظر گرفتن میـزان دقیـق مـصرف آنها.

ج- پركردن حفره، با مواد با دوام، غیرسمی، قابل انعطاف، پلاستیكی و غیر قابل نفوذ. زیرا حركت درخـت و نحـوهی توسـعه آن، باعث شل شدن مواد پركننده و عدم استحكام كافی میشود. برخی از مواد پركننده مناسب، عبارتند از:

- سیمان، با مزایایی مانند: قیمت ارزان، در دسترس بودن و نیز استحكام، و عیب هایی مانند: انعطاف ناپذیری، نفوذپـذیری، سنگینی و نیاز به مهارت در به كارگیری آن. بنابراین، استفاده از سیمان، تنها برای پركردن حفـرههـای كوچـك توصـیه میشود.

- مخلوط آسفالت و شن، كه آماده سازی و به كارگیری آن، مشكل است و بیشتر برای حفرههای انتهایی و حفرههایی كـه در معرض آفتاب قرار نمیگیرند، استفاده میشود.

- اوراتان (foan Urethan ،(دارای مزایایی مانند: سهولت به كارگیری، نیاز به زمان كم برای محكم شـدن، سـبك بـودن، غیرسمی و برخورداری از انعطاف پذیری نسبی است.

- تنه برخی از درختان، به محض این كه درجه حرارت محیط، به چند درجه زیرصفر برسد، شكاف میخورند كـه در اصـطلاح، مینامند. ساقه های شكاف خورده، تا حدودی ضعیفتر از ساقه های سـالم هـستند. عـلاوه بـرآن، شـكافهـای 1 آن را «یخترك» یخزدگی، قدرت تحمل فشار روی تنه درخت را كاهش میدهند. این وضعیت، در زمـستان و هنگـام بـارش بـرفهـای سـنگین، میتواند مشكل آفرین باشد و در موارد نادر، ممكن است، منجر به شكستگی تنه درخت شود. بیشترین میزان، تهدیـد ناشـی از یختركها، آسیب پذیر شدن در برابر پوسیدگی است. بنابراین، باید به نحوی این تركها را ترمیم كرد. بهتـرین روش، تـرمیم نیـز، استفاده از پیچ و مهره است.

الف- استفاده از پپچ و مهره، باید درفصل گرما، پس از بسته شدن شكاف انجام شود. همچنین به منظـور جلـوگیری از شكـستن شاخه های، درختانی كه انتهای آنها به انشعابهای دو شاخه ای ختم میشوند، و هر آن، امكان جدا شدن دو شـاخه از هـم وجود دارد، از روش پیچ و مهره استفاده میشود. جلوگیری برای این كار، باید پیچ و مهره را زیر انشعاب به كار برد . در ایـن

حالت، برای عبور واشرهای گرد یا بیضی شكل، محل سوراخ را باید هم سطح كامبیوم، كاملاً عریض و گشاد كرد.

Frost cracks

ب- به منظور جلوگیری از شكستن شاخه های ضعیف شكافته شده، باید یك پیچ از زیرشـكاف و دو پـیچ از بـالای آن عبـور داد، به طوری كه فاصله آنها از یكدیگر، دو برابر قطر شاخه ها باشد. دو پیچ به كار رفتـه، موجـب تقویـت و كـاهش مقـدار پیچیدگی روی انشعاب میشود.

نكاتی كه به هنگام پیچ و مهره كردن، باید در نظر گرفت، عبارتند از :

- سوراخهایی كه برای قرار دادن پیچ روی تنه تعبیه میشود، باید دارای قطری بین 1 تا 2 میلیمتر كوچكتـر از قطـر پـیچهـا

باشد، مگر در مواردی كه لازم باشد تكه های تنه درخت، به هم كشیده شوند، كه در این حالت، حداقل یكـی از سـوراخهـا باید به اندازه قطر پیچ باشد.

- واشرهای مدور یا بیضی شكل را باید با ته پیچ گوشتی به طرف كامبیوم (قسمتی كه بین چوب و پوستهی داخـل واقـع شـده است) فشار داد. انتهای سوراخها را باید بهنحوی برید كه واشرها به صورت مسطح و عمود بر پیچها قرار گیرند.

- جز در موارد بالا، برای ایجاد سوراخ زیر كامبیوم، باید از مته استفاده كرد، تا هنگامی كه پیچ هـا در آن قـرار مـیگیرنـد، شـل نشوند.

- قسمتی از پیچ را كه بیرون میماند، باید با درپوش پوشاند، تا استحكام بیشتری به آنها داده شود.

- هنگامی كه برای بههم كشیدن سرشاخه ها از پیچ و مهره استفاده میشود، باید برای استحكام بیشتر، زیر هر پیچ، دو یا چند واشر به كار برد. هر واشر را، باید با مهرهای از واشر قبل جدا كرد، تا تاب برندارد. شیگوفلیكس (Shigofelix ،(به جای استفاده از واشرهای مخروطی شكل، واشرهای بیضی شكل و مدور را توصیه میكند.

- در مواردی كه لازم است؛ پیچ زیر قسمت كامبیوم، شكسته شـود، پـیش از قـراردادن پـیچ در سـوراخ، بایـد آن را بریـد و یـا شكست.

- باید برش را حداقل، در فاصله 40 میلیمتری (5/1 اینچ) انتهای پیچ انجام داد، تـا جـای كـافی بـرای گـرفتن آن بـا آچـار

لوله گیر وجود داشته باشد. باید مراقب بود كه محل تماس آچار، آسیبی به پیچ نرساند و بـه مهـره برخـورد نكنـد. وقتـی پـیچ محكم شد، قسمت زاید آن را با حركت به چپور است (یا جلو و عقب)، باید جدا كرد.

- هنگامی كه برای تعبیهی جای پیچ، از دریل استفاده میشود، باید سوراخها را به طور دقیق، در شاخه های برابر هم ایجاد كرد.

برای این منظور، باید از یك مته پایه بلند استفاده كرد.

- باید مراقبت بود، هنگام محكم كردن پیچ و مهره، آسیبی به تنه و كامبیوم نرسد. برای این منظـور، اسـتفاده از آچـار بـوكس (آچار توخالی) مناسب است. برای جلوگیری از شل شدن و باز شدن مهرهها، پس از محكم كردن هر مهره، باید انتهای پیچ را با یك چكش تهگرد، له كرد.

- گاهی برای حفاظت از اندامهای گیاهی، اعم از اندامهای هوایی یا زیرزمینی، لازم است، از شبكه یا نردههـای حفـاظتی اسـتفاده شود. از نردهی محافظ اندامهای هوایی گیاه، برای حفاظت درختان و درختچه ها در پاركها و نیز در پیاده روها برای جلـوگیری از

آسیب و صدماتی كه توسط اطفال و جانوران ممكن است به درختان وارد شود، یا به منظور اجتناب از تصادم افراد با درختان، یا در زمینهای چمنكاری شده، برای جلوگیری از برخورد ماشینهای چمنزنی با درختان، استفاده مـیشـود. نـردههـای حفـاظتی، ازنبشی آهنی، یا لولههای فلزی ظریف و یا میلگرد تشكیل شده است كه به صورت قایم و به موازات تنه درخت و به فاصله معینی از آن، در زمین قرار میگیرند. این میلهها، توسط حلقه های فلزی یا پیچ و مهره، به یكدیگر وصل می شوند و در نتیجه، بـه آسانی میتوان آنها را باز و بسته كرد. بهتر است، نردههای حفاظتی را بهجای شكل استوانهای، به صورت مخروط ناقص ساخت.

در نتیجه، حلقههای بالایی، دارای قطر كمتری از حلقه های زیرین است و در صورت تصادم انسان به این نرده ها، قسمتهای سر و صورت آسیبی نمیبیند.

نرده های حفاظتی را باید رنگ آمیزی كرد، و برای این كار، رنگهایی را مورد استفاده قرار داد كه ضمن زیبـایی، بهتـر دیـده شوند. شبكهی حفاظتی اندام زیرزمینی گیاه، زمانی برای رشد ریشه مناسب است كه گازهای موجـود در آن، بـا گازهـای اتمـسفر تفاوت زیادی نداشته باشند. عدم تهویه، كاهش تولید انرژی (در نتیجه مختل شدن جذب فعال)، تولیـد مـواد سـمی (اتـانول و آمونیاك)، عدم توسعهی ریشه و كاهش جذب آب و مواد معدنی، عدم خروج گازهـایی ماننـد : Co2 ،در نهایـت، باعـث خفگـی ومرگ ریشه میشود. از طرفی، تراكم زیاد خاك، به میزان جذب گیاه را كاهش میدهد.

از سنگ فرش یا آسفالت كردن پیرامون درختان، كه موجب عدم تهویه خاك میشود، باید احتراز كرد. بـه جـای آن، بایـد از شبكه های حفاظتی استفاده شود. این شبكه ها، ممكن است فلزی یا از جنس بتون B45 باشند.

شبكه های فلزی را به شكل مربع یا دایره میسازند. این شبكه ها از چهار قسمت تشكیل شده انـد كـه در قاعـدهی درخـت، روی زمین قرار میگیرند. این شبكهها، براساس قطر قاعده درخت، دارای اندازه های مختلفی هستند. معمولاً این شبكه ها در كارخانه ریخته گری ساخته میشوند.

نوع سیمانی این شبكهها، كه از بتون بدون آرماتور ساخته شدهاند، بلوكهایی به ابعاد 8 ×25 ×50 سانتیمتر هستند كه در آنهـا، شكافهای 7 ×2 سانتیمتری تعبیه شده است. وزن هر صفحه،20كیلوگرم است و هر 8 عدد آن، یـك مترمربـع را مـیپوشـاند. ایـن صفحات، به رنگ سیمانی، یا رنگهای مختلف دیگر، دارای سطح صیقل خورده، ماسهـای یـا شـنی شـده هـستند. سـطح پوشـش صفحات، بستگی به گونه و سن درخت دارد و حداقل، 2 ×2 سانتیمتر توصیه میشود.

بلوك، یاد شده، بهدلیل قابلیت عبور هوا از خود، علاوه بر تهویهی خاك، از فشردگی خاك نیز جلوگیری میكند و میتواند آب را از شكافهای خود به داخل خاك نفوذ، دهد.

نوع دیگر شبكهی حفاظتی، صفحات هوا دهنده (kron Arbor (نامیده میشوند كـه دارای آرمـاتور هـستند و مـیتواننـد فـشار لاستیك ناشی از اتومبیـــلی را، تــا 5 تن، تحمل كنند. از این رو، برای كاربرد در جاهایی كه اتومبیل زیادی از آن جـا نمـیگذرنـد، بسیار مناسب هستند. اندازه این صفحات، 8 ×50 ×50 سانتیمتر، یا 8 ×40 ×50 سانتیمتر و وزن آنها، 151 كیلوگرم در مترمربـع است.

روی صفحات هوا دهنده، میتوان سنگهای طبیعی یا موزاییك را به كار برد، كه البته، از نظر رنگ و سـاختار، بایـد بـا نمـا و یـا مناظر طبیعی محل و زیبایی شهر منطبق باشد. ابعاد این صفحات 50 ×50 یا 30 ×50 سانتیمتر و وزن آن، 151 كیلوگرم است.

پیرامون صفحات حفاظتی، از سنگهای حاشیه استفاده میشود كه دارای تونلی در زیر، به ارتفاع 15 سانتیمتر اسـت. و ریـشه از زیر آن، میتواند عبور كند و به رشد خود ادامه دهد. این سنگها، روی پایههای بتونی كـار گذاشـته مـیشـوند و بـه هنگـام نـصب، زاویهای حدود 3 درصد نسبت به سطح دارند.

ضوابط و دستورالعملهای استفاده از قیم و مهار كردن درختان

برای نگهداری درختها و جلوگیری از شكستن شاخه های سنگین و افتادن آنها در اثر باد یا سنگینی بـرف، از «قـیم» اسـتفاده میشود و یا درخت را مهار میكنند. قیم، به طور معمول، برای نگاه داشتن درختانی به كار میرود كه قطر آنها از 70 تا 80 میلـیمتـر كمتر باشد.

قیمها بر دو نوع اند: قیمهای فلزی كه از نبشی آهنی و لوله های فلزی و جعبه های آهنی ساخته مـیشـوند، و قـیمهـای چـوبی، كـه قسمتی از تنه یا شاخه درختان قطع شده را شامل میشوند، حالت مستقیم دارند و دو شاخه هستند. در زیر، نحوهی كـاربرد قـیمهـا بیان شده است:

- هنگام قیمتگذاری، محل قرار گرفتن قیم، باید طوری باشد كه حداكثر حمایت از درخت امكانپذیر شـود؛ ضـمن ایـنكـه، قـیم از حداقل جلب توجه برخوردار باشد؛ به این معنی كه اگر درخت دارای وزن سنگینی است، محل استقرار قیم، باید محكم باشد. بهتر است برای نگهداری قیم، از بتون یا شفته، سنگ و سایر مواد با دوام استفاده شود. برای ایـن كـار، قـیم را بـین بتـون یـا شـفته میگذارند، تا به طور عمودی، زیرشاخهی پایین قرار گیرد؛ كه در نتیجه، شاخه نیز فاقد حركت های جانبی شـده و ایمنـی درخـت، تامین میشود.

- هنگام استفاده از قیمهای چوبی دو شاخه، ممكن است، پوست درخت در ناحیهی اتكا آسیب ببیند. به این سبب، یا بایـد در محـل تماس، از مادهای استفاده كرد كه از زخمی شدن درخت جلوگیری شود، یا باید در شاخه ی مورد حمایت، به طور افقی پیچگـذاری گردد و یك سر آن را، درون قیم فلزی U قرار داد؛ كه در نتیجه، بار سنگین درخت، بدون آن كه فشاری به پوسـت آن وارد آیـد، توسط پیچ به قیم متصل میشود و مانع زخمی شدن درخت خواهد شد.

- درختانی كه دارای تنه نسبتاً قوی هستند، اما رشد و توسعه ریشه ها به اندازهای نیست كه بتوانند درخت را نگاه دارنـد، بـه ویـژهزمانی كه خاك نیز مرطوب باشد، باید با استفاده از دو قیم چوبی ، از دو طرف، بسته و نگهداری شوند. در این مورد، برای درختانی با قطر 7 یا 8 سانتیمتر، باید از قیمهای چوبی با قطر 5 سانتیمتر و با ارتفاع 5/2 متر، استفاده كرد.

- برای اتصال درخت به قیم، نباید از سیمهای فلزی استفاده كرد، زیرا به مرور، سیم به داخل تنه درخت فـرو مـیرود و در نهایـت، آن را خفه میكند و از بین میبرد. بهترین وسیله برای این كار، استفاده از كمربندهای برزنتی است. برای آن كه كمربند به سـاقه یا تنه درخت فشاری وارد نكند، قطعه چوبی استوانهای شكل، قطورتر از ساقه، پهلوی ساقه درخت قرار میدهند و كمربند را به دور آن میبندند.

- مهار درختان را، با استفاده از طناب یا سیم و پیچ و مهره انجام میدهند. گاهی نیـز، بـا كابـلكـشی، درختـان بـه یكـدیگر مهـار میشوند. در پارهای ازموارد، شاخه های درختان، مورد حمایت قرار میگیرند.

- هنگام كابلكشی، باید دقت كافی مبذول داشت و توجه كرد كه كابلها و محل اتصال آنها، بـهدرسـتی انتخـاب شـوند. بـدیهی است، اگر دقت كافی در این كار صورت نگیرد و كابلكشی، به درستی انجام نشود، ممكن است، هنگام بهار، بر اثر افزایش حجم شاخ و برگ و سنگینی تاج، درخت اهرم شده، سقوط كند. در ضمن، لازم به یادآوری است كه با استفاده از كابل كشی، مـیتـوان شاخه های ضعیف، شاخه های تركدار و انشعابهای شكافته شده را حمایت كرد. به طور كلـی، روشهـایی كـه بـرای حمایـت از درختان انتخاب میشوند، به نوع درخت و قدرت شاخه هایی كه نیاز به حمایت دارند، بـستگی دارد. مهـار درختـان، بـه سـه روش انجام میگیرند:

الف- سیستم یك كابله

در این سیستم، دو شاخهی هم اندازه را كه از لحاظ محل اتصال به تنـه ی درخـت، ضـعیف هـستند، قـدری بـه طـرف یكـدیگرمیكشانند (با استفاه از طناب و قرقره و غیره) و با استفاده از كابل، آنها را مهار میكنند. در این صورت، شاخه ها از حمایـت یكـدیگر

برخوردار میشوند. در ضمن، در این سیستم، میتوان شاخه را با كابل به تنه درخت بست و آن را مهار كرد. شاخهی مورد نظر كـه به نسبت طویل است، با حالت افقی به تنه درخت متصل میشود و به منظور تامین ایمنی آن، باید محل اتصال كابـل بـه شـاخه ی درخت و هرس شاخه، مدنظر قرار گیرد. به این معنی كه كابل، باید در فاصلهای برابر با دو سوم طول شاخه از محل انشعاب از تنه درخت، به شاخه وصل شود و یك سوم از انتهای شاخه نیز هرس شود . در ضمن، باید توجه داشت كه برای شاخه هایی كه دارای قطر بیش از 25 سانتیمتر در محل اتصال با كابل هستند، كابل مورد استفاده، قطری برابر 5/7 میلیمتر داشته باشد.

ب - سیستم سه كابله

در این سیستم، سیمها به سه شاخه متصل میشوند و اتصال سه جانبهای برقرار میكنند. در این حالت، شاخه ها و تنههای ضعیف از حمایت بیشتری برخوردار میشوند، از پیچ خوردن و تابیدن آنها جلوگیری میشود و فشار وارد بـه محـل اتـصال شاخه ها نیـز،كاهش مییابد.

ج- سیستم مثلثی (جعبهای)

در این سیستم، شاخه های اصلی درخت، توسط كابل، بههم بسته میشوند و بهعلت محدودیت زیادی كه در امـر حركـت كـردن شاخه ها ایجاد میشود، ایمنی آنها، تا اندازه قابل ملاحظهای تامین میشود. در این سیستم، چنانچـه شاخه ها از داخـل، توسـط كابلكشی بههم متصل شوند، ایمنی آنها به مقدار بسیار زیادی تامین میشود.

- نوع كابل مورد نیاز، به نوع، اندازه، شرایط طبیعی درخت، اندازه شاخه ها، شمار شاخ و برگ و وزن آنها، در نظر گرفتن سلامت درخت (پوسیدگی و حفرهدار بودن و غیره) و نیز، فاكتورهایی مانند: مقدار بارش باران و ریزش برف، بستگی دارد. درختان، بایـد از نظر فرسودگی، ارزشسنجی شوند و سپس، همه عوامل یاد شده، برای تعیین اندازه كابل مورد نیاز، مورد ارزیابی قرار گیرند.

- یك كابل گالوانیزهی، 7 رشتهای با قطر 6 میلیمتر، برای شاخه هایی كه در محل اتصال با كابـل، قطـری حـدود 15 سـانتیمتـر دارند، مناسب است.

- هنگام كابلكشی، باید دقت داشت كه كابل با سایر شاخه ها اصطكاك پیدا نكند.

- پیش از اقدام به كابلكشی، باید این عمل را از لحاظ مقرون بهصرفه بودن اقتصادی بررسی كرد و مسایلی ماننـد: موقعیـت قـرار گرفتن درخت، عمرمفید، سن شادابی، گونه، شرایط و سلامتی آن را، مورد ارزشسنجی دقیق قرار داد و هزینههای مربوط بـه آن، مانند: ارزش كار و لوازم را ارزیابی كرد و سپس، در صورت لزوم، كابلكشی را انجام داد.

- مهار كردن درختان، برحسب قطر درخت متفاوت است و آنها را میتوان به صورت زیر تقسیمبندی كرد:

1 .برای درختانی كه قطر برابر سینهی آنها، 70 تا 80 میلیمتر (3 اینچ) است، از قیمهای بلند و بزرگ كه حدود50 میلیمتر (2اینچ) قطر و تا 5/2 متر(8 پا) درازا دارند، استفاده میكنند.

2 .درختانی كه قطر برابر سینهی آنها، 70 تا 100 میلیمتر است، باید بهكمك 2 یا 3 كابل، كه به چنـد مـیخ سـركج در خـاكمتصل شدهاند، مهار شوند.

3 .درختانی كه قطر برابر سینهی آنها 100 تا 200 میلیمتر است، نیاز بـه سـه كابـل دارندكـه شـامل 7 رشـته سـیم فـولادی گالوانیزه، هر یك به قطر3 میلیمتر است. هریك از این سه رشته كابل، به قلاب مخصوص وصل میشوند.

4 .درختانی كه قطر برابر سینهی آنها، بالای 250 میلیمتر است، با 4 كابل مهار میشوند. معمولاً، كابلها را بـه دور شاخه ای میبندند كه از یك سوی درخت منشعب میشوند. اگر چنین شاخه ای موجود نباشد، كابل را به وسیله یـك رول پـلاك 10 میلیمتر، به درختانی كه تا150 میلی متر (6 اینچ) قطر دارند، باید وصل كرد. برای درختان بزرگتر، باید از رولپلاكهای 12 میلیمتری استفاده كرد. رولپلاكها روی قسمتی از تنه قرار میگیرند، كه در جهت كشش طنابها هستند.

5 .در درختانی كه 100 تا 200 میلیمتر (4 اینچ تا 8 اینچ) قطر دارند، كابلها باید بـه قـلابهـای مخـصوص (Oleadmend( وصل شوند كه 100 تا 150 میلیمتر قطر و 2/1 متر درازا دارند. این قلابها، 1 تا 2/1 متر (3 تا4 پا) زیر سـطح خـاك قـرارمیگیرند.

6 .این قلابها، برای درختانی كه قطر برابر سینهی آنها، 200 میلیمتر است، باید 100 تا 250 میلـیمتـر قطـر و2 متـر طـول داشته باشند و 2/1 تا 2 متر در عمق خاك فرو روند. این قلابها، برای كشش كابلها در زاویهی است قرار میگیرند.

7 .برای درختانی كه در طول خیابانهای مركز شهر و پیاده روها بازكاشت میشوند، بهتر است كابلكشی زیرزمینی انجام گیـرد. زیرا، درحالی كه تنه و تاج درخت برای جنبش آزاد هستند، روت بال نیز،كاملاً محكم میشود. در این شیوه، در عـرض بـالای درخت، دو كابل قرار میگیرد كه بهطرف پایین كشیده شده و به تختـهی چـوبی تـه گـودال كاشـت، محكـم مـیشـوند. در قسمتهای روی روتبال، زیر آن و دو زاویه راست آن، دو تخته قرار میدهند، تا فشار وارده روی روتبال، در قسمتهای آن توزیع شود.

دستورالعمل بررسی مقاومت و میزان حساسیت در برابر بیماریهای گیاهی

انجام برنامه ریزیهای لازم، برای امور زیر الزامی است:

- بازدید و بررسیهای لازم به روی اندامهای گیاهان، برای كشف بیماریهای گیاهی، حمله آفات، نارسایی ها و كمبودها.

- آزمایشهای تجزیهی برگ و اندامهای گیاهی در مقاطع مختلف، برای تعیین مواد آلی جـذب شـده ، بـه علـت آلـودگی هـوا(تجزیه برگ برای كشف مقدار فلوراید ناشی از كارخانههای صنعتی)، در مقاطع سالانه (سال زراعی).

- ثبت نتایج، آزمایشها و بررسیها به طور منظم.

- تجزیه و تحلیل و بررسیهای كارشناسانه، براساس نتایج بهدست آمده.

- انتقال نتایج به دست آمده و توصیه های لازم به مدیریت كنترل.

در بخش مدیریت كنترل، امور زیر باید انجام شود:

- تشكیل پروندهی مناسب، برای گونه های گیاهی به كار رفته در فضای سبز، بـا یـادآوری خـصوصیات، مشخـصات و هـدف از كاربرد آنها.

- ارزشیابی نتایج ارسال شده از گروه فنی كارشناسان.

- اعمال دستورالعملهای مناسب، برای اصلاح وضعیت ناهنجار گیاهان، مانند: سمپاشی، اصـلاح یـا تعـویض خـاك، هـرس و نگهداری فیزیكی گیاهان، تعویض گیاه، مبارزه با آفات، درمان بیماریهای گیاهان و دیگر امور مورد نیاز.

- پیگیری امور اجرایی.

دستورالعمل نظارت و كنترل كیفیت

به منظور كنترل كیفیت عملكرد پروژه های فضای سبز، «واحد نظارت»، باید بر امور جاری تسلط داشته باشد.

الف- یكی از ارتباطهای ضروری میان نظارت و مدیریت بهتر، كه نظارت، به عملی شـدن آن یـاری مـی رسـاند، فعالیـت مبتنـی بـر «ارزشیابی مداوم» است، كه باید در ارتباط با «فعالیت نظارتی» انجام پذیرد.

ب- احراز صحت و یا سنجش كاركرد، عملكرد و تاثیر یك فضای سبز، یك ی از ویژگیهای محوری فعالیت نظارتی بـر فـضای سـبزاست.

ج- برای سنجش كاركرد، عملكرد و تاثیر یك فضای سبز، تشخیص متغیرها یا شاخص های نهادهها، ستاندهها، آثار پـروژه، عوامـل و محدودیتها، الزامی است.

د- در مواردیكه شاخصهای نظارتی مناسب، بیانگر اندازه های قابل تصدیق و عینی از واقعیتها و وقایع باشند مانند: مقدار جریـان آب، سطوح زیركشت چمن و گیاهان و...، اندازه گیری مستقیم نتایج پروژه ها، قابل اجرا است.

ه- در مواردی كه مشاهده و انـدازهگیـری نتـایج مـستقیم پـروژه مقـدور نیـست، بایـد از شـاخص هـای غیرمـستقیم و یـا نماینـده(Proxyindicator (استفاده كرد؛ ماننـد: آثـار فلورایـد موجـود در منطقـه روی گیاهـان مـستقر در فـضای سـبز، از راه انجـام آزمایشهای تجزیه برگ درختان.

و- هنگامی كه شاخص نماینده به كار گرفته میشوند، احراز صحت پیوندها و روابط فرض شده، بین متغیرهایی كه به طور مـستقیم قابل مشاهدهاند، ضروری است.

ز- نظارت بر كاركرد و عملكرد پروژه، باید معطوف به آن باشد كه فعالیت های زمانبندی و جدولبندی شـده، نتـایج مـورد انتظـار را به طور مستمر، و یا متناوب، اندازه گیری كند. مشاهده و ثبت وظایف و فعالیتها، باید مكرر- و یا روزانه- اجرا شود.

ح- فعالیتهای نظارتی در زمینهی تدارك اطلاعات، به منظور ارزشیابی مداوم، هر روز باید توسط مدیریت انجام شود.

ط- ارزشیابی مداوم مدیریت، باید شامل: مقایسه شاخصهای پروژه (وظایف، نهادهها و ستاندهها)، با ضوابط و هدفهای آن باشد.

ی- نظارت بر كاركرد و عملكرد پروژه و نظارت بر تاثیر آن، نیازمند نظامهای طراحی متفاوتی است.

ك- نظارت بر كاركرد و عملكرد پروژه ، باید با توجه ویژه به عملكرد فنی و نحوهی ادارهی پرسنل انجام گیرد.

ل- انتخاب كادر اجرایی نظارت و ارزشیابی پروژه های فضای سبز، از اهمیت ویژهای برخوردار است.

م- درارتباط با اعمال نظام نظارتی هر پروژه فضای سبزی كه به كنترل كیفیت بیانجامد، پاسخگویی به پرسشهای زیر، به وسیله

مدیریت فضاهای سبز، ضروری است:

- فعالیت نظارتی و ارزشیابی، معطوف به چه هدفهایی است؟

- چه نوع اطلاعاتی باید گردآوری شود؟

- گردآوری اطلاعات، به چه نحو انجام خواهد شد؟

- برای تجزیه و تحلیل، از چه روشهایی باید استفاده شود؟

- یافته های حاصل از نظارت و ارزشیابی، در اختیار چه كسی قرار خواهد گرفت؟

- سازماندهی نظام نظارتی و ارزشیابی، چگونه خواهد بود؟

- چه نوع كاركنان و چه تعداد مورد نیاز است؟

- هزینهی نظارت و ارزشیابی چقدر است و چه مقدار از كل هزینههای پروژه، باید به نظامهای نظـارت و ارزشـیابی اختـصاص یابد؟

- منابع مالی فعالیتهای نظارت و ارزشیابی، باید چگونه و از چه محلی تامین شود؟

- مشكلات و مسایلی كه از پی اعمال نظام نظارت و ارزشیابی نمود مییابند، كدام است؟

- موارد زیر، در فضاهای سبز دایر، باید مورد نظارت و ارزشیابی مداوم قرار گیرند:

- وضعیت باروری خاك.

- وضعیت منابع تامین آب و سیستمهای آبیاری.

- مقاومت و بیماریهای گیاهان.

- وضعیت تاسیسات مستقر و موجود.

- وضعیت عملكرد و كارآیی كاركنان.

ن- دستورالعملهای بررسی وضعیت باروری خاك فضای سبز دایر.

آزمایشهای كیفیت استاندارد خاك كه باید به وسیله گروه فنی انجام شوند، عبارتند از:

- تعیین درجه حاصلخیزی خاك از نظر مواد غذایی پرمصرف، مانند: ازت، پتاسیم و فسفر، به صورت سالانه و تعیـین مقـدار مواد غذایی كم مصرف در خاك، مانند: آهن، روی، مس در صورت مشاهده كمبود.

- تعیین درجه شوری- قلیایی و واكنش pH خاك و آب مصرفی، به صورت سالانه.

- تعیین مقدارمواد آلی- آهك به گچ و لایه های محدود كننده كشت، در مواقع احـداث (شناسـایی اولیـه) و بـروز مـشكلاتمترتب.

- ثبت و نگهداری فیشهای اطلاعاتی حاصل از نتایج آزمایشهای بالا و بررسیهای كارشناسانهی اولیه.

- تكرار آزمایشهای مورد لزوم و انجام بررسیهای كارشناسی در مقاطع زمانی معین.

- تجزیه و تحلیل نتایج بررسی و آزمایشهای انجام شده، به وسیله كارشناسان مربوطه

- انتقال نتایج بهدست آمده، همراه با ارایهی توصیههای اصلاحی، طبق دستورالعملهای مندرج در بند دسـتورالعملهـای نـوع خاك و تعویض و كوددهی به مدیریت كنترل.

- در بخش مدیریت كنترل، موارد زیر باید اجرا شوند:

- تشكیل پروندهی مناسب از نتایج اطلاعات بهدست آمده دربارهی وضعیت خاك، در مقاطع مختلف، بـا قابلیـت دسترسـی بـه بخشهای مختلف آن در هر زمان، به وسیله مدیریت كنترل.

- ارزشیابی نتایج ارایه شده، به وسیله گروه فنی.

- صدور دستور انجام عملیات لازم.

- پیگیری امور اجرایی.

- دستورالعمل بررسی وضعیت منابع تامین آب و سیستمهای آبیاری فضاهای سبز

اموری كه باید به وسیله ی گروه فنی انجام پذیرد، عبارتند از:

- انجام آزمایشهای كیفیت استاندارد آب آشامیدنی و آبیاری در مقاطع زمانی معین.

- تعیین دبی منابع تامین آب در مقاطع ادواری معین.

- بازدید كارشناسی سیستمهای آبیاری.

- ثبت و نگاهداری برگههای اطلاعات، حاصل از نتایج آزمایشها و بررسیهای انجام شده.

- تجزیه و تحلیل نتایج بررسیها و آزمایشها.

- انتقال نتایج به دست آمده، به مدیریت كنترل و ارایهی توصیههای لازم.

ف- اموری كه باید به وسیله مدیریت كنترل اجرا شوند، عبارتند از:

- تشكیل پروندهی مناسب، برای ثبت ذخیرهی نتایج بررسیها و اطلاعات به دست آمده از آزمایشها و بررسیها.

- ارزشیابی نتایج، بررسیها و توصیه ها.

- صدور دستور، برای انجام امور لازم آبیاری و منابع تامین آب.

- پیگیری امور اجرایی.

راهنمای كلی ایمنی در برابر آتش سوزی در پاركها و فضاهای سبز شهری

آتش سوزی در فضای سبز شهری، دارای حالتهای مختلف است. در فضاهای سبز كوچك و در فضاهای سبز با تـراكم پ وشـش گیاهی كم، آتش سوزی ، به صورت موردی بوده و كنترل آن آسان است. در فضای سبز به نسبت وسیع و پر تراكم، به ویژه بـا وجـود درختان سوزنی برگ، خطر آتش سوزی  بیشتر و كنترل آن مشكلتر است. در این دستورالعمل، آتش سوزی  در ابعاد وسیع و در فضای سبز و پرتراكم، مورد توجه قرار گرفته است.

- تهیه و تدوین قوانین و مقررات برای رعایت اصول ایمنی (در برابر آتش)، و به كارگیری مقررات آن، الزامی است.

- ترویج، تبلیغ و آموزشهای لازم به منظور ایجاد آگاهی اجتماعی، برای احتراز از احتمال بروز آتش سوزی ، ضروری است.

- آموزش برای مقابله با حریق، به ویژه برای كاركنان پارك و مسوولان اطفای حریق، الزامی است.

- پیش بینی و احداث راهها و خطوط ارتباطی، برای دسترسی سریع و نقل و انتقال افراد و مواد، به منظـور مبـارزه بـا آتـش، در طراحی الزامی است.

- پیش بینی و تامین وسایل و تجهیزات اطفای حریق و شیرهای آب، در طراحی فضای سبز الزامی است.

- پیشبینی آتش برها (نوارهای خالی از گیاه)، در طراحی فضای سبز، بسته به شرایط، لازم است.

- استفاده از امكانات بیمه، در برابر خطر آتش سوزی  لازم است.

- تهیه نقشه ها و دستورالعملهای مبارزه با آتش، ضروری است.

- گنجاندن برجها یا مكانهای مراقبت و تاسیسات هشدار دهنده (به محض شروع آتش سوزی)، بسته به شرایط، الزامی است.

- محصور كردن قسمتهای حساس در برابر خطر آتش (مانند: محلهای ذخیره سوخت و جمع آوری شاخه ها)، الزامی است.

- پیشبینی وسایل جمع آوری سریع مواد آتش زا از محوطه (مانند: انبوه برگهای خزانی و علوفههـای خـشك سـطحی)، لازم است.

- مخلوط كردن درختان سوزنی برگ و پهن برگ، بسته به شرایط، لازم است.

- پیشبینی احداث دریاچه ها و استخرها برای عملیات اطفا، در طراحی، بسته به شرایط، لازم است.

- تامین دپوی ماسه و خاك برای مبارزه با آتش، بسته به شرایط، لازم است.

مدیریت بلایای طبیعی در فضای سبز شهری

بحران، عبارت است از عدم انطباق نیازها و منابع. «مدیریت بحران»، عبارت است از كنترل شرایط متزلزلی كه بـا وقـوع بحـران ایجاد شود. از این رو، داشتن یك مدیریت ریسك با چشمانداز برطرف كردن همه عوامل ایجاد بحران، به طـور دایـم، از نیازهـای یك جامعهی شهری محسوب میشود.

اگر فضای سبز، در توسعهی شهرها مبتنی بر نیاز واقعی و منطبق با منابع و زیرساختهای مناسب آن نباشد، میتواند به منزلـهی یك بحران، از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، سلامت و بهداشت و ...، موجب ضرر و زیان هنگفتی برای انسان شود. بی شك پدیده هـای طبیعی، مانند: باد، سیل، زلزله، آتش، آن چنان قوی ظهور مینمایند كه توان ایستادگی در مقابل آنها، برای انسان غیـرممكن اسـت.

اما با شناخت از نحوه و نوع اثرگذاری هریك از این پدیده های طبیعی، میتوان نوع طراحی فضای سبز را به گونه ای برگزیـد كـه بـا كمترین خسارت ممكن در این بخش، رو به رو باشیم و جبران خسارات نیز، پس از این آگاهی، با برنامه ریزی بهتری صورت پذیرد.

بلایای طبیعی– ناگهانی، این بلایا به دو گروه تقسیم میشوند:

(الف) بلایایی كه منشاء زمینی دارند، نظیر: زمین لرزه، زمین لغزش، وقوع بهمن، آتشفشان و تسونامی.

( ب) بلایایی كه منشاء آب و هوایی دارند، مانند: توفان، گردباد، سیل، سرما و گرمای شدید، كـه تحـت تـاثیر مـستقیم عوامـل آب و هوایی قرار دارند و همچنین، تهاجم آفات، آتش سوزی ، رها شدن مواد سـمی و خطرآفـرین در محـیطزیـست، كـه تحـت تـاثیرغیرمستقیم عوامل آب و هوایی هستند.

سیل

رخداد سیل، از دیدگاه زمین شناسان، یك رویداد طبیعی و قابل انتظار است، با این وجود، مردمی كه جاری شدن سـیل را تجربـه كردهاند، اغلب از وقوع چنین حادثهای و شدت عملكرد آب، دچار تعجب میشوند. پدیدهی جاری شدن سیل، از عـادیتـرین بلایـای طبیعی است كه با خسارتها و صدمات زیادی همراه میشود. آمار، نشان میدهد كه در دهه های آخر قرن بیستم، بیشتر از صد هزار بار، سیل در جهان جاری شده است كه با خسارتهای جانی و اقتصادی بسیاری همراه بوده است.

سیلابها علاوه بر خسارتها، دارای منافعی نیز هستند. سیلابها یكی از مهمترین نیازهای اكوسیستم اكثر رودخانه ها را برآورده میكنند و به نگهداری و ایجاد شرایط مناسب، به منظور زیست در مناطق مرطوب كمك میكنند. از دیگر ویژگیهای مهم سیلابها، گذاردن مواد غذایی مختلف و متنوع در اختیار خاك از راه رسوبگذاری لایه های سیلت است.

علل وقوع سیل

به طور كلی، علل بروز سیلاب را به دو گروه میتوان تقسیم كرد:

1 .علل فیزیكی

2 .فعالیت های انسانی

وقوع سیل، بستگی به رابطه بین بارندگی و رواناب دارد و توسعه شهری نیز، موجب تغییراتی در این رابطه میشود. مطالعات، نشان دادهاند، در منطقه شهری، ایجاد روانابها در اثر بارندگیهای ناگهانی، بسیار بیشتر از زمان قبل از توسعه و شهرسازی است.

سیلابهای كوتاه مدت و ناگهانی، اغلب در جاهایی رخ میدهند كه پلهایی در عرض رودخانـههـا و نهرهـای كوچـك سـاخته شده اند و در آنها واریزههایی وجود دارند كه موجب ایجاد موجی از آب و حركت آب ، همراه با قطعات واریـزه مـیشـوند. در منـاطق شهری، عوارضی نیز وجود دارند كه از توسعه و جاری شدن سیل، به طور موثری جلوگیری میكنند.

گیاهان، ممكن است از راههای مختلف، موجب كاهش بلایای حاصل از سیلاب شوند. ریشه گیاهان، باعث افزایش تخلخل در خاك، افزایش میزان ورود آب به داخل خاك و نیز ، كاهش میزان جاری شدن رواناب و آبهایی سطحی میشوند. گیاهان، قـادر بـه جذب آب نیز میباشند.

به طور كلی، عواملی همچون: استفاده مناسب از زمینهای واقع شده در روی پهنه های سیلابی، شدت و فصل وقوع، میزان بالا آمدن آب و مدت تداوم آن، پیشبینی، آگاهی، وجود سیستمهای اضطراری هشدار دهنده، نوع خاك، وجود درختـان، اكـسیژن و دمـا،آسیبهای مكانیكی، مواد شیمیایی، حشرات و بیماریها میتوانند بر میزان صدمات و خسارتهایی ناشی از سیل تاثیرگذار باشـند. ازنظر زیست محیطی، بهترین راه حل به منظور كاهش آسیبها و خـسارتهـای حاصـل از سـیلاب در منطقـه شـهری، تـدوین قـوانین پهنه های سیلابی است.

• تاثیر برخاك- نكاتی كه در زیر در ارتباط با خاك ارایه شده، در شناخت اثرات سیل بر درختان، حایز اهمیت است.

• تهویهی خاك- سیل، باعث كاهش تهویه خاك میشود و در نتیجه، اختلال در سیستم جذب گیاهان را به دنبال خواهد داشت.

• pH - سیل، باعث افزایش pH خاكهای اسیدی و كاهش pH خاكهای قلیایی میشود.

• ماده آلی- میزان تجزیهی مواد آلی در خاكهای سیل زده، نصف خاكهایی است كه دچار سیل نشدهاند. محصول نهایی و اصلی عدم تجزیه ماده آلی در خاكهای سیلزده، دیاكسیدكربن، متان و مواد هوموسی اسـت. بـهعـلاوه، تـراكم اتـانول و سـولفید هیدروژن در خاك های غرقاب بالادست، باعث تخریب سیستم ریشه میشود.

• رسوبگذاری- باقیماندهی سیلت یا شن، به عمق7 سانتیمتر، روی ریشه درختان را میپوشاند و با محدود كردن رونـد تـامین اكسیژن، باعث خفگی آنها میشود. مقاومت گونه های مختلف، در برابر رسوبگذاری، متفاوت است.

• فرسایش- جریانها و امواج شدید یا ذرات معلق، ممكن است باعث شسته شدن خاك پای درخت و نمایان شدن ریشه های آن شوند. این ریشه های عریان، نه تنها درخت را دچار تنش میكنند، بلكه باعث افزایش آسیب پذیری درخت در برابـر وزش بـاد نیـزمیشوند.

• درختان– خصوصیات مختلف یك درخت، بر مقاومت آن در برابر سیل تاثیر میگذارد. از مهمترین این خصوصیات، میتـوان بـه: ارتفاع، قدرت و ضعف تاج، سن درخت، نیرو و انرژی درخت اشاره كرد.

• آسیبهای مكانیكی- یكی از جنبه های تخریبی سیل كه اغلب بیش از حد مورد توجه قرار میگیرد، آسیبهای مكانیكی ناشی ازفعالیت موج، جریان و رسوبات شناور است. فعالیت موج یا جریان آب، بهخصوص باعث تخریب نهالهای جوان درختان میشود. رسوبات شناور، هم به درختان كوچك و هم به درختان بزرگ، آسیب میرسانند.

• مواد شیمیایی- سیلاب، ممكن است مواد شیمیایی مختلفی را با خود حمل كند كه به صورت هرزآب ، از مزارع كشاورزی و سـایر مناطق جریان یافته اند، یا از مواد جاری در فاضلاب هایی هستند كه بر اثر عدم تصفیه در دستگاههای تصفیه آب آزاد شدهاند.

• فصل- سیلهایی كه در طول فصل رشد گیاهان رخ میدهند، بیش از سیلهایی كه در زمان خواب گیاهان اتفاق مـیافتنـد، بـه گیاهان چوبی آسیب میرسانند.

علایم تنش

درختانی كه تحت تنش سیل قرار دارند، نشانههای مختلفی دارند. این نشانه هـا عبارتنـد از: كلـروز (زردی) بـرگ، ریـزش بـرگ، كاهش اندازه برگ، كاهش رشد جوانه و سبزینگی، بیماریهای خاص از بین برندهی طوقه و ریـشه و مـرگ سرشـاخه هـای تـاج.

معمولاً درختانی كه تحت تنش هستند، در سالهای پس از تنش، بذر زیادی تولید میكنند.

 

مدیریت درختان سیل زده

بهترین روش مدیریت (كنترل) درختان سیلزده، افزایش نیرو و انرژی درختان با حفظ و نگهـداری درخـت در برابـر تـنشهـای بیشتر است. نیرو و انرژی درخت را میتوان با دادن كمی كود ازته، تهویه خاك، مالچ و آبیاری در شرایطی كـه خـاك بـه شـدت خشك است، افزایش داد.

سیل سبب میشود كه برخی درختان دچار تنش شوند، به لحاظ فیزیكی تخریب شوند و یا مورد حمله ی حشرات و بیماریها قرار بگیرند. این عوامل، باعث كاهش استحكام ساختاری درخت و افزایش احتمال سقوط آن ها در برابر تندبادها و نقصان ساختاری آنهـا خواهد شد. درختان معیوبی كه در محیطهای پررفت و آمد، نظیر: مناظر شهری، پاركها و سایر مناطق تفریحی قرار دارند، خطرنـاك قلمداد میشوند و ایمنی افراد و اموال پیرامون خود را به مخاطره میاندازند.

از مقاومترین گونه ها به سیل و سیلزدگی، میتوان: افرا، زبانگنجشك، داغداغان، توسكا و... و از گونه های حـساس بـه سـیل، میتوان گردوی سیاه، كاج قرمز و سفید و بلوط قرمز و سفید را نام برد.

خشكسالی

خشكسالی، به ویژه خشكسالیهای شدید، ویران كننده و فاجعه آفرین هستند و بر بسیاری از فعالیتهای كـشاورزی، اقتـصادی، اجتماعی و زیست محیطی، تاثیرات مخرب برجا میگذارند. وقوع این پدیده در مناطقی كه از نظر اقلیمی خشك هستند، مصیبت بـارتر است. در این مناطق كه به طور طبیعی دارای محدودیت منابع آب هستند، بروز خشكسالی، اثرات منفی بیشتری در پی دارد. فراوانـی

وقوع و گسترهی تحت تاثیر خشكسالی، نسبت به دیگر بلایای طبیعی بیشتر و خسارتهای ناشی از آن نیز، وسیعتـر اسـت. البتـه هرچه شدت و گستردهی خشكسالیها بیشتر باشد، اثرات آن، عمیقتر است و موجب ایجاد بحران در منطقه میشود.

خشكسالی، دارای سه ویژگی: شدت، مدت و وسعت است. برای اعمال هر نوع نظام مدیریت كشاورزی، شناخت این مشخـصات به وسیله ی نمایه های معتبر، ضروری است. و تصمیم گیری برای توسعه منطقه نیز، باید متناسب با پتانـسیل منـابع موجـود و شـناخت شرایط عادی آنها باشد.

1 .دیدگاه هواشناسی- هواشناسان، خشكسالی را بارش كمتر از حد معمول، كه منجر به تغییر الگوی آب و هوایی مـی شـود، تعریف كردهاند. بنابراین، خشكسالی از نظر هواشناسی، به حالتی از خشكی ناشی از كمبود بارندگی اطلاق میشود.

2 .دیدگاه اقلیم شناسی- از دیدگاه اقلیم شناسان، خشكسالی، یك پدیدهی طبیعی است كه در اثـر تغییـرات الگوهـای آب وهوایی ناشی از كاهش نزولات جوی كمتر از حد معمول، خودبه خود به وجود مـی آیـد و ادامـه آن، موجـب عـدم تعـادل اكولوژیكی و هیدرولوژیكی میشود.

3 .دیدگاه كشاورزی- از دیدگاه كشاورزی، زمانی كه رطوبت خاك، از نیاز واقعی محصول كمتر باشد و منجـر بـه خـسارت درمحصول شود، خشكسالی روی داده است. چون در محاسبهی نیاز آبی گیاهان، مشخص شده كه نیاز آبـی آنهـا بـا هـم متفاوت است، بنابراین، مفهوم خشكسالی از دیدگاه كشاورزی، برای محصولات مختلف، یكسان نیست.

4 .دیدگاه اجتماعی و اقتصادی- از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی، زمانی خشكسالی روی میدهد كه كمبود آب برای نیازهـای بشر، موجب نابه هنجاریهای اجتماعی و اقتصادی شود.

عوامل پیدایش خشکسالی

به طور كلی، میتوان علل زیر را مهمترین عوامل وقوع خشكسالی دانست:

استقرار سلولهای پرفشار گرمسیری با دامنهی نوسان بین عرضهای 20 و40 ،خشكی آب و هوا، عدم صعود و جابه جایی شـدید هوا، جریانهای دریایی سرد و بالا راندگی آبها، وزش بادهای گرم و سوزان، موانع كوهستانی و استقرار سلولهای كم فشار حرارتی.

همچنین، وقوع پدیدهی فرسایش آبی و بادی در بیابانها و از دسـت رفـتن خـاكهـای سـطح الارضـی حاصـلخیـز، تبعـات منفـی خشكسالی را تشدید میكنند.

از مهمترین شاخصهای خشكسالی، میتوان به شاخصهای شدت خشكسـالی پـالمر، درصـدی از نرمـال، بـارش اسـتاندارد،رطوبت محصول، رطوبت خاك و بارش موثر، اشاره كرد كه تفاوت آنها در مقیاس زمانی و فاكتورهای اندازهگیری، مانند: دما، بارش،رطوبت، تبخیر و تعرق است.

از مهمترین اثرات خشكسالی در محیطزیست، میتوان به موارد زیر اشاره كرد: نابودی گونه های مقاوم و مفید بومی و جایگزینی گونه های مهاجم و مزاحم، از بین رفتن گیاهان تثبیت كننده ی خاك، بروز آفات گیاهی، كاهش مقاومـت خـاك در برابـر فرسـایش و تغییر كیفیت فیزیكی و شیمیایی، كاهش یا از بین رفتن هوموس خاك، تخریب ساختمان خـاك، كـاهش فعالیـت موجـودات زنـده ی

خاك، نقصان نقل و انتقال مواد غذایی در خاك، ترك خوردگی و سله بندی خاكهای رسی در اثر افزایش شـدت تـابش خورشـید بـه خاك، تشدید فرسایش بادی و آبی، تشدید آتش سوزی جنگلها، افزایش حساسیت مناطق خشك در مقابل عوامل نامـساعد، تـسریع

بحران كویرزایی، افزایش غلظت املاح موجود در خاك، افزایش غلظت آلـودگی آب دریاچـه هـا و منـابع آب زیرزمینـی، افـت سـطح بهداشت جامعه در اثر كاهش ذخایر آبی و تخریب ساختمانها در مناطق مسكونی در اثر افت آبهای زیرزمینی.

برنامه ریزی و مدیریت خشکسالی

بدون تردید، بروز پدیدهی خشكسالی، اجتناب ناپذیر است و نمیتوان از وقوع آن جلوگیری كرد. این پدیده، نظیر سـایر بلایـای

طبیعی، هر ساله خسارتهای سنگینی بر بسیاری از كشورها وارد میكند و تنها با اجرای یك برنامه جامع و به كارگیری روشهـای صحیح مدیریتی، میتوان بسیاری از این خسارتها را كاهش داد.

نوع مدیریت برای مقابله و كاهش بلایای طبیعی، مانند: خشكسالی، تحت عناوین مدیریت بحـران و مـدیریت ریـسك ، اعمـال میشود. اغلب كشورهای در حال توسعه، از مدیریت بحران، برای كنترل خشكسالی استفاده میكنند. از اینرو، به طور معمول، پس از وقوع یك دوره خشكسالی و بروز خسارتهای سنگین در یك كشور، كمیته های مدیریت بحران تشكیل میشوند.

در مدیریت بحران، اغلب تدابیر و اندیشه ها، واكنشی و انفعالی هستند. این تدابیر، در زمان اوج شـدت خـشكسـالی، بـه صـورت شتابزده و سریع اتخاذ میشوند و به اجرا در می آیند و در روند پیادهسازی آنها، كمتر به كاهش اثرات خشكسالی توجه میشود. در این نوع مدیریت، پرداخت خسارت و كمكرسانی بلاعوض به خسارت دیدگان، مقدم بر كلیه ی فعالیتها است. برخـی تـدابیر، پس از پایان خشكسالی و در قالب كمكهای اضطراری، صورت میپذیرند. ویژگی مهم مدیریت بحران، عدم هر گونه اقدام قبـل از وقوع خشكسالی است و همه فعالیتها پس از آن صورت میگیرند. اما در « مدیریت ریسك»، به عكس مدیریت بحران، اقدامات گستردهای قبل از وقوع خشكسالی انجام میشود و در واقع، میزان غافلگیری ناشی از وقوع بحران، به حداقل میرسد.

در مدیریت ریسك، تدابیر و تمهیدات، فعال و پویا هستند و تاكید بیشتر، بر ایجاد آمادگی و كاهش ریسك خـشكسـالی اسـت.

كاهش ریسك، شامل: برنامه ها، سیاستها و فعالیتهای كوتاه یا بلندمدتی است كه در هنگام خشكسالی به اجرا در می آیند، تـا از میزان خطر خشكسالی برروند زندگی، سرمایه ها، استعدادها و ظرفیتهای تولیدی انسان بكاهد. ایجـاد آمـادگی نیـز، در برگیرنـده فعالیتهایی است كه قبل از وقوع خشكسالی به اجرا در میآید، تا سطح آمادگی و توانمندی عملیاتی و سازمانی نهادهای مسوول را برای ایجاد واكنش و مقابله با خشكسالی، افزایش و بهبود بخشد. مدیریت ریسك خشكسالی، دارای سه مولفهی اصلی: پایش و هشدار به موقع، ارزیابی خطر و تاثیرات و كاهش خطر و واكـنش مناسب است.

مدیریت ریسك خشكسالی در فضای سبز

انتخاب گیاهان چوبی، برای یك محوطه كم آب یا خشكی گریز، مستلزم توجه خاص است. گیاهـان چـوبی، نظیـر: درختـان و درختچه ها به منزله تشكیل دهنده بخش اصلی مناظر شهری و نوعی سرمایهگذاری طولانی مدت محسوب میشـوند. عـلاوه بـر جنبه زیباشناختی و كاركرد گیاهان، عوامل خاك، الگوی زهكشی؛ موقعیت از نظر گرما و باد و چگونگی آبیاری نیـز، حـایز اهمیـت هستند. آبیاری سطحی مداوم، باعث افزایش تولید ریشه های سطحی میشود و خشكیگریزی را با شكست روبرو میكند. در مناظر شهری مناطق خشك و نیمهخشك، باید از گیاهانی استفاده كرد كـه بـیش از سـایر گیاهـان كاشـته شـده و در منـاظر شهری، با آب و هوای خشك، سازگاری داشته باشند. گریز از خشكی، فرصتی برای انتخاب گیاهانی به وجود میآورد كـه بـا شـرایط بومی سازگارتر و قادر به رشد و شكوفایی اند؛ در شرایطی كه سایر گیاهان مناظر شهری، چنین نیستند. ما از مناظری كه بازتاب محیط اطراف باشند، بیشتر لذت میبریم، تا مناظری با ساختار غیربومی؛ كه اغلب استقرار و نگهداری آنها، مـستلزم تـلاش بـسیار اسـت. تنوع رنگ، بافت و تراكم برگها و نیز، نوع كاشت گیاهان خشكیزی، بسیار گسترده است. برخی مانند: گیاه مورد، برگهای كوچكی دارند كه بافت ظریفی را به وجود میآورند. برخی دیگر، نظیر: مریم گلی، برگهای خاكستری یا نقرهای دارند. برخی دیگر، مثل: یوكا، تیغه ها یا خارهایی دارند كه ظاهری خشك به آنها میدهد. برخی، مانند: اسطوخدوس، برگهای معطـر دارنـد. بـرای مثـال، كـاج و سروهای خمره ای، با آبیاری كم، یك محل كاشت عالی به وجود میآورند. درختهای نوئل، در محلهایی كه زیاد آبیاری میشوند یـا مناطق پست و مرطوب، بهترین گزینه اند. گیاهان خشكی زی، برای كاشت انبوه در كنارههای شیبدار، به ویژه منـاطق گـرم غـرب و جنوب نیز، بسیار مناسب هستند.

داغداغان، لیلكی با بلوط خاردار، برای كاشت در منازل، بهتر از افرای نقرهای، غان، سپیدار یا صنوبر شرقی هستند. بهترین محـل برای كاشت درختان و درختچه ها بسترها یا آیلندهایی جدا از چمن است، مگر آن كه چمن نیز، از نوع كم آب باشد یا درآن، از گیاهان پوششی مقاوم به خشكی استفاده شده باشد. باید قبل از كاشت، به نوع خاك، زهكشی و موقعیت محل كاشت، توجه كامل شـود. هـر یك از این عوامل، اثرات بلند مدتی در روند مقاومت گیاهان نسبت به خشكسالی خواهند داشت.

با توجه به شرایط اقلیمی و نیازهای اكولوژیكی گیاهان و مراجعه به مراكز آگاه و با دسترسی به منابع گیاهان منطبـق بـا شـرایط شناسایی، میتوان در سطح وسیع و با طرح مشخص، از گیاهان با ریسك بسیار پایین استفاده كرد و به منظور ایجـاد تنـوع، از دیگـر گیاهان، به صورت آزمایشی بهره برد و تحت یك نظارت كاملاً علمی، نسبت به تعیین میزان استقرار آنها در سـالهـای متمـادی و برخورداری از منبع قوی گیاهان در دسترس بعد از حداقل یك دورهی 5 ساله اقدام نمود.

در برخی محلها گیاهان پوششی، نسبت به باریك برگان چمنی، گزینهی بهتری محسوب میشوند؛ زیرا تنوع بافت و رنگ آنها گسترده است، به كاهش فرسایش خاك كمك میكنند و واسطهی خوبی میان چمنكاری و گلها و درختچه ها بـه شـمار مـی آینـد.

گیاهان پوششی، بر زیبایی فواصل بین درختچه ها میافزایند و مناطقی كه در گذشته با گراول زینتی پوشانده شده انـد را از یكنـواختی خارج میكنند.

طوفان و باد

طراحی فضاهای شهری جهت ایجاد جنگلهای شهری مقاوم در برابر باد

محققانی كه از محلهای طوفانزده دیدن كردهاند، دریافتند كه با طراحی و مدیریت مناسـب، مـیتـوان از شكـستن بـسیاری از درختان جلوگیری كرد: بسیاری از درختانی كه اندازه آنها در طول رشد بزرگ میشود، نزدیك به جداول، پیاده روها، فونداسیونهـا و سنگفرش خیابانها كاشته شده بودند. ریشه های درختان بالغ تغییر جهت داده، پوسیده شده و یا در نزدیكی تنه ، بریده شده بودنـد. این شرایط سبب، موجب سقوط درختان، در اثر وزش بادهای شدید بود.

سیستم ریشه قوی، عامل بسیار مهمی است كه به درخت كمك می كند تا تندبادها را در مناظر شهری، جایی كـه اغلـب فـضا برای ریشه محدود است، تحمل كنند. تحقیقات نشان میدهند كه هرچه فضای ریشه درختان بیشتر باشد، احتمال سقوط آنها كمتراست. سیستمهای ریشهای كه بدون تغییر جهت، به واسطه برخورد با جداول، پیاده روها، آسفالت و سایر سـاختارهای خـاكی شـهری،

رشد میكنند، این شانس را دارند كه یك پایه محافظ قوی برای درخت به وجود آورند. ریشه های اصـلی نزدیـك تنـه، بایـد صـاف باشند. چنانچه این ریشه ها در نتیجه ساخت و ساز، تغییر جهت داده یا كنده شوند، آنگاه خطر از بین رفتن آنها بـه میـزان قابـل توجه ای افزایش مییابد. درختانی كه به صورت گروهی رشد میكنند، نسبت به درختانی كه بـه صـورت جداگانـه مـیروینـد، شـانس بیشتری برای بقا دارند. گروههای درختان، همچنین، باعث انحراف جهت باد میشوند؛ از اینرو، بـیش از درختـانی كـه بـه صـورت جداگانه كاشته شدهاند، از ساختمانهای مجاور محافظت میكنند.

طراحی خوب، یعنی- طراحی فضای خاك زیرزمینی برای محافظت از درختان و انتخاب درخت مناسب . البته، بـسیاری از منـاظر شهری، از قبل ایجاد شدهاند. بنابراین، نخست، باید راهكارهای طراحی برای شرایط موجود در جایی كه درختـان در تقابـل بـا منـاظر شهری قرار دارند، ارایه داد.

جابه جایی و باز كاشت درختان نیز، هزینهی دیگری در بردارد و با وجود این نیز، هم هدف طراحی برآورد نمیشود. در این حالـت، درختان، آن چنان رشد میكنند كه با روسازی پیاده رو تداخل پیدا میكننـد. اغلـب، در زمـان تعمیـر روسـازی پیـاده رو، ریشه های نگهدارندهی درخت، كنده میشوند. بسیاری از مدیران فضای سبز شهری، به تجربه دریافتهاند كه كندن و بریدن ریشه ها كار درستی نیست، چرا كه باعث بیثباتی و سستی درخت خواهد شد.

درختانی كه ریشه های آنها بریده شده است، سقوط كرده، باعث تخریب منازل و وسایط نقلیه و حتی مرگ افراد شده انـد. بـرش یا تخریب سیستم ریشه، كه درخت را نگه میدارد، راه حل مقاوم كردن درختان در برابر باد نیست. درختانی كه ریشه های نگهدارنـده اصلی خود را از دست دادهاند، خطرناك محسوب میشوند.

زمانی كه هرس ریشه ضرورت مییابد، راهكار كلی آن است كه، ریشه ها در فضایی به وسعت 5 برابر قطر ریشه حفظ شوند. برای مثال، اگر قطر تنه یك متر است، ریشه هایی كه در 5 متری تنه قرار دارند، نباید هرس شوند. البته، این كار به منزله تضمینی بـرای استوار ماندن درخت نیست؛ اما بهتر از آن است كه ریشه ها در نزدیكی تنه بریده شوند.

علاوه بر محافظت از فضای ریشه، نكته كلیدی دیگر در طراحی محوطه های مقاوم در برابر بـاد، كاشـت درختـان بـه صـورت گروهی است. هدف، ایجاد یك جنگل شهری سالم با تركیبی از درختان جوان و بالغ است كه از جمله مزایای آن، پوشش تاج درختان و محافظت در برابر بادهای شدید است.

هنگامی كه فضای خاك محدود است یا خاك، كم عمق ( كمتر از 90-60 سانتیمتر)، سنگی یا نامرغوب اسـت، بایـد نـسبت بـه كاشت درختان بالغ كوچك اقدام كرد (درختانی كه در ارتفاع كمتر از 10 متر بالغ میشوند). تنوع درختان كوچكی كه در حـال حاضـر در مناطق كشت شهری كاشته میشوند، بسیار زیاد است؛ اما برخی از آنها در اندازههای بزرگ، موجود نیستند. اگر چه آنها كوتاهتـر از درختان بالغ بزرگ هستند، اما ولی درختان كوچك نیز، از نظر سایه دهی مفیدند. به جای كاشت یك درخت بزرگ در یـك فـضای محدود، كه در صورت سقوط در زمان طوفان، خسارت بسیار بهبار میآورد، بهتر اسـت درختـان كوچـكتـری را كـه در زمـان وقـوع طوفان، مقاومت بیشتری دارند، كاشته شوند.

از مقاومترین گونه ها نسبت به باد و طوفان، میتوان گونه های: Magnolia, virginiana Quercus, distichm Taxodium

glabra, grandiflora و spp Podocarpus و از حساسترین گونه ها نسبت به باد و طوفان، مـیتـوان گونه های: Pinus glabra و silicicola, Ulmujs parvifolia, Quercus laurifolia, Carya illinoensis و Juniperus. را نام برد.

آتش و آتش سوزی

واكنش درختان و درختچه ها آتش سوزی  در مقابل، در میان گونه های مختلف، متفاوت است و به پارامترهای انـدازه گیـری شـده، بستگی دارد. مثلاً، شدت و وسعت آتش سوزی  (مقدار مادهی آلی مصرف شده)، مدت آتش سوزی ، گرم شدن خاك، فصل آتش سوزی  و فاصله زمانی با آخرین آتش سوزی، در آتش سوزی های مختلف، تاثیرگذار هستند. این تنوع، باعث تفاوت در واكـنش افـراد و كـل جامعه میشود. به علاوه، عوامل آب و هوایی و فیزیكی (مثل: شرایط سوخت، آب و هوا، شیب زمین و جهت) و نیز، عوامل بیولوژیكی (مورفولوژی و فیزیولوژی گیاهی) در ایجاد تاثیرات ثانویه آتش سوزی  بــر جوامع گیاهی، نقش دارند كه شامل: اثرات مستقیم، مانند:

توانایی گونه های مختلف به مقاومت در برابر گرمای آتش ( بسته به سن و فصل) و مكانیزم ترمیم آنها بعد از آتش سوزی  است.

علاوه بر پارامترهای آتش سوزی  و واكنش گونه های خاص، عوامل خارجی، نظیـر: آب و هـوای بعـد از آتـش سـوزی، اسـتفاده حیوانات بعد از آتش سوزی  از بقایای گیاهان و رقابت گیاهی، تعیین كننده چگونگی واكنش گونه های مختلف در برابر آتـش سـوزی است. اثرات معمول آتش سوزی  عبارتند از: مرگ گیاهی، افزایش گلدهی، تولید بذر و سایر اثرات محیطی.

اثرات آتش بر درختان و درختچه ها

شرایط فصلی (مانند: میزان رطوبت)، ویژگیهای محل (مانند: بارگیری مواد سوختی)، فاكتورهای جغرافیایی و آب و هوایی، نوع و

گونه گیاهی همگی نقش بهسزایی در تعیین شدت و وسعت آتش سوزی  دارند. این عوامل، در كنار مرفولوژی گیاهی، در میزان تاثیر آتش سوزی بر درختچه ها موثرند. همانند درختان، ضخامت پوسته با تغییر سن درختچه های جوانتر تغییر میكند. این درختچه ها بـه دلیل داشتن پوسته نازك، نسبت به درختچه های پیرتر، در برابر آتش، آسیب پذیرتر هـستند. از آنجـا كـه اكثـر درختچه ها دارای پوستهای نسبتاً نازكاند، بروز هر گونه سوختگی، باعث مرگ درختچه میشود.

اصولاً درختان و درختچه ها زمانی میمیرند كه چند بخش از گیاه تخریب شده باشد. برای مثال، اگر تخریب تاج، همراه با تخریب مقدار قابل توجه ای از كامبیوم ریشه باشد، احتمال مرگ، بیشتر از زمانی است كه تنها یكی از این اجزا تخریب شده باشد.

اثرات آتش سوزی  بر درختان، بستگی دارد به: سن درخت، زمان جوانه زنی، رشد و گسترش سریع، مقاومت برگ و پوسته در برابر آتش، نقاط رشد نابهجا و نهفته، مخروطهای دیررس، شرایط فصلی و به ویژه میزان رطوبت. به طور كلی، هرچه سن درخـت افـزایش مییابد، مقاومت آن در برابر آتش سوزی نیز، افزایش مییابد. البته، درختان خزان پذیر، در طول فصل رشد، آسیب پذیر و در دوران خواب، مقاومند. ویژگیهای مرفولوژیكی دیگری نیز، تعیـین كننده میزان آسیب پذیری درخت در برابر آتش سوزی  محسوب میشوند؛ مانند: اندازه و شكل تاج، ارتفاع درخـت، تـراكم شـاخه ای، نسبت مواد زنده تاج به مواد مرده، موقعیت پایه تاج با توجه به وجود مواد سوختی سطحی و اندازه كلی تاج.

 

اثرات آتش سوزی  بر گیاهان علفی برگ باریك و پهن برگ

تشخیص چگونگی واكنش علفها به آتش سوزی ، دشوار است و معمولاً با زمـان مانـدگاری آتـش ارتبـاط دارد. كنـراد و پولتـون (1966 ،(برای تشخیص واكنش گیاهان، درجات تخریب زیر را پیشنهاد كردند:

1 .گیاه بدون سوختگی باقی مانده است؛ هر چند ممكن است برگها پژمرده شده باشند (دچار سوختگی سطحی شده باشند).

2 .گیاه تا حدودی دچار سوختگی شده، اما 5 سانتیمتر قاعده گیاه سالم است.

3 .گیاه به شدت سوخته، اما كمتر از 5 سانتیمتر قاعدهی گیاه سالم است.

4 .گیاه دچار سوختگی بسیار شدید شده، و كمتر از 5 سانتیمتر از قاعده گیاه باقی مانده است كه اغلـب، محـدود بـه حلقـه بیرونی میشود.

5 .گیاه كاملاً سوخته است و هیچ بخش سالمی در بالای ریشه وجود ندارد.

اثرات بر آتش سوزی خاك

همه آتش سوزی ها صرفنظر از این كه طبیعی باشند یا مصنوعی، باعث تغییر در چرخهی عناصر غذایی و زیستی و ویژگیهای فیزیكی، رطوبت و دمای خاك میشوند. عوامل بسیاری، از جمله: شدت آتش سوزی ، دما، تكرار آتش سوزی ، نوع خاك و رطوبت، نوع و میزان گیاه، توپوگرافی، فصل آتش سوزی  و شرایط آب و هوایی قبل و بعد از آتش سوزی، در تعیین میـزان و مـدت مانـدگاری ایـن خسارتهای وارده به درختان موثرند.

رویش مجدد گیاهان، بعد از آتش سوزی

به طور كلی، فرآیندهای فیزیولوژیك كنترل كننده رویش، بعد از آتش سوزی ، در كلیه گیاهان، شامل: درخت، درختچه، علوفـه و چمن، مشابه است. توانایی رویش (سبز شدن) گیاه بعد از آتش سوزی ، بستگی دارد به: موقعیت جوانه های خواب آن، توزیع سـطحی ساختارهای زایشی و عمق بخشهای زیرزمینی كه پاجوشهای جدید از آن گسترش مییابند. این ویژگیهای مورفولوژیك، با توجـه

به شدت آتش سوزی ، تعیین كننده نقاط رشدی (جوانه های زایشی یا سرآغازه جوانه ها) هستند كه قادرند پـس از آتش سوزی ، بـه حیات خود ادامه بدهند.

رویش مجدد، زمانی روی میدهد كه جوانه در محافظت پوسته، قاعدهی فـشرده بـرگ یـا خـاك باشـد . رویـش مجـدد، شـامل جوانه هایی میشود كه روی تودههای زیرزمینی بافتهای چوبی، مانند: ساقه های زیرزمینی لینگنینی، گرهها، ریشه های سطحی (مثل: و گل مروارید 2 ، بید، ساسكاتون) و نیز ریزومها (مثل: آقطی 1 توسكای قشلاقی) و درون بافـت ساقه ها 4 ،( استولونها (مثـل: سـنجد) در بالا یا پایین سطح زمین قرار گرفتهاند. 6 ، رابیت بروش، توس یا (غان 5) مثل: بیتربروش، افرای برگ درشت عواملی، نظیر: سن درخت نیز، تعیین كننده قابلیت جوانه زنی درخت است. برای مثال، كـاهش میـزان جوانه زنی كـه پـس از آتش سوزی  در رویشگاههای سپیدارهای مسن مشاهده میشود، نشان دهندهی آن است كه تخریب ریشه، به حـدی بـوده كـه مـانع جوانه زنی مجدد شده است. همچنین، بسته به نوع گونه، گیاهان جوانتری كه از دانه به وجود آمدهاند، تا وقتی كه بـه سـن خاصـی نرسیده باشند، قادر به جوانه زنی نیستند. زمان دقیق جوانیزنی مجدد، به شرایط فصلی و شدت آتش سوزی  بـستگی دارد. چنـانچـه، آتش سوزی  در اوایل فصل رشد صورت بگیرد و رطوبت خاك كافی باشد، ممكن است، گیاهان، خیلی زود، بعد از آتش سوزی  جوانـه بزنند. اگر آتش سوزی  پس از خواب رفتن گیاه اتفاق بیفتد، جوانه زنی تا بهار بعد، به تعویق میافتد.

Alder (Alnus glutinosa)

Vaccinium spp

Snowberry (Symphoricarpos spp)

Silverbery (Elaegnus commutate)

Big leaf maple (Acer macrophyllum)

Paper birch (Betula papirifera)

با توجه به فصل، افزایش دمای خاك و فراهم بودن عناصر غذایی در شرایط آتش سوزی ، ممكن است، باعث افزایش جوانـه زنـی شود. البته، این كه جوانه زنی واقعاً اتفاق میافتد یا نه، به در دسترس بودن عناصر غذایی و كربوهیدراتها در ساختارهای تولید مثلـی یا ریشه های مجاور، بستگی دارد. چنانچه، انرژی كافی برای تقویت رشد جدید وجود نداشته باشد، معمولاً رویش مجدد، تا زمانی كه گیاه از نظر فتوسنتز خودكفا نشده است، اتفاق نمیافتد. به طور كلی، گونه های مقاوم در برابر آتش، نظیر: دوگلاس و كـاج پاندروسـا و نیز، گونه هایی كه قادر به رویش مجدد (سپیدار، آقطی) یا گسترش سریع از دانه (سیاه كاج) بعد از آتش سوزی  هستند، از اجزای مهـم جامعه گیاهی محسوب میشوند. آتش، بر ویژگیهای فیزیكی و شیمیایی خاك، از جمله: فقدان یا كاهش ساختار و مادهی آلی خاك، كـاهش تخلخـل و افـزایشph  تاثیر میگذارد. این تغییرات، همچنین، منجر به تاثیرات غیرمستقیم بسیاری، از جمله: افزایش آبگریزی (پـسزدن آب)، كـاهش نفوذ آب در خاك و افزایش آبهای سطحی، افزایش فرسایش، به دلایل بروز تغییر شیمیایی در خاك میشوند.

• pH -بخش اعظم خاكستر باقی مانده پس از آتش سوزی ، نمك است. چنانچه، امكان تبادل وجود داشته باشد، این نمـكهـا بـا جذب كاتیون نمك، به هنگام شسته شدن، به درون پروفیل خاك نفوذ میكنند و باعث افزایش pH خاك میشوند.

• آبگریزی- تغییر در مادهی آلی خاك ممكن است، باعث آبگریزی شود. این پدیده، در مرحلـه اشـتعال اتفـاق مـیافتـد و در خاكهای خشكی كه بافت درشتی دارند و در 204 -176 درجه سانتیگراد گرم میشوند، بیش از دیگر خاكها شایع است. البتـه، این تاثیرات، معمولاً كوتاه مدت و بعد از یكسال ناپدید میشوند. كاتیونهای قابل تبادل بـسیاری، از جملـه: P, Mg, K, Ca وMg  ،عمدتاً بعد از آتش سوزی ، افزایش مییابند. این امر، منجر به آزادسازی ناگهانی عناصری میشود كه در صورت عـدم وقـوع آتش سوزی ، به دلیل فرسایش كند لاشبرگهای گیاهی، به تدریج در دسترس گیاه قرار میگیرنـد. در حـالی كـه عناصـر غـذایی زیادی در طول آتش سوزی  و پس از آن، افزایش مییابند، بسیاری از مواد دیگر تبخیر میشوند و از اینرو، در طول آتش سوزی  از بین میروند. تبخیر كه وابسته به دماست، معمولاً بیشتر بر ازت تاثیر میگذارد و تاثیر آن بر گوگرد، فسفر و كربن، كمتر است.

• رطوبت خاك- آتش، ممكن است باعث افزایش یا كاهش رطوبت خاك شود. رطوبت خاك، زمانی كـاهش مـییابـد كـه دمـای خاك افزایش و ویسكوزیته آب، كاهش مییابد و در نتیجه، آب بیشتری به درون پروفیل خاك نشت میكند. بهعـلاوه، كـاهش سایه در كنار افزایش دمای خاك، منجر به افزایش تبخیر میشود كه بهنوبهی خود حركـت آب درون پروفیـل خـاك را محـدود میكند.

ایجاد فضای ایمن (در برابر آتش) در طراحی منظر

مردم، اغلب، در برابر فضای قابل دفاع (ایمن)، مقاومت میكنند، زیرا معتقدند، چشماندازی بیروح، غیر طبیعی و اسـتریل خواهـد داشت. به هنگام برنامه ریزی، طراحی و تجهیز منظر ضد آتش در محدودهی ایمن منزل خود، عوامل زیر را در نظر بگیرید:

1. طراحی منظر را براساس محدودهی مناطق ایمن توصیه شده انجام دهید. به عبارت دیگر، فاصله كاشت گیاهان نزدیك بـه منزل، باید بیشتر از گیاهان دورتر باشد و سرعت رشد آنها نیز كندتر باشد.

2. از كاشت گیاهان، به صورت تودههای بزرگ، خودداری كنید. در عوض، كاشت گیاهان در دسـته هـا یـا آیلنـدهای كوچـك ونامنظم را تجربه كنید.

3. برای شكستن انسجام و پیوستگی گیاهی و مواد قابل سوخت ، از سنگهای تزیینی، سنگریزه و مـسیرهای پلكـانی اسـتفاده كنید. این امر، باعث مشخص شدن رفتار آتش و كندشدن گسترش آن میشود.

4. گونه ها و انواع مختلف و متنوع گیاهان را، در طراحی منظر بكار ببرید. این امر، نه تنها چشمانداز دلپذیری به منظر خواهد داد؛ بلكه مانع بروز مشكلات ناشی از آفات و بیماریها در كل منظر نیز، خواهد شد.

 5. در صورت بروز خشكسالی و سهمیه بندی آب، حفظ گیاهان در اولویت است. مقداری آب اضافی ذخیره داشته باشید تا با آن، نزدیكترین گیاهان را آبیاری كنید.

6. برای حفظ رطوبت و كاهش رشد علفهای هرز، از مالچ آلی یا غیرآلـی اسـتفاده كنیـد . از پوسـتهی كـاج، لایـه هـای نـازك برگهای سوزنی كاج یا سایر مالچهایی كه آتش را به آسانی منتقل میكنند، استفاده نكنید.

نگرانی اصلی در مورد درختچه ها این است كه: آنها «سوخت نردبانی» اند؛ یعنی: میتوانند آتش سـطح را كـه بـه آسـانی قابـل كنترل است، به تاج درخت منتقل كنند. كنترل آتش سوزی  در تاج، دشوار و حتی غیرممكن است.

برای كاهش پتانسیل گسترش آتش درختچه ها بایستی گونه های فاقد رزین كه رشد آنها كم است، با فاصله زیـاد و نزدیـك ساختمان كاشته شوند. نبایستی از آنها به عنوان جدا كننده مخازن گاز، تودهی هیزم یا سـایر مـواد قابـل اشـتعال اسـتفاده شـود.

درختچه ها، باید به عنوان نمونه، به صورت جداگانه یا در ردیفهای جدا از هم، دور از درختان و در محـدودهی ایمـن كاشـته شـوند. همچنین، درختان نیز، سوخت زیادی برای آتش فراهم میكننـد و گرمـای شـدید آنهـا در حـال سـوختن، باعـث احتـراق درختـان، درختچه ها و ساختمانهای اطراف میشود.

ارتفاع و اختلاف دمای شدید در مناطق مختلف، انتخاب درختان را محدود میكند. معمولاً بهترین نمونه ها همانهایی هستند كـه قبلاً در نزدیكی محل روییدهاند. سایر نمونهها باید با دقت بسیار و از روی درایت انتخاب شوند. چنانچه، رطوبت محل، كافی باشد، درختان خزان پذیری، نظیر: سپیدار یا صنوبر شرقی باریك برگ، مناسب هستند. این گونه ها، حتی زمانی كه بهصورت انبوه كاشته شوند، معمولاً خوب نمیسوزند. بزرگترین مشكل این درختان، تجمع برگهای مـرده در پـاییز است. در صورت امكان، بلافاصله پس از افتادن برگها، آنها را از نزدیك ساختمان جمع آوری كنند. بهتر است، بین آنهـا فاصـله زیادی در نظر گرفته شود، تا امكان رشد آنها فراهم شود. فضاگذاری در محدودهی ایمن باید، به گونه ای باشد كه حـداقل سـه متـر بین لبه های تاج درختان، فاصله باشد. این فاصله، در زمینهای شیبدار، باید حتی بیشتر از این باشد. درختان كوچكتر را با فاصـله 6 تا 7 متر بكارید، تا امكان رشد آنها فراهم باشد.

سرمازدگی و سرما

پدیدهی سرمازدگی و یخبندان و خسارتهای ناشی از آن، نه فقط در كشور ما، بلكه در اكثر كشورهای جهان وجود دارد و غالباً با پیشبینی به موقع و دقیق زمان وقوع آن، میتوان با به كارگیری شیوههای مقابله با این پدیده جوی، خسارات آن را به حداقل میـزان ممكن رساند.

از نظر فنی، رویداد تشكیل كریستالهای نازك یخ، روی سطوحی كه درجه حرارت آنها زیرصفر و درجه حرارت لایه هوای بالای این سطوح، به نقطه شبنم ( یخبندان) رسیده باشد، « یخبندان» مینامند. ولی در هواشناسی كشاورزی، یخبندان به رویـدادی گفته میشود كه درجات پایین حرارت، سبب خسارت به بافتهای گیاهی شده و موجب ضایع شدن كـم و بـیش انـدامهـای گیـاهی میشود.

انواع سرما و یخبندان

یخبندانها به دو نوع عمده تقسیم میشوند: یخبندان تشعشعی و یخبندان انتقالی یا جابه جایی.

یخبندان انتقالی- یخبندان انتقالی، عبارت است از: عبور یك جبهه هوای سرد از بالای یك منطقه بـا درجه حـرارت بـسیار پایین یا زیر درجه حرارت بحرانی كه برای محصول خاصی در آن منطقه وجود دارد.

یخبندان تشعشعی- در این نوع یخبندان، سطح خاك و گیاه در اثر تشعشع خالص منفی، سردتر از هوا میشـود. هـوا نیـز، در اثـر برخورد با این سطح، سردتر و در نتیجه، با از دست دادن حرارت، به سطوح سرد و متراكم تبدیل میشود. در این حالت، هـوای سـرد، در سطح زمین باقی میماند و تحت شرایط پایدار، ایجاد یخبندان تشعشعی میكند.

به طور كلی، گیاهان به دو طریق زیر، از یخبندان آسیب می بینند:

1 .درون سلولی

2 .برون سلولی

1 .یخبندان درون سلولی- خیلی سریع صورت میپذیرد و منجر به تشكیل كریستالهای یخ در داخل سلولها میشود.

2 .یخبندان برون سلولی- از آن جا كه در طبیعت، اختلاف درجه حرارت، بین سلول گیاهی و هـوا، بـیش از چنـد درجـه نیـست ، بنابراین، یخبندان، همیشه در فضاهای بین سلولی به وقوع میپیوندد و معمولاً رطوبت بین سلولی را منجمد میكند.

علل خسارت یخبندان

طبق آخرین تئوریهای ارایه شده، علل خسارت یخبندان، به شرح زیر است:

1 .بیرون ریختن آب از سلولها به داخل فضای بین سلولی و در نتیجه، از دست دادن قابلیت ارتجاعی پروتوپلاسم، كـه موجـب شكنندگی آنها میشود.

2 .حجیم شدن كریستال یخ، به پروتوپلاسمی كه قابلیت ارتجاعیاش را از دست داده است، خسارت میزند، به طوری كه بعـد از آب شدن یخها، پروتوپلاسم نمیتواند همراه جدار سلولی، منبسط شود و به اندازه شكل اولیه خود در آید. بارزترین علامت یخزدگی قابل مشاهدهی گیاه، در صبح زود، بعد از یخبندان، به شرح زیر است:

برگهای خسارت دیده، رنگی سبز تیره و ظاهری «خیس خورده» دارند؛ مانند آن است كه آنها را در روغن جوشـان فـرو بـرده باشند. در طی روز بعد، برگها به تدریج شروع به ریزش میكنند و در بعضی از گونه ها، برگها پیچ خوردگی پیدا میكنند. این وضعیت، در شاخه های جوان نیز مشاهده میشود. در پارهای از مواقع، ممكن است كه شاخ و برگ سرمازده، چند روز تا یك هفتـه، روی گیـاه باقی بمانند و سپس، بهتدریج زرد و خشك شوند و بریزند.

اگر خسارت، شدید نباشد یا تمام سطح برگ را فرا نگرفته باشد، برگ روی درخت، باقی میماند و خسارت جبران میشود.

یكی دیگر از صدماتی كه با خسارت یخبندان، همراه است: «آفتاب سوختگی» است. این آفتاب سوختگی، خاص تنه اسـت اغلـب در قسمت جنوبی غربی درختان دیده میشود. حتیالامكان، پوشاندن این قسمت از تنه درختان، به هر روش ممكن، مـیتوانـد بـه كاهش اثرات سرمازدگی كمك كند.

پیش بینی یخبندان و سرما

مراجعه به سایتهای معتبر هواشناسی و استفاده از پیش بینیها برای آماده شدن مقابل خطرات احتمالی، امـری ضـروری بـرای كارشناسان كشاورزی است. با توجه به حجم زیاد مطالب در این دستورالعمل، از توضیح بیش در این زمینه، خودداری شده است.

حفاظت گیاهان از سرمازدگی، عمدتاً به دو بخش عمده تقسیم میشود:

1 .روشهای حفاظت فعال.

2 .روشهای حفاظت غیرفعال.

روشهای فعال حفاظت- این روشها، حفاظت به وسیله بخاری، حفاظت به وسیله ماشینهای مولد باد، حفاظت به وسیله غرق آب كردن و حفاظت به وسیله آبیاری بارانی را شامل میشوند.

روشهای غیرفعال حفاظت– این روشها شامل: انتخاب اراضی مناسب كشت، خاكهای مناسب، ارقام مناسب و انجام عملیـات

بهزراعی ( تغذیه، عملیات خاكی، بادشكن و تقویت سلامتی گیاه) هستند.

عملیات حفاظتی بعد از وقوع یخبندان

بعد از وقوع یخبندان، اگر تمهیداتی در جهت جلوگیری یا كاهش خسارت آن ، اندیشیده نشود، ضرر و زیان حاصـل از وقـوع ایـن پدیده به محصولات كشاورزی، بهویژه از نوع حساس آن، حتمی و غیر قابل اجتناب است، ولی بـا اقـداماتی، مـیتـوان بعـد از وقـوع یخبندان و تا حد زیادی، گیاهان را از تحمل خسارت بیشتر و عواقب آن، محافظت كرد. جمع آوری بافتهای خشك شده و یخزده گیاهان، بلافاصله بعد از ایجاد خسارت یخبندان، ضدعفونی محل بریدگیهـا و زخـم درختـان بـا اسـ تفاده از خمیرهـای قـارچكـش، خودداری از مصرف بیرویهی كودهای ازته، از اقداماتی است كه میتوانند بعد از وقوع سرما و یخبندان، موثر واقع شوند. به طوركلی، روشهای غیرفعال(Passive ) یا درازمدت، در كشور ما به سادگی قابل انجام است. ایـن روشهـا كـه قبـل از وقـوع یخبندان در مناطق مختلف صورت میپذیرد، میتوانند در كاهش خسارتهای ناشی از این پدیدهی مخرب و زیان آور، بسیار موثر واقع شوند.

در روشهای كوتاه مدت یا فعال (Active ) ،نیاز به صرف انرژی است؛ مانند: استفاده از انرژی بخاریها، ماشینهـای مولـد بـاد، آبیاری بارانی و غیره كه در شب یخبندان، جایگزین انرژی تلف شده در مزرعه یا باغ میشوند.

هنوز در كشور ما، روشهای فعال، به حد زیادی به كار گرفته نشدهاند و معمولاً كمبود نیروی انسانی در شبهای سرد و هنگامی كه همه میخواهند كارگران را برای روشن كردن بخاریها استخدام كنند، وجود دارد.

علاوه بر این، روشهای غیرفعال را میتوان در زمان مناسب و با هزینه های كمتری به كار گرفت. بعضی از عملیات مبتنی بـراین روشها، مانند: كود دادن و پاشیدن مواد بالنفسه، عملیات مطلوبی برای كشاورزی محسوب میشوند و بعضی از عملیات بهزراعی نیز، بدون توجه به جنبه های حفاظتی گیاهان از سرمازدگی، به منظور بهبود وضع محصول، ضروری است. امتیاز دیگر كـاربرد روشهـای غیرفعال، این است كه اثرات حفاظتی آن، رویهم، باعث افزایش مقاومت گیاه در مقابل سرمازدگی میشود؛ برای مثال، خوب عمـل آوردن خاك، سبب میشود كه درجه ی حرارتهای شبانه افزایش یابد، در حالی كه پایههای مقاوم درجه حـرارت بحرانـی را پـایین می آورد و تركیب این دو، حاوی اثری است كه هیچ كدام از آنها به تنهایی ندارند.

به طور كلی، باید توجه داشت: به كارگیری روشهای فعال، میتوانند افزایندهی اثر روشهای غیرفعال باشند. بنابر این، نباید تصور شود كه این روشها را میتوان به جای یكدیگر به كار برد. همانطور كه گفته شد تركیب این دو روش، حفاظ مطمئنتر و قویتـری برای گیاهان ایجاد خواهد كرد.

از مقاومترین گونه ها نسبت به سرما و یخبندان، میتوان گونه های زیر را نام برد:

Acer Gleditsia, Fraxinus Americana, Eucalyptus cinera, Buergerianum, Pyracantha angustifolia, Platanus

x acerifolia, Nyssa sylvatica, triacanthos, Ginko biloba, Cupressus torulosa, Crataegus crus-galli,

Quercus palustris, Thuja plicata, Pinus halepensis,Cedrus deodara, Zelkova serrata

 

انواع آلاچیق در محوطه سازی و لنداسکیپ

وجود آلاچیق در فضای باغ، ویلا و…می تواند محلی دنج و آرامش بخش برای استراحت و سرگرمی شما و میهمانانتان باشد. قبل از اجرای آلاچیق در نظر گرفتن یکسری موارد کاربردی از جمله: هزینه، اندازه حیاط، اندازه سازه، دسترسی به مواد و متریال و افرادی که قصد ساخت آن را دارند، ضروری و مهم است.

همچنین بسته به دامنه پروژه ممکن است نیاز به گرفتن مجوز از شهرداری داشته باشید و زمانی را باید به این مسئله اختصاص دهید. قبل از طراحی آلاچیق لازم است در مورد فونداسیون، زهکشی آب، لوله کشی، برق، محل قرار گیری و انواع فعالیت هایی که می خواهید در آن انجام دهید، فکر کنید. در ادامه سعی داریم نمونه ها و طرح های متنوع که در ساخت آلاچیق کاربردی هستند را بیان کنیم.

ایده های طراحی آلاچیق در محوطه

آلاچیق مدیترانه ای

آلاچیق با سقف مسطح و ساخته شده از چوب قرمز (به دلیل دوام و مقاومت در برابر حشرات) اغلب در مناطق مدیترانه ای یافت می شود. پرده های طراحی شده در داخل این سازه علاوه بر ایجاد سایه و نما بخشیدن، سخت افزارهای های به کار رفته در ساخت را نیز پنهان می کند.

آلاچیق مبله

با توجه به سلیقه، هزینه و نیاز افراد می توان داخل آلاچیق تمامی امکانات رفاهی از جمله میز نهارخوری، آتش دان، آشپزخانه و روشنایی پیاده سازی کرد.

آلاچیق کوچک

ساخت یک آلاچیق کوچک به شکل شش ضلعی در اطراف و یا میان حوضچه و برکه نمایی چشم نواز و مکانی دنج را رقم می زند.

سفره خانه و رستوران با نمای آلاچیق

طراحی آلاچیق به عنوان سفره خانه و رستوران در میان طبیعت ایده ای هوشمندانه و موفق برای جذب مشتری و صرف غذا و چای می باشد.

آلاچیق یا پرگولا در کنار استخر

یک آلاچیق با سقفی ساده و پایه های سنگی که ستون ها را استوار نگه می دارند نمایی زیبا در کنار استخر ایجاد می کند و همچنین مکان مناسبی برای نشیمن و استراحت است. سقف باز به شکل پرگولا باعث می شود امکان آتش سوزی حتی با وجود آتشدان، وجود نداشته باشد.

آلاچیق گنبدی شکل

در این نمونه آلاچیق شش ضلعی گنبدی شکل با پایه های سنگی و سقف باز، طرحی فوق العاده را رقم زده است که رویش گیاهان رونده بر روی سقف باز آن جلوه آن را دوچندان کرده است.

آلاچیق با بازتاب نور

ساخت آلاچیق در کنار استخر، حوض و… با نور پردازی باعث می شود در ساعاتی از روز نمای آلاچیق در داخل آب بازتاب کند و طرحی هوشمندانه خواهد بود.

آلاچیق مدرن

در آلاچیق های مدرن نورپردازی به شکل استادانه ای انجام می شود و در داخل آن ها امکانات رفاهی از جمله مبلمان، تلویزیون، آشپزخانه و … پیاده سازی می شوند. در طراحی مدرنی که مشاهده می کنید، آبنما آبشاری به طور یکپارچه از سقف سرازیر شده است و چشم اندازی بی نظیر را ایجاد کرده است.

آلاچیق به شکل خانه

در این نمونه آلاچیق با نمای خانه و احاطه شده با بوته های گل رز، فضایی دنج و چشم نواز را در کنار استخر ایجاد کرده است. شما می توانید از شکل سازه آن ایده بگیرید و در طراحی های خود استفاده کنید.

طراحی آلاچیق رو به منظره

گاهی اوقات آلاچیق ها برای دیدن منظره هایی زیبا و چشم نواز ساخته می شوند. به طور مثال در نمونه فوق پله های سنگ فرش شده به سازه منتهی می شوند که در داخل آن میز نهارخوری امکان مشاهده مناظر را فراهم می کند.

طراحی شومینه در داخل آلاچیق

ساخت یک شومینه سنگی با دودکش بلند فضای داخل آلاچیق را در فصول سرد نیز قابل استفاده می کند و محلی دنج برای کسب آرامش و سپری کردن اوقات فراغت رقم می زند.

در این مطلب، ایده ها و نمونه های مختلف از آلاچیق که توسط طراحان منظر برجسته طراحی شده است، را برشمردیم. با بهره گیری از این نکات و طرح ها می توانید دید گسترده تری برای انتخاب مدل مورد نظر خود داشته باشید. گروه محوطه سازی و طراحی فضای سبز آوان همواره یاری رسان شما عزیزان در این زمینه خواهد بود.

گروه اجرایی و طراح آوان، با بهره گیری از متخصصان مجرب آماده اجرای انواع محوطه سازی، فضای سبز، دیوار سبز، بام سبز و تراس گاردن و همچنین پیاده سازی آبیاری هوشمند می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 88569095 تماس حاصل فرمایید

 

انواع نشیمن محوطه و فضای سیز

استفاده از مبلمان متناسب با فضای باز یکی از جذاب ترین مراحل در محوطه سازی است؛ چرا که با صرف کمترین هزینه می توان محیطی دنج در حیاط، پاسیو، بالکن، روف گاردن و … رقم زد. طراحی فضای نشیمن با توجه به بودجه، متراژ فضا و سلیقه افراد انجام می شود.

نشیمن فضای باز

کاناپه و میز جلو مبلی در فضای باز

تغییر شکل حیاط، بالکن و پاسیوی خود را با به کارگیری یک مبل و میز آغاز کنید. مبلمان با خطوط صاف و تمیز طرحی مدرن را رقم می زند و با نیمکت های باریک به زیبایی ترکیب شده و برای فضاهای کوچک مناسب است. استفاده از سیلر بر روی قاب مبل و میز باعث می شود در هر نوع آب و هوایی مقاوم باشند.

میز کنار مبلی فضای باز

داشتن یک میز کنار مبلی برای فضای باز ضروری است؛ چراکه مکانی مناسب برای صرف نوشیدنی، غذا و یا حتی استفاده از آن به عنوان پایه گلدان خواهد بود.

استفاده از چوب اصلاح شده در ساخت میز

اگر فضای شما کوچک است به این معنا نیست که نمی توانید میز داشته باشید. می توان از چوب های بازیافتی و اصلاح شده استفاده کرده و طرحی چشم نواز را رقم زد که می توانید بر روی آن غذا بخورید و یا به عنوان میز کار بهره بگیرید.

استفاده از نیمکت به عنوان نشیمن

نیمکت ها با طراحی مدرن در فضای پاسیو، عرشه و یا آلاچیق بسیار زیبا به نظر می رسند. ابعاد و رنگ آن ها را می توانید بصورت کاملا سفارشی تهیه کنید.

میز بار فضای باز

وجود میز بار با ابعاد مناسب در محیط شما باعث می شود قفساتی برای نگهداری لیوان ها، بطری ها و سایر لوازم خود داشته باشید. از این طرح می توان به عنوان جزیره نیز در محل مورد نظرتان استفاده کرد.

نیمکت های مدولار فضای باز

این طرح از ایجاد نشیمن در فضای باز با استفاده از نیمکت های مدولار، محلی دنج را برای نشستن فراهم می کند. این سازه آلاچیق مانند، سایه بسیار مطبوعی را رقم می زند.

میز جلو مبلی فضای باز به همراه گلدان

این میز قهوه خوری سفارشی دارای پایه مخصوص گیاهان و قفسه های داخلی است. این نمونه مدرن یک طرح کاربردی و خلاقانه برای فضای باز شما خواهد بود.

تاب فضای باز

تاب فضای باز یک طرح زیبا از مبلمان است که برای ایجاد محل نشیمن در محوطه سازی به کار می رود. تاب ها دارای جنس و نوع های متفاوتی هستند که با توجه به فضای شما، انتخاب می شوند.

سایه بان چتری

استفاده از چترهای بزرگ به عنون سایه بان نشیمن، در محوطه سازی بسیار مرسوم است و انواع مختلفی از آن ها در بازار موجود است. در مواردی این چترها دارای پایه ها سبک هستند که آن ها را در هنگام وزش باد جا به جا می کند. بنابراین داشتن پایه قوی و محکم برای این نوع از سایه بان ضروری خواهد بود.

در این مقاله انواع مختلفی از مبلمان و المان های مختلف که در طراحی فضای نشیمن به کار می روند را بیان کردیم.

 

انواع مسیرسازی در فضای سبز

مسیرسازی در محوطه سازی ویلا یکی از مهمترین فاکتورهایی است که زیبایی و کارآمدی یک طراحی محوطه را تضمین می کند. در واقع در محوطه ویلا، باغ ویلا یا باغچه ویلا، بدون دسترسی مناسب به فضاهای محوطه و همچنین ساختمان ویلا، اهداف طرح و ساخت محوطه ویلا به خوبی محقق نخواهند شد.

نقش مسیرها در محوطه سازی ویلا فراتر از ایجاد دسترسی می باشد، آنها همچنین فرصت های مناسبی را برای پیاده روی، مکث، گردش و لذت بردن از فضاهای طبیعی ایجاد می کنند و خود به نوعی جاذبه محوطه تبدیل می شوند.

طراحی مسیرهای سواره در محوطه

مسیر ماشین رو از دروازه اصلی محوطه تا پارکینگ ساختمان ویلا، ممکن است مسیری کوتاه یا طولانی باشد. بسته به وسعت محوطه و جانمایی ساختمان ویلا، عرض و طول این مسیر تعریف می شود. معمولا برای ویلا لوکس و بزرگ که دارای چندین پارکینگ است، بهتر است عرض کافی برای عبور دو ماشین در نظر گرفته شود و یا مسیرهای جداگانه ورود و خروج در نظر گرفته شود.

بدون تردید بهتر است فقط در صورت ضرورت، مسیرهای ماشین رو با عرض زیاد ایجاد شود و بیشترفضا به پوشش های طبیعی و سبز اختصاص یابد.

متریال کفسازی این مسیرها می تواند آسفالت، سنگفرش، آجرفرش و یا بلوک های بتنی هموار باشد.  تا حد ممکن باید از استفاده از آسفالت اجتناب کرد زیرا کمترین هماهنگی را با ماهیت طبیعی محوطه ویلا دارد و باعث جذب و تابش گرما می شود. سنگفرش به سبب استحکام و ظاهر طبیعی خود، گزینه ایده آلی است، علاوه بر این که اصطکاک لازم را جهت کند کردن سرعت حرکت نیز ایجاد می کند.

در محوطه سازی کوچک، کوتاهترین مسیر برای مسیر ماشین رو در نظر گرفته می شود تا فضای زیادی را اشغال نکند. اما در باغ ویلای بزرگ یا محوطه سازی های وسیع، می توان با ایجاد پیچ و خم های عمدی در مسیر، راه طولانی تری برای رانندگی در محوطه طراحی می شود تا ساکنان و میهمانان ویلا در هنگام ورود، شاهد مناظر طبیعی و جذابیت های بیشتری باشند.

همچنین می توان فضایی را برای دور زدن و گردش حول یک نقطه کانونی جذاب، قبل از ورود به پارکینگ طراحی کرد.

در حاشیه مسیر ماشین رو بهتر است از گیاهانی استفاده کرد که حالت پراکندگی و پخش شدگی نداشته باشند، زیرا به آسانی آسیب می بینند. چمن کاری، بوته های شمشاد،گل رز و درختچه ها برای این مکان مناسب تر هستند.

نورپردازی مسیرهای محوطه سواره رو به طرق مختلفی صورت می گیرد. می توان از تجهیزات پایه دار و بلند استفاده کرد و یا در حاشیه های مسیر، نورپردازی هایی در کف ایجاد کرد. نورپردازی های متنوع بین المان های طبیعی و فضای سبز محوطه نیز به جذابیت بیشتر این مسیر منجر می شود.

طراحی پیاده راه در محوطه سازی ویلا

پیاده راهها بر اساس فضاهای مختلف و المان های شاخص، فاصله آنها با یکدیگر و با ساختمان ویلا تعریف می شوند. یک پیاده راه می تواند برای رسیدن به فضای خاص مثلا یک آلاچیق، فضای نشیمن و یا استخر طراحی شود و یا صرفا برای پیاده روی در امتداد مسیری طبیعی و زیبا.

اجرای پیاده راه کارآمد و جذاب در محوطه سازی ویلا، منوط به ایجاد کشش و جذابیت در مسیر است که افراد را ترغیب به ادامه  پیاده روی کرده و چشم ها را به سمت المان های جذاب و مورد نظر هدایت کند. در حاشیه پیاده راه بهترین مکان برای کاشت گیاهان تزئینی و زیبا و نصب المان های هنری است، چرا که منجر به کند شدن حرکت افراد، مکث و لذت بیشتر از محیط می شود.

انواع پیاده راه در محوطه سازی ویلا

• پیاده راههای منحنی

خطوط منحنی آرامش بخش و ملایم هستند، همچنین با ایجاد پیچ وخم های مختلف، پرسپکتیوهای در حال تغییر و جذابی را در طی مسیر به وجود می آورند. در پس هر خمیدگی و تغییر جهتی یک جذابیت جدید در انتظار است.

• پیاده راه مستقیم

مسیرهای مستقیم، حالت خشک و رسمی در محوطه سازی ایجاد می کنند و بیشتر مناسب محوطه سازی کلاسیک یا مینیمال هستند. با قرار دادن المانی تزئینی و جذاب و گیاهان زیبا در حاشیه این مسیرها می توان از یکنواختی آنها کاست. این مسیرها می توانند به تقاطع تعریف شده ای برسند و دوباره امتداد یابند.

• پیاده راه شطرنجی

الگوی شطرنجی حالت رسمی و سنتی در محوطه القا می کند، تقاطع های ایجاد شده، مکان های ایده آلی هستند برای جانمایی المان های خاص یا فضاهای نشستن و مکث.

• پیاده راه پله ای

این نوع مناسب طراحی محوطه روی زمین شیبدار است و باعث کاستن از حجم خاکریزی و خاکبرداری و پایداری محوطه می شود. فرم های متنوعی با استفاده از انواع متریال ها می توانند اختلاف سطوح را شکل دهند. نسبت به میزان ناهمواری و طول مسیر، ارتفاع پله ها و کف آنها متغیر خواهد بود.

متریال مسیرسازی در محوطه سازی ویلا

به طور کلی سنگ حالت طبیعی و ارگانیکی به پیاده راه می بخشد. فرم های نامنظم این حالت را تقویت می کنند و قطعات منظم و پرداخت شده حالت رسمی تری القا می کنند.

آجر بافت گرم و صمیمی داشته و قابلیت رج چینی های متنوعی را در یک مسیر دارد و حالت روستیک و سنتی به محوطه می بخشد، گرچه دوام آن نسبت به کفسازی های بتنی و سنگی کمتر است اما برای پیاده راه متریال مناسبی است. بافت زبر آن اصطکاک لازم را برای جلوگیری از لغزش و سر خوردن ایجاد می کند.

بتن متریالی است که دارای مقاومت خوبی در برابر شرایط آب و هوایی و اقلیم های مختلف است و همچنین دارای بافت زبر و مناسب و امنی می باشد. از این رو مورد استفاده گسترده ای در کفسازی مسیرهای محوطه دارد. همچنین قابلیت رنگ و نقش پذیری متنوعی دارد.

برای پیاده راهها می توان از الوارهای چوبی نیز استفاده کرد. این متریال مناسب مناطقی است که دارای آب و هوای نسبتا معتدلی هستند و در معرض یخبندان ها و یا گرمای شدید نباشند. نوع چوب به کار رفته باید از نوع ترمو و تقویت شده باشد.

ترکیبی از متریال مختلف نیز امکان پذیر است، بافت های مختلف به مسیر تنوع می بخشند. قسمت های چوبی که دوام کمتری دارند، به راحتی می توانند تعویض شوند.

ایده های جذاب طراحی مسیر در محوطه سازی ویلا

فضای باز و وجود فضای سبز و طبیعی، امکان اجرای طرحهای خلاقانه و جذاب را برای  مسیرسازی در محوطه سازی ویلا فراهم می آورد. در این بین، با انتخاب متریال و عرض مناسب و حفظ امنیت تردد، گزینه های بی شماری در اختیار طراحان لندسکیپ قرار می گیرد.

با ترکیب پوشش سبز لا به لای سنگ های لاشه شکل دهنده پیاده راه، به لطافت و زیبایی آن افزوده می شود. گیاهانی مانند خزه ایرلندی، چمن، آویشن خزنده و... برای این منظور مناسب هستند زیرا رشد آنها محدود است و مناسب شرایط اقلیمی مختلفی نیز هستند.

ترکیب چمن با سطح بتنی پیاده راه نیز متنوع و جذاب است.

از دو تراز مختلف به فضای نشیمن زیبایی در محوطه، دسترسی هایی با سنگ های لاشه به صورت پله ای و کفسازی مسطحی از قطعات منظم سنگ ایجاد شده است.

بافت های متنوع سنگ در کنار یکدیگر همراه با پوشش سبز، تنوع جذابی خلق می کند. قطعات بزرگتر و هموار تر در پیاده راه و سنگریزه در حاشیه آن، یک بستر لایه ای ایجاد می کنند.

وجود تن های رنگی مختلف، به سبزی انبوه پوشش گیاهی محوطه، تنوع جذابی بخشیده است و فرم منحنی آن حس و حرکت و پویایی در آن به وجود آورده است.

با توجه به هماهنگی متریال کفسازی از لحاظ بافت و رنگ با بنای ویلا و دیگر المان های محوطه، تفکیک آن از دیگر اجزا، صرفا با نوارهای باریکی از چمن صورت گرفته است.

اجرای طرح های هنری و منحصر به فرد با سنگ در ابعاد و رنگ های مختلف، فضای جذابی را ایجاد می کند.

مسیر پیاده راه می تواند روی یک حوضچه آب کم عمق با قطعات سنگی به سادگی ایجاد شود. این مسیر دو طرف این حوضچه را به هم متصل کرده است.

ترکیب سنگ های متخلخل و قلوه سنگ های ریز با تضاد رنگی شاخص و فرمی شکسته، این مسیر را به زیبایی شکل داده اند.

این مسیر با انواع سنگ ها و آجر شکل گرفته و در قسمت هایی از آن باغچه های بسیارکوچکی تعبیه شده که تنوع مسیر  را به حداکثر رسانده است.

انواع فرم ها و طرح ها با استفاده از متریال مختلف، در طراحی مسیرهای محوطه ویلا قابل اجراست . در انتخاب این الگو و متریال ها سبک غالب محوطه سازی و طراحی ویلا موثر هستند

 

انواع سیستم گرمایشی در فضای سبز

1. گرم‌کننده‌های برقی (تابشی)

آسان‌ترین روش برای گرم کردن فضای بیرونی، استفاده از گرم‌کننده برقی است که به‌راحتی آن را به برق وصل کرده، کلید روشن را می‌زنید و از گرمای دلنشینش که به سرعت تولید می‌شود، لذت می‌برید. شما می‌توانید بین انواع گرم‌کننده‌های برقی که شامل یونیت‌های زمینی، رومیزی و دیواری و همچنین مدل‌های بلند خودایستاست، یکی را انتخاب کنید. (برخی از این مدل‌ها برای فضاهای داخلی مثل کارگاه و پارکینگ نیز قابل استفاده هستند.) بودجه شما هرقدر که باشد، همواره یک گرم‌کننده برقی متناسب با نیاز شما وجود دارد.
در این قسمت به چند نکته درباره گرم‌کننده‌های برقی اشاره می‌کنیم:

2. گودال‌ها و سبدهای آتش (مجمرها و آتشدان‌ها)

گودال‌ها و سبدهای آتش درواقع شومینه‌های باز خودایستا هستند که معمولا از استیل یا چدن ساخته شده و داخل‌شان چوب سوزانده می‌شود. نکته مثبتی که در مورد این نوع گرم‌کننده‌های بیرونی وجود دارد، چندمنظوره بودن آنهاست:

• آنها گرما را مانند یک آتشدان سنتی تولید می‌کنند.
• می‌توانند به عنوان زباله‌سوز استفاده شوند.
• برخی از آنها تنها با گذاشتن سیخ‌های کباب‌پزی روی شعله می‌توانند به عنوان یک باربیکیوی زغالی سنتی عمل کنند.
• می‌توانید اطراف این آتشدان‌ها جمع شوید و سیب‌زمینی و خوراکی‌های محبوب‌تان را برشته کنید و از شب‌های زمستانی خود لذت ببرید.

• گرم‌کننده‌هایی را انتخاب کنید که در آنها از لامپ‌هایی با امواج‌ کوتاه استفاده می‌کنند. این نوع گرم‌کننده‌ها گرما را در طیف مادون قرمز تولید می‌کنند که بدن را گرم می‌کند نه هوا را. به این معنا که گرما با یک نسیم از بین نمی‌رود. لامپ‌های با موج متوسط و بلند، هوا را گرم می‌کنند که سبب سخت‌تر کردن هدایت جریان گرما می‌شوند.
• در لامپ‌های با موج کوتاه معمولا از هالوژن شفاف، هالوژن یاقوتی یا لامپ‌های طلایی استفاده می‌کنند؛ در حالی که در گرم‌کننده‌های موج متوسط و بلند کوارتز به کار می‌برند.
• هرچه مقدار کیلووات (kw) گرم‌کننده بیشتر باشد، گرمای بیشتری ایجاد می‌کند.
• فراموش نکنید در نزدیکی محل قرار دادن گرم‌کننده باید یک پریز برق داشته باشید.

3. اجاق‌ها

اجاق‌ها نوعی از گرم‌کننده‌های سنتی بیرونی هستند که پیدایش‌شان از مکزیک است و اغلب از خاک رس، چدن یا استیل ساخته می‌شوند. بیشتر اجاق‌ها دارای بدنه‌ای گرد در پایین و دودکش عمودی در بالا هستند و با وجود نمونه‌های مدرنی که اکنون در بازار وجود دارد، شیوه کارشان یکی است؛ چوب را از طریق دریچه درون آنها قرار می‌دهید و سپس آتش را روشن می‌کنید. بعضی از مدل‌ها با توری‌های کباب‌پزی موجودند که باعث می‌شود به عنوان باربیکیو نیز استفاده شوند.
اجاق‌ها در 2 سبک متمایز موجود هستند:

• اجاق‌های خاک رسی با طیف متنوعی از طراحی‌های سنتی و رنگ‌های روشن.
• اجاق‌های فلزی که از نمونه‌های خاک رسی گران‌تر هستند اما طول عمر بیشتری دارند.

چگونه باید از یک گرم‌کننده فضای باز مراقبت کرد؟

از هر نوع گرم‌کننده‌ای که برای حیاط و فضای بیرونی خانه خود انتخاب می‌کنید، باید طوری مراقبت کنید که چندین سال برای شما کار کند. در این قسمت به چندین نکته برای مراقبت بهتر از این گرم‌کننده‌ها اشاره می‌کنیم:

گرم‌کننده برقی
لامپ‌ها را در مواقع لازم جایگزین کنید. در صورت عدم استفاده از آنها در دوره‌های طولانی‌مدت، آنها را در جایی امن نگهداری کنید یا با یک پوشاننده محافظ آنها را بپوشانید.

گرم‌کننده با شعله باز
این نوع گرم‌کننده‌ها را زمانی که بعد از استفاده خنک شدند، با یک پارچه روغنی تمیز کنید تا از زنگ‌زدگی در امان بمانند. گودال‌ها، ظرف‌ها و سبدهای آتش در برابر بارش‌های گهگاه تابستانی مقاومت می‌کنند اما در برابر شرایط سخت‌تر به محافظت نیاز دارند. از آنجا که جا‌به‌جایی این نوع گرم‌کننده‌ها نسبت به گرم‌کننده‌های برقی کوچک‌تر آسان نیست، بهتر است یک پوشش مناسب برای محافظت از آنها تهیه کنید.

 

نورپردازی در فضای سبز و محوطه سازی

با گرم شدن هوا به تدریج مهمانی‌ها و دورهمی‌ها از فضای بسته منزل خارج شده و در فضای باز و حیاط و باغ برگزار می‌شوند. نورپردازی فضای سبز منازل اعم از باغچه، حیاط خلوت، باغ و … در این زمان اهمیت بسیاری پیدا می‌کند چون همان طور که می‌دانید نور و نورپردازی تاثیر فوق العاده‌ای در شکل گیری فضا دارد. پس هر چقدر هم که باغ و حیاط منزل شما زیبا و چشمگیر باشد اگر نورپردازی فضای سبز آن را درست انجام نداده باشید این زیبایی به چشم نخواهد آمد. در این مقاله اختصاصی از مجله قرمز چند نکته مهم در مورد نورپردازی فضای سبز بیان خواهیم کرد که با در نظر گرفتن آن‌ها، فضای سبز منزل شما زیباتر، روشن‌تر و چشمگیرتر خواهد شد.

 

از نور متحرک برای روشن کردن قسمت‌های مختلف کمک بگیرید

نورهای متحرک مثل فانوس و چراغ‌های شارژی و شمع و … یکی از بهترین گزینه‌ها برای نورپردازی فضای سبز به شمار می‌رود. شما می‌توانید از این نورهای متحرک در قسمت‌های مختلف فضای باز منزل استفاده کنید مثلا روی میزهای مهمانی را روشن نگه دارید و یا در قسمت‌هایی که چندان روشن به نظر نمی‌رسند دید و نور بهتری ایجاد کنید. فرقی نمی‌کند اگر از شمع یا چراغ برقی استفاده کنید، حتما سعی کنید یک فانوس یا جاشمعی ایمن و زیبا برای این منظور انتخاب کنید که با دکوراسیون کلی فضای سبز هماهنگی داشته باشد.

ریسه و چراغانی هم ایده جالبی برای نورپردازی فضای سبز است

وقتی صحبت از نورپردازی فضای سبز می‌شود همه ما به یاد چراغانی‌های قدیمی حیاط‌های منزل می افتیم. شاید تصور کنید این کار قدیمی شده است اما ریسه‌های جدید با ریسه‌های قدیمی تفاوت زیادی دارند. ریسه‌های جدید عموما از لامپ‌های LED ساخته می‌شوند که مصرف بسیار پایینی دارند و نور آن‌ها از نظر شدت و رنگ تنوع بالایی دارد. این ریسه‌ها در اشکال و فرم‌های مختلفی طراحی و تولید می‌شوند که برای هر سلیقه‌ای مناسب هستند و شما می‌توانید علاوه بر روشن کردن فضای سبز منزل خود، زیبایی رویایی و فانتزی هم به آن بدهید.

 

برای قسمت‌های وسیع از چراغ‌های بزرگ استفاده کنید

نورهای کوچک و ظریف مثل ریسه و فانوس برای قسمت‌های محدود فضای سبز گزینه مناسبی است اما نمی‌توان برای نورپردازی تمام قسمت‌ها از این ابزارها استفاده کرد. برای قسمت‌های عمومی و بزرگ در فضای سبز شما به نورهای بزرگ و روشن نیاز دارید و برای این منظور بهتر است از چراغ‌های دیواری که نور را به طور مستقیم می‌تابانند استفاده کنید. اندازه و تعداد این چراغ‌ها را متناسب با مساحت و بزرگی فضا محاسبه و انتخاب کنید.

با نور روشن‌تر روی قسمت‌های جذاب‌تر باغ خانگی خود تاکید کنید

در هر باغ و باغچه و فضای سبزی، قسمت‌هایی وجود دارد که اهمیت بیشتری برای صاحب آن دارد مثل گیاهان زیبایی که با دست خودتان پرورش داده‌اید یا مجسمه‌های گران قیمتی که در باغ نصب کرده‌اید. این قسمت‌ها باید بیش از هر قسمت دیگری توجه دیگران را به خود جلب کنند و نورپردازی صحیح برای این منظور، بهترین و ساده‌ترین راه است. استفاده از نور مخفی، نور اسپاتلایت و هر چیز دیگری که نگاه‌ها را به این قسمت جلب کند (و نه منبع نور) برای این کار توصیه می‌شود.

تاکید روی موانع را نیز فراموش نکنید

به خاطر داشته باشید که در کنار تاکید روی زیبایی‌های باغ و باغچه خود، از خطرات هم پیشگیری کنید. یکی از وظایف اصلی طراحان نورپردازی جلوگیری از خطرات است و این کار با طراحی نور کافی و مناسب روی موانع و سطوح انجام می‌شود. وقتی افراد در باغ شما قدم می‌زنند باید موانع، پله‌ها، سطوح شیبدار، استخر و … را به طور واضح ببینند تا از آسیب و خطرات احتمالی جلوگیری شود. این کار را می‌توان با نورهای ملایم که مستقیم نباشد و ایجاد خیرگی نکند امکان پذیر خواهد بود.

از شاخه‌های درختان بهترین استفاده را ببرید

در هر باغ و فضای سبزی حتما درخت وجود دارد که این درخت‌ها زیبایی فضا را چندین برابر می‌کنند. اما از این درختان زیبا می‌توان برای نورپردازی فضای سبز هم بهره برد. شاخه‌های درختان می‌توانند محلی برای نصب چراغ‌های مختلف باشند که هم جنبه کاربردی و هم جنبه تزئینی دارند. این چراغ‌ها را می‌توانید از انواع دارای سیم یا بدون سیم انتخاب کنید اما توجه داشته باشید که حتما باید از لامپ‌های بدون حرارت مثل LED استفاده کنید تا خطرات احتمالی به حداقل برسد.

پیاده روها را روشن نگه دارید

سطح یک باغ و فضای سبز را می‌توان می‌توان به دو بخش تقسیم کرد بخش اول گیاهان و درختان را شامل می‌شود و بخش دوم شامل مسیرها، موانع و … است. روشن بودن مسیرها در یک فضای سبز اهمیت زیادی دارد چون بازدید کنندگان باید بتوانند محل عبور و حرکت خود را به دقت ببینند تا ناخواسته از روی چمن و گیاهان و … عبور نکنند. تاکید روی این قسمت‌ها حالتی جادویی و رویایی به فضای سبز شما خواهد داد و به همین دلیل لازم است که روی این قسمت دقت و سلیقه بیشتری به خرج دهید.

با نورهای بالا و پایین روی بافت دیوارها تاکید کنید

دیوارها از بخش‌های اساسی هر فضا هستند که علاوه بر جدا کردن قسمت‌های مختلف فضا، کیفیتی خاص هم به آن می‌دهند. تاکید کردن روی دیوارها به فضای مورد نظر شما (اعم از داخلی و خارجی) روح و زیبایی می‌دهد و این کار با نورپردازی به سادگی میسر خواهد بود. اگر دیوارهای باغ شما دارای بافتی مثل سنگ، آجر و … است می‌توانید با نورهای دوجهته بالا و پایین روی این بافت تاکید کرده و مرزها و محدود‌های فضا را نیز کاملا مشخص کنید.

نورپردازی کامل ایوان را فراموش نکنید

هر بنایی که در کنار باغ و فضای سبز قرار داشته باشد دارای ایوان هم خواهد بود. این ایوان محل ورودی بنا و اولین نقطه‌ای است که در آن جلب نظر می‌کند بنابراین نورپردازی در آن اهمیت به سزایی خواهد داشت. سعی کنید از یک نور روشن که باعث خیرگی نشود برای این منظور استفاده کنید. چراغ‌های مدرن یا کلاسیک برای روشن کردن ایوان بنا انتخابی عالی هستند و شما می‌توانید شکل و سبک آن‌ها را بر اساس سبک بنا انتخاب کنید.

 

طراحی آبنما در فضای سبز و محوطه سازی

اصول طراحی آبنما جزء زیر شاخه‌های طراحی فضای سبز و محوطه سازی ویلا و باغ محسوب می‌شود. پس از خرید ویلا در شمال یا خرید خانه‌های ویلایی بزرگ که فضای سبز و باغ دارند، صاحبخانه‌ها معمولاً تصمیم می‌گیرند که سرمایه‌گذاری جدیدی را برای تزئین محوطه باغ و ویلا اختصاص دهند.

محوطه سازی و طراحی فضای سبز اغلب برای خانه‌های بزرگ با فضای سبز، چمن‌ها و محوطه اطراف ویلاها اجرا می‌شود. آبنماها، چشمه‌های کوچک مصنوعی و فواره‌ها در سبک‌ها و نمونه‌های مختلف برای طراحی آبنما در این مکان‌ها قابل اجرا هستند. فاکتورهای مهم هنگام طراحی انواع آبنما در باغ یا آبنما خانگی وجود دارد که باید به آن توجه شود.

در اصول طراحی آبنما برای ویلا و باغ به سه عنصر اصلی از جمله سبک- مدل، نحوه عملکرد آب نما و اندازه آن توجه می‌شود. کارشناسان و طراحان فضای سبز و محوطه سازی، چند آبنمای مناسب را برای مشتریان خود پیشنهاد می‌دهند.

آنچه اهمیت دارد این است که آبنمای طراحی شده باید از نظر جلوه ظاهری بسیار زیبا باشد و بتواند یک نمای جذاب را به محوطه و فضای سبز اضافه کند. انواع ویلاهای لاکچری در شمال که دارای محوطه بزرگ هستند معمولاً بهترین گزینه برای طراحی آبنما و اجرای پروژه‌های فواره‌های مصنوعی می‌باشند.

شما به عنوان صاحب یک ویلا زمانیکه تصمیم می‌گیرید از خدمات طراحی آبنما و محوطه سازی ویلا استفاده کنید، شاید ایده‌های جدیدی در ذهن داشته باشید. شاید هم جدیدترین مدل‌های آبنما باغ یا آبنما خانگی را بررسی کرده‌اید؛ در هر صورت، طراحی انواع آبنما امکان‌‌پذیر است، به شرطی که دقیقاً بدانید که چه چیزی لازم دارید و آبنما دقیقاً در کدام منطقه باید نصب شود.

ابعاد و اندازه آبنما باید با اندازه ویلا یا فضای محوطه همسان باشد. برخی ترجیح می‌‌دهند یک حفره کوچک با یک فواره کوچک در کنار محوطه داشته باشند که نمای فانتزی محدودی را برای آن‌ها ایجاد کند؛ اما برخی دیگر ترجیح می‌دهند یک استخر در میان محوطه بسازند و در میانه آن، فواره بزرگی را طراحی کنند. تمام این ابعاد و اندازه‌ها یا مدل‌ها دقیقاً مسائلی است که در اصول طراحی آبنما برای باغ و ویلا رعایت می‌شود.

1- آبنما در میان یک حفره

یکی از ساده‌ترین اما زیباترین مدل‌های طراحی آبنما در حقیقت یک حفره صخره‌ای است که اطراف آن را می‌توانید با گل‌ها و گیاهان مناسب بپوشانید. این حفره شبیه به یک چشمه است که از دل زمین بیرون آمده و نمای جذابی را در محوطه باغ یا ویلای شما ایجاد می‌کند.

یک حفره به طرز حرفه‌ای در زمین ایجاد می‌شود تا جریان آب را به سمت بالا هدایت کند. این حفره توسط سنگ‌هایی احاطه می‌شود که می‌تواند با خزه‌ها پوشش داده شود. طراحی این قسمت برای باغ، جذابیت فوق‌العاده‌ای دارد.

2- طراحی آبنما به صورت فواره کوچک در گلدان

یکی دیگر از زیباترین ایده‌های طراحی آبنما به این صورت است که شما گلدان‌هایی را به صورت یک ردیف منظم در باغ یا محوطه قرار می‌دهید، در حالی که یک فواره آبنمای کوچک از میانه گلدان به سمت بیرون هدایت می‌شود. نمایی که این سری از گلدان‌های آبنما در باغ و محوطه ایجاد می‌کند شبیه به چشمه هایی است که از داخل یک ظرف بیرون آمده است.

گلدان‌ها را می‌توانید از جنس گلدان‌های سنگی به رنگ قهوه‌ای یا خاکستری انتخاب کنید. در هر صورت، این نما یکی از زیباترین ایده‌های طراحی آبنما است که طرفداران زیادی دارد. این نوع چیدمان برای ویلاهای لاکچری که حیاط بزرگتری دارند به کار می‌رود.

3- طراحی آبنما با چوب بامبو

یکی از زیباترین ایده‌های طراحی آبنما در باغ، استفاده از گیاه بامبو است. این گیاه از درختان بامبو به دست می‌آید که می‌تواند به عنوان عناصر طراحی دکوراسیون فضای سبز استفاده شود. برای این کار کافی است یک حصار یا ردیف از چوب‌های بامبو را در یک قسمت قرار داده و جریان آب را از داخل چوب‌ها توسط یک پمپ آب به درون یک مخزن هدایت کنید. برای اجرای این طرح از آبنمای خانگی برای ویلا یا باغ شخصی خودتان، با کارشناس طراحی فضای سبز صحبت کنید تا مطمئن شوید که این ایده مناسب مکان شما هست!

4- طراحی آبنما با مجموعه‌‌ای از ظروف

این نوع طراحی شبیه به طراحی آبنما در مدل‌های قبلی است که از ردیف گلدان‌ها و فواره‌ها استفاده می‌شد. برای این مدل آبنما می‌توانید گلدان های کوچک و بزرگ یا خمره‌های مختلف با طرح‌های متنوع را به صورت سه گوش کنار هم قرار دهید و جریان آب در آبنما را به گونه‌ای طراحی کنید که به طور پیوسته در هر ظرف جریان پیدا کند. به طور مثال، آبنما از ظرف بزرگتر شروع شود و جریان آب آن به ظرف متوسط و سپس به ظرف کوچک سرریز گردد. این نوع طراحی می‌تواند حتی خلاقانه باشد و به صورت پلکانی طراحی شود.

5- طراحی آبنما به صورت حوضچه و صخره

یکی از پرطرفدارترین و رایج‌ترین ایده‌ها برای طراحی آبنما در باغ و محوطه ویلاهای بزرگ، طراحی یک حوضچه است که در میانه آن صخره‌های سنگی غول پیکر قرار گرفته و آبنمای اصلی از میان صخره سرچشمه می‌گیرد. آنچه می‌تواند نمای این قسمت را زیباتر کند، طراحی حوضچه و استخر است؛ به صورتیکه از زیباترین سنگ‌های دکوراتیو برای محوطه سازی استفاده شود. این طراحی می‌تواند جذابیت‌های فوق‌العاده را به محوطه ویلا ببخشد. ویلاهایی که از طراحی خاص آبنما برخوردار هستند هنگام فروش، نظر مشتری را به خود جلب می‌کنند.

6- طراحی آبنما در میانه فضای سبز

ایده دیگری که برای آبنما در فضای سبز وجود دارد یک طرح ساده و متداول است که همانند آن را در پارک‌های شهری هم دیده‌ایم. آبنماهای کوچک شبیه فواره‌ها در محوطه چمن و فضای سبز قرار می‌گیرند و زمانیکه آبنما کار می‌کند، قطرات آب و گیاهان و گل‌های اطراف پخش می‌شود. این نوع آبنما هم جذابیت‌های خاص خود را دارد.

7- طراحی آبنما بتنی

کی از ایده‌های رایج و متداول برای اجرای آبنما خانگی، طرح‌هایی است که از بتن ساخته شده است. این آبنماها می‌تواند در شکل‌های مختلف طراحی شود. به طور مثال یک کاسه یا فواره در میان آن که از جنس بتن ساخته شده است، آبنمای زیبایی را ایجاد می‌کند. آب به صورت چرخشی از میانه کاسه به بالا حرکت می‌کند و پس از خروج از فواره، مجدداً به داخل کاسه سقوط می‌کند. این نوع آبنما در ابعاد و اندازه‌های متوسط یا کوچک برای ویلاهایی که حیاط یا باغ کوچکتری دارند، مناسب است. حتی آبنما را می‌توانید در نزدیکی درب ورودی ویلا در کنار پله‌ها قرار دهید.

 

دیوار سبز (Green Wall) در ساختمان

دیوار سبز “Green wall” یا نمای سبز همان فضای سبزی است که به صورت عمودی و مستقل و بر روی یک دیوار شکل می گیرد. در بسیاری از نقاط نیز با استفاده از اصول مهندسی ساخت و دانش و شناخت از گیاهان میتوان این نما های سبز دلپذیر را در مکانهای دلخواه خلق نمود. به علت قیمت بالای زمین در شهرهای بزرگ، گسترش فضای سبز در سطح افقی بسیار پرهزینه است بنابراین می‌بایست استراتژی و راهبرد اصلی شهرداری‌ها، «گسترش فضای سبز در سطح عمودی» باشد.

از مزایای استفاده از دیوار سبز ایجاد ارزش افزوده برای واحدهای مسکونی، ایجاد دید بصری مناسب برای ساکنین و واحدهای همسایگی، افزایش سرانه فضای سبز شهری و سرانه فضای سبز خود ملک ، کاهش دمای فضاهای داخلی در فصول گرم می باشد. یکی از فواید دیوارهای سبز بهبود راندمان انرژی می‌باشد. این نوع دیوار ظرفیت عایق حرارتی را با تنظیم دمای بیرونی، بالا می‌برد. مقداری صرفه جویی‌ها بستگی به فاکتورهای گوناگونی مانند اقلیم، فاصله تا جوانب ساختمان، نوع پوشش گیاهی دارد.

فایده دیگر استفاده از این نوع دیوار حفاظت از سازه‌های ساختمان می‌باشد. چرا که ساختمان‌ها در معرض المان‌های آب و هوایی می‌باشند و در طول زمان، بعضی مواد ارگانیک ساختمانی ممکن است شروع به خراب شدن کند که در اثر انقباض و انبساط‌های متوالی در اثر سیکل انجماد و اشعه UV ایجاد می‌شود. فواید این نوع دیوار در مواجهه ساختمان با این عوامل مخرب موارد زیر می‌باشد. از آنجا که دیوارهای سبز فقط مختص فضاهای خارجی نیستند و با کمک جزئیات اجرایی مناسب می‌توانند در فضاهای داخلی بنا نیز استفاده شوند قادرند به بهبود کیفیت هوای داخلی نیز بپردازند. به این منظور برای پروژه‌های داخلی، دیوارهای سبز قادر به فیلترکردن ذرات معلق وارد شده به ساختمان از طریق سیستم‌های تهویه سنتی می‌باشد. فیلتراسیون از طریق گیاهان انجام می‌گیرد و در صورت فیلتراسیون زنده، اینکار از راه میکرو ارگانیسم‌ها صورت می‌گیرد.

انتخاب گیاهان مناسب برای ایجاد یک دیوار سبز (Green Wall) با دوام از کلیدی ترین نکات می باشد، گیاهانی که انتخاب می شوند باید داری شرایط ایده آل و مقاوم در برابر تابش مستقیم خورشید، بارندگی، سرما و گرما باشند و در عین حال زیبایی خاصی به دیوار سبز (Green Wall) ببخشند اما نکات زیر نیزبه صورت عمومی باید مد نظر قرار گیرد.
موقعیت اقلیمی و اکولوژیک سایت شامل نور، دما، رطوبت محیط و …: عواملی همچون شدت نور، رطوبت محیط، حرارت، میزان و کیفیت آب در دسترس جهت آبیاری، شدت وزش باد، ارتفاع محیط و خاک و … در انتخاب گونه‌ های مناسب مؤثر هستند. بررسی گونه های مختلف گیاهی به لحاظ بصری و زیبایی شناختی: توجه به عواملی همچون تنوع رنگی، غنای بویایی، فرم، خزانپذیری و … در زیبایی بصری دیوار سبز بسیار مؤثر میباشد.

انتخاب گیاهان همیشه سبز: این آیتم متأثر از اقلیم می باشد. به این معنی که در اقلیم های سرد و خشک استفاده از گیاهان پوششی با تراکم بالا که نفوذ تابش خورشید را در بین برگها کاهش می دهد توصیه نمی گردد.

انواع دیوار سبز :

دیوار سبز مدولار : در این مدل از دیوار سبز از داربست استفاده می شود، که داربست‌های فلزی بسیار سبکی از جنس استیل گالوانیزه هستند که یا بر دیوار بنا قرار گرفته‌اند و یا دارای سازه مستقل خواهند بود که گیاه بالا رونده را نگاه می‌دارند. به این پانل‌ها همچنین می‌توان فرم داد تا اشکال و منحنی‌های مورد نظر را ایجاد نمایند.

دیوار سبز کابلی : سیستم کابلی برای نگهداری ازگیاهان رونده پر شاخ و برگ و با رشد سریع بکار می‌رود .سیستم کابلی از یک سری توپی، غالباً از جنس فولاد ضد زنگ تشکیل شده، که قابلیت عبور کابلها و کشش و انقباض آنها از میان یکدیگر را جهت شکل گیری شبکه مورد نظر فراهم کرده، تکیه و حامل گیاه مورد نظر می‌باشد.

دیوار سبز شبکه ای: سازه بسیار سبکی است که حائلی از شبکه‌های فولادی برای گیاهان بالارونده ایجاد نموده که این حائل به دیوار یا به سازه ساختمان متصل می‌شود.شبکه های سیستمیاغلب برای نگهداری از گیاهانی که رشدی آهسته داشته، و به پشتیبانی بیشتری نیاز دارند، کاربرد دارند.

نمد پلیمری: تجسم طرح شامل سیستم کاشت در روشی است که گیاهان زنده بر روی یک سطح عمودی کشت می‌گردند. این سیستم شامل یک پارچه نمدی پلیمری با قابلیت زهکشی مناسب می‌باشد که به شکل مشخصی تا خورده بر روی قاب زیرساخت قرار می‌گیرد؛به نحوی که یک یا چند گلدان یا محفظه برای کشت عمودی به صورت ردیفی با جیب رو به بالا ایجاد گردد. گیاه در غلاف اولیه قرار گرفته و در این محفظه‌ها کشت می‌گردد. این روش اجرایی جدیدتر از دیگر سیستم‌های اجرای دیوار سبز است و دارای مزایای بیشتری می‌باشد. از مزایای این سیستم می‌توان به سبکی سازه دیوارسبز، تعویض و تغییر آسان گیاهان، تهویه مناسب ریشه گیاهان، سیستم زهکشی قوی تر، آزادی عمل در انتخاب گیاهان مختلف و.. اشاره کرد. جنس سازه گرین وال از نمد ضد حریق است که میتواند در برابر آتش و گرمای زیاد مقاومت زیادی از خود نشان دهد و همچنین آبیاری گریل وال به صورت قطره و اتوماتیک صورت می گیرد .

نقش بام ها و دیوارهای سبز رسیدن به یک طراحی پایدار در طراحی اکولوژی امروز می‌باشند. دیوارهای سبز (باغهای عمودی) نیز یکی از سیستم پوششی جاندار با فوایدی نظیر بام های سبز می‌باشند که در آن گونه‌های گیاهی مختلف روی سطح نمای ساختمان رشد می‌کنند. این دیوارها از پخش شدن گرد و خاک در هوا جلو گیری می‌نمایند و از ساختمان در برابر اشعه‌های فرا بنفش باران و فشار باد محافظت می‌کنند.

بنابراین با بهره‌گیری از راهکارهایی چون بام ها و دیوارهای سبز می‌توان با طراحی در کنار طبیعت به جای مقابله با آن به پایداری هر چه بیشتر معماری و شهر سازی معاصر و رشد و توسعه و حفاظت از محیط زیست کمک نمود. احداث بام ها و دیوارهای سبز اکنون در برنامه‌ریزی شهری بیشتر کشورهای جهان به صورت یک دستورالعمل اجرایی در ساختمان سازی درآمده است.